Ποιοι θα πληρώσουν για τις αυξήσεις στις συντάξεις από το 2023;

Ο σκοπός των συντάξεων είναι να προσφέρουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας κατά τη γήρανση και να τα προστατεύουν από τη φτώχεια. Επομένως, η προαναγγελία αύξησης των συντάξεων από το 2023 που έκανε ο πρωθυπουργός στη Βουλή έγινε ευμενώς αποδεκτή, ιδίως στο σημερινό περιβάλλον του υψηλού πληθωρισμού. Όμως, η παροχή αυξήσεων για επαρκές εισόδημα συνδέεται με την οικονομική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το τελευταίο έχει μεγαλύτερη σημασία για την Ελλάδα, επειδή είναι υπερχρεωμένη και έχει δυσμενή δημογραφικά χαρακτηριστικά.

Ίσως γι’ αυτό η θυμωμένη φωνή του φίλου μηχανικού στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής λειτούργησε σαν ξυπνητήρι. «Τι κάνουν; Ανακοινώνουν αυξήσεις στις συντάξεις από το 2023 ενώ ο πληθυσμός γερνάει  και αυτοί που θα τις πληρώσουν μειώνονται», τόνισε και πρόσθεσε: «Γιατί δεν έχουν ανακοινώσει ακόμη τα αποτελέσματα της απογραφής του 2021; Πόσο μειώθηκε ο πληθυσμός στην Ελλάδα από 10,7 εκατ.; Το 1951 τους είχε πάρει ένα μήνα να ανακοινώσουν τα αποτελέσματα της απογραφής».

Ο συνομιλητής μας αναφερόταν στο αναδιανεμητικό συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας, όπου οι εισφορές των εργαζομένων πάνε για να χρηματοδοτήσουν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων και όχι τις μελλοντικές δικές τους. Ουσιαστικά, έθεσε το ερώτημα: Πόσο θα επιβαρυνθεί το σύστημα από τις αυξήσεις και από πού θα προέλθουν τα έξτρα χρήματα; 

Υπενθυμίζουμε ότι οι συντάξεις έχουν να αυξηθούν κάπου 12 χρόνια ενώ επιβλήθηκαν και μειώσεις τα χρόνια των μνημονίων. Παρ’ όλα αυτά οι ελληνικές συνταξιοδοτικές δαπάνες ως προς το ΑΕΠ είναι οι υψηλότερες στην ευρωζώνη και την ΕΕ. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιξε αφενός η αύξηση των συνταξιοδοτήσεων, συμπεριλαμβανομένων των πρόωρων κάτω των 60 ετών και αφετέρου, η μεγάλη μείωση του ΑΕΠ. Ακόμη, τα τελευταία χρόνια δικαστικές αποφάσεις  ακύρωσαν μνημονιακούς νόμους και οδήγησαν σε επιστροφές αναδρομικών ποσών σε εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους.

Δυστυχώς, η δημογραφική τάση δεν είναι καθόλου καλή. Οι γεννήσεις έχουν περιορισθεί, με το ποσοστό γονιμότητας να βρίσκεται στο 1,3 παιδιά ανά γυναίκα από 2,1 που απαιτείται για σταθεροποίηση του πληθυσμού. Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση και την ηλικία των 65 ετών αυξάνεται μαζί με το ποσοστό των άνω των 65 προς τον ενεργό πληθυσμό. Ακόμη χειρότερο, το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών που εξακολουθεί να εργάζεται στην Ελλάδα αναβάλλοντας τη συνταξιοδότησή του και επομένως συνεισφέροντας εισφορές στο σύστημα, παραμένει το χαμηλότερο στην ΕΕ. 

Είναι λοιπόν εύλογες οι απορίες εκείνων που ρωτάνε αν αντέχει το συνταξιοδοτικό σύστημα με τόσο αρνητικά δημογραφικά χαρακτηριστικά και τις αυξήσεις στις συντάξεις που ξεκινάνε το 2023. Η δική μας εντύπωση είναι πως η σύνδεση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής, δηλ. η επιμήκυνση του εργασιακού βίου, είναι ένας τρόπος συμβιβασμού της βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος και της επάρκειας των συντάξεων, δεδομένης της δημογραφικής γήρανσης. Όμως, εμείς δεν είμαστε πολιτικοί για να δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στο πολιτικό κόστος.