Η κρίσιμη στροφή που πρέπει να κάνει η Ευρώπη

Η Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ διοργανώνει στις 1-2 Ιουλίου Διημερίδα για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο είναι ένας κύκλος συντονισμού, στο πλαίσιο του οποίου το 1ο εξάμηνο κάθε έτους τα κράτη-μέλη ευθυγραμμίζουν τις δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές τους προς τους στόχους και τους κανόνες που έχουν συμφωνηθεί σε ενωσιακό επίπεδο.

Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό την Προεδρία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κατά την ανάληψη των καθηκόντων της επιχείρησε να δώσει μια νέα πνοή στις εσωστρεφείς και τεχνοκρατικές κατά βάση διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ενσωματώνοντας ρητά την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ/SDGs) στο επίκεντρό τους παράλληλα με την ανακοίνωση και παρουσίαση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, της κορυφαίας δηλαδή προτεραιότητας της Ένωσης για την περίοδο 2014-2024. Είχε προηγηθεί η ενσωμάτωση στις διαδικασίες του Εξαμήνου του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, μιας ακόμα εμβληματικής ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας.

Οι παραπάνω εξελίξεις φαίνεται να συντείνουν, τουλάχιστον σε διακηρυκτικό επίπεδο, στην ενίσχυση των δύο ελλειμματικών -στις ευρωπαϊκές θεσμικές διαδικασίες- διαστάσεων της ανάπτυξης, αφενός, της κοινωνικής, αφετέρου, της περιβαλλοντικο-κλιματικής διάστασης.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα βρέθηκε -για πρώτη φορά- μπροστά από τις εν λόγω εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχοντας ενσωματώσει ήδη από το 2018-2019 τόσο τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης όσο και στόχους και πολιτικές που συνδέονται άμεσα με τις κατευθύνσεις της Πράσινης Συμφωνίας και του Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων: α) στον πυρήνα της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής, β) στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων του 2019 και γ) βέβαια στις επιμέρους τομεακές πολιτικές.

Εντούτοις, η σύνθεση και η ατζέντα της διημερίδας φαίνεται να αποκλίνει πλήρως από τους διακηρυκτικούς στόχους και το πνεύμα των κατευθύνσεων της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Αντιπροσωπεία της Επιτροπής στην Ελλάδα έκρινε ότι έπρεπε να κληθούν να συμμετάσχουν 14 στελέχη της. Θεώρησε επίσης ότι ήταν απαραίτητη η υπερκπροσώπηση της κυβέρνησης (4 υπουργοί, 1 ΓΓ, 4 σύμβουλοι υπουργών και του πρωθυπουργού και 3 καθηγητές μέλη της Πρωθυπουργικής Επιτροπής για το δεκαετές αναπτυξιακό πρόγραμμα της Ελλάδας), του χρηματοπιστωτικού τομέα (1 CEO τράπεζας, εκπρόσωπος από το Χρηματιστήριο Αθηνών, 2 από οίκους αξιολόγησης). Σε ό,τι αφορά τον επιχειρηματικό τομέα, κλήθηκαν εκπρόσωποι αποκλειστικά μεγάλων επιχειρήσεων (5 επιχειρηματίες και 3 εκπρόσωποι του ΙΟΒΕ).

Εκ των πραγμάτων λοιπόν συμπεραίνεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Ελλάδα δεν επιδιώκει τον κοινωνικό διάλογο και για τον λόγο αυτό δεν φρόντισε για τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων (Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, ΓΣΕΒΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ, Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή), των συνδικάτων και βέβαια της αξιωματικής και λοιπής αντιπολίτευσης.

Η απουσία βασικών θεματικών σε συνδυασμό με την απουσία εκπροσώπων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των εργαζομένων, των φορέων του Κράτους Πρόνοιας και των περιβαλλοντικών οργανώσεων τείνουν να επιβεβαιώνουν την ορθότητα κριτικών που απευθύνονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δηλαδή ότι η αναφορά σε προοδευτικές αξίες και πολιτικές δεν έχει εντέλει παρά μόνο διακηρυκτικό χαρακτήρα και ότι, στο τέλος της ημέρας, η δίχως αντίλογο «μονοφωνία» των λογικών και πολιτικών διαρθρωτικής και δημοσιονομικής προσαρμογής είναι σχεδόν απόλυτη.

Οι προοπτικές φαίνεται να είναι ακόμα πιο απογοητευτικές σε ό,τι αφορά το ευρωπαϊκό εξάμηνο και την Ελλάδα. Σε πλήρη αντιδιαστολή με τα συμπεράσματα που παγκοσμίως αποκομίζονται από την εμπειρία της πανδημίας (ρόλος του δημόσιου συστήματος υγείας και των πολιτικών κοινωνικής προστασίας, σημασία των «αναγκαίων επαγγελμάτων», όρια της εξωστρεφούς ανάπτυξης και σημασία εγχώριας ζήτησης, καθορισμός αναπτυξιακών προτεραιοτήτων με γνώμονα την ενίσχυση της ολιστικής ανθεκτικότητας και τις βασικές εγχώριες κοινωνικές ανάγκες), η διημερίδα αναδεικνύει την εμβάθυνση των προ κρίσης κατευθύνσεων: διαρθρωτικές απορρυθμίσεις, παράβλεψη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, υποτίμηση της εργασίας και επένδυση σε μια αόριστη εξωστρεφή ανάπτυξη σε πείσμα των διεθνών εξελίξεων και των αντικειμενικών περιορισμών που αυτές θέτουν (μείωση εξωτερικής ζήτησης και αποστροφή στο ρίσκο επενδυτών λόγω της παγκόσμιας ύφεσης).

Η επικράτηση αυτών των λογικών προοιωνίζεται για τη μετά Covid-19 εποχή στην Ελλάδα όχι μόνο το προς αποφυγή σενάριο επιστροφής σε μια business-as-usual συνθήκη αλλά πολύ χειρότερα, την εμβάθυνση πολιτικών που έχουν αποδεχθεί αναποτελεσματικές από αναπτυξιακή άποψη, κοινωνικά άδικες και πλέον δραματικά ανεπίκαιρες με βάση τα νέα παγκόσμια διεθνή δεδομένα.

Καταλήγοντας, το ΙΟΒΕ μάς έχει συνηθίσει στη διοργάνωση εκδηλώσεων χωρίς την εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων και πρόσφατα χωρίς την εκπροσώπηση της αντιπολίτευσης. Εδώ, όμως, απευθυνόμαστε στα στελέχη της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα που διοργανώνουν αυτή τη διημερίδα, θυμίζοντας ότι εκ της θέσης τους έχουν ως στόχο να εξυπηρετούν με τις πράξεις τους τα συμφέροντα των Ευρωπαίων πολιτών. Αναμένουμε, λοιπόν, εύλογα, μια σαφή τοποθέτηση για την επιλογή τους αυτή.

* Ο Λόης Λαμπριανίδης είναι Καθηγητής πανεπιστημίου, τ. Γενικός Γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων, υπουργείου Οικονομίας & Ανάπτυξης