Είναι αργά για δάκρυα για τη χαμένη ευκαιρία του Ταμείου Ανάκαμψης

Αν και απομένουν 15 μήνες ακόμη μέχρι τον Αύγουστο του 2026 που η αυλαία του ΤΑΑ κλείνει, τα νούμερα δείχνουν ότι ο σκοπός δεν επιτεύχθηκε. Ούτε στην ΕΕ με τους αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ούτε στην Ελλάδα. 

Κι όμως, πολλοί υποστήριζαν πριν από λίγα χρόνια ότι υπήρχε μια μεγάλη ευκαιρία για να μπει η ελληνική οικονομία σε διατηρήσιμους, υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μεσομακροπρόθεσμα και να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο. 

Ο λόγος ήταν τα 35 δισ. ευρώ και πλέον του ΤΑΑ και τα 32 δισ. ευρώ του ΕΣΠΑ 2021-2027, που θα χρηματοδοτούσαν μεγάλες μεταρρυθμίσεις στη Δικαιοσύνη, την υγεία και αλλού και θα προσέλκυαν νέες επενδύσεις σε διεθνώς ανταγωνιστικούς κλάδους. Κι όλα αυτά παρά τη δυσάρεστη εμπειρία από διαδοχικά προγράμματα ΕΣΠΑ τις προηγούμενες δεκαετίες. 

Πράγματι, η  ελληνική οικονομία αναπτύσσεται ταχύτερα από τον μέσο όρο της ΕΕ και το ποσοστό ανεργίας μειώνεται όπως και ο πληθωρισμός. Ακόμη, ο κρατικός προϋπολογισμός εμφανίζεται πλεονασματικός και το υψηλό δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ αποκλιμακώνεται γρήγορα.

Από την άλλη πλευρά, οι συνολικές επενδύσεις δεν αυξήθηκαν όσο περιμέναμε, κάτι που επεσήμανε πρόσφατα ο επικεφαλής του ΙΟΒΕ κ. Βέττας. Αυτό πιθανώς εξηγείται εν μέρει από τη μη προσέλκυση πρόσθετων επενδύσεων, επειδή κοινοτικοί πόροι διοχετεύθηκαν σε επενδύσεις που είχαν ήδη προγραμματισθεί.  

Ακόμη, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παραμένει υψηλό, κοντά στο 6%-7% του ΑΕΠ. Το τελευταίο αναδεικνύει τα όρια του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.  

Δεν είναι τυχαίο ότι οι εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών, όπως του ΔΝΤ,  θέλουν τον ρυθμό ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας να επιστρέφει κάπου μεταξύ 1% και 1,5% τα επόμενα χρόνια. Είναι μια έμμεση αναγνώριση αφενός της σημαντικής συμβολής του ΤΑΑ στην επίτευξη των σημερινών συγκριτικά υψηλότερων ρυθμών ανάπτυξης και αφετέρου πρόβλεψη ότι θα αποτύχει να τονώσει σημαντικά τον μεσομακροπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης.   

Χθες, ανακοινώθηκε ότι η κυβέρνηση υπέβαλε στην Κομισιόν πρόταση αναθεώρησης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Στόχος είναι να αξιοποιηθεί το σύνολο των πόρων,  κυρίως των επιδοτήσεων, που έχει η Ελλάδα στη διάθεσή της από το Ταμείο Ανάκαμψης με την απένταξη κάποιων έργων και την ανακατεύθυνση πόρων σε κάποια άλλα.  

Όμως, η έμφαση στην απορρόφηση των πόρων του ΤΑΑ για να μη χαθούν πόροι οδηγεί ενδεχομένως στο ίδιο λάθος που έχουμε δει να επαναλαμβάνεται στο ΕΣΠΑ. Δηλαδή να χρηματοδοτούνται έργα που έχουν μικρότερη προστιθέμενη αξία και πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην εθνική οικονομία λόγω ευκολίας.

Δεν απέχουμε πολύ από το τέλος του ΤΑΑ τον Αύγουστο του 2026. Όμως, όλα δείχνουν, παρά το τελικό σπριντάρισμα, ότι άλλη μια ευκαιρία χάθηκε για την ελληνική οικονομία με το ΤΑΑ. Η Ελλάδα θα πρέπει να κοιτάξει τι μπορεί να κάνει για να ζήσει χωρίς αυτούς.