Πώς παραχωρεί εξουσία το ΔΣ μιας εταιρείας

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με τον πολυσήμαντο ρόλο του ΔΣ. Eξετάσαμε, μεταξύ άλλων, τις αρμοδιότητες και εξουσίες του επιπρόσθετα: το εύρος των εξουσιών του.

Αναφερθήκαμε στην αρχή της συλλογικής δράσης του ΔΣ, αλλά και τις αποκλίσεις της για τη δυνατότητα, λ.χ. ανάθεσης εξουσιών του ΔΣ σε μεμονωμένα μέλη του ή τρίτους. Περί των συγκεκριμένων αποκλίσεων, ειδικότερα, το παρόν.

Διορισμός υποκατάστατων οργάνων

• Γενικά

Ισχύει, γενικά, η αρχή πως το ΔΣ δρα συλλογικά. Η συγκεκριμένη, όμως, αρχή, δεν είναι ανεξαίρετη. Είναι δυνατό, λ.χ., το ΔΣ να αναθέτει τις εξουσίες της διαχείρισης και εκπροσώπησης της ΑΕ σε ένα ή περισσότερα (φυσικά ή νομικά) πρόσωπα. Μέλη του ή μη. Τα συγκεκριμένα πρόσωπα αναφέρονται, συνολικά, ως «υποκατάστατα» ή «υποδεέστερα».

Η ανάθεση αρμοδιοτήτων του ΔΣ σε υποκατάστατα όργανα συνιστά, στην πράξη, τον κανόνα λειτουργίας του.

• Προϋποθέσεις

Η ανάθεση (οργανικών) εξουσιών σε υποκατάστατα όργανα απαιτεί την τήρηση όσων διατυπώσεων δημοσιότητας προβλέπονται (όχι, πάντως, αναγκαίων για την ισχύ της). Προϋποτίθεται, όμως, σωρευτικά: ύπαρξη ειδικής καταστατικής πρόβλεψης και λήψη σχετικής απόφασης του ΔΣ. Αναλυτικότερα:

(α) Καταστατική πρόβλεψη: Το καταστατικό είναι δυνατό να ορίζει τους τομείς για τους οποίους το ΔΣ θα δικαιούται να προβαίνει σε ανάθεση εξουσιών διαχείρισης και εκπροσώπησης. Να θέτει πρόσθετους όρους και προϋποθέσεις. Να ορίζει, επίσης, και τον τρόπο δράσης των υποκατάστατων οργάνων. Δεν είναι, σε κάποιες περιπτώσεις, αναγκαία η ειδική καταστατική πρόβλεψη. Ενδεικτικά: επί δικαστικών διορισμών ειδικού εκπροσώπου της ΑΕ (i) για διεξαγωγή δίκης ακύρωσης απόφασης ΓΣ και (ii) για άσκηση αγωγής κατά μελών του ΔΣ.

(β) Απόφαση του ΔΣ: Αναγκαία είναι, επιπρόσθετα, η λήψη της σχετικής απόφασης του ΔΣ για τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του. Είναι άκυρη, πάντως, τυχόν ανάθεση από το ΔΣ σε άλλο όργανο (λ.χ. στη ΓΣ ή τρίτο) της εξουσίας του να υποκαθίσταται (το ΔΣ) στην άσκηση των αρμοδιοτήτων του.

Αποκλείεται, επίσης, η απευθείας ανάθεση αρμοδιοτήτων σε μέλη του ΔΣ ή τρίτους από το καταστατικό ή εξωεταιρική συμφωνία. Εξαιρείται το αρχικό καταστατικό. Το ΔΣ, όμως, μπορεί (και στην τελευταία, αυτή περίπτωση) να προβεί, οποτεδήποτε, σε αναδιανομή ή/και ανάκληση αξιωμάτων και αρμοδιοτήτων.

(γ) Δημοσιότητα: Το έγκυρο του διορισμού υποκατάστατου οργάνου δεν απαιτεί την τήρηση συγκεκριμένου τύπου ούτε και δημοσιότητας. Η τήρηση, ωστόσο, διατυπώσεων δημοσιότητας έχει χαρακτήρα δηλωτικό-μόνον.

Θέση των υποκατάστατων οργάνων

• Η φύση των εξουσιών

• Οι αρμοδιότητες

Η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων είναι δυνατό, κατ’ αρχήν, να αφορά το σύνολο ή μέρος των εξουσιών του ΔΣ. Στην αρμοδιότητα του υποκατάστατου μπορεί να ανήκει η επιχείρηση μιας ή περισσότερων κατηγοριών πράξεων ή συγκεκριμένων, μόνον, πράξεων.

Η υποκατάσταση, ωστόσο, αποκλείεται για συγκεκριμένες πράξεις που ορίζονται στο νόμο και αφορούν τη δράση του ως συλλογικό όργανο. Ενδεικτικά: (α) η εξουσία έγκρισης μεταβίβασης δεσμευμένων μετοχών και (β) η πιστοποίηση καταβολής του κεφαλαίου.

• Η σχέση δράσης υποκατάστατων και δράσης ΔΣ

Τα υποκατάστατα όργανα διαθέτουν παράλληλη εξουσία με το ΔΣ για την ενάσκηση των αρμοδιοτήτων που τους ανατέθηκαν. Ιεραρχικά ανώτερο και, ταυτόχρονα, βασικό όργανο διαχείρισης και εκπροσώπησης της ΑΕ παραμένει, σε κάθε περίπτωση, το ΔΣ. Οι υποκατάστατοι, επομένως, δρουν μεν ανεξάρτητα, οφείλουν, ωστόσο, να μην αγνοούν το ΔΣ.

Το ΔΣ δικαιούται και υποχρεούται να εποπτεύει τα υποκατάστατα όργανα. Δικαιούται, ταυτόχρονα, να ενημερώνεται για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων που τους έχει αναθέσει. Δικαιούται, αυτονοήτως, και να τροποποιεί (ακόμα και ανακαλεί) τις αρμοδιότητές τους.

• Η διάρκεια των εξουσιών

Η θητεία των υποκατάστατων οργάνων (γίνεται δεκτό ότι) ακολουθεί τη θητεία του ΔΣ από το οποίο διορίστηκαν. Η υποκατάσταση, επομένως, θα είναι μικρότερης ή ίσης διάρκειας με τη θητεία του εν λόγω ΔΣ.

Το ΔΣ διαθέτει, όπως ήδη αναφέρθηκε, απόλυτη εξουσία ανάκλησης των υποκατάστατων οργάνων. Εάν ο ανακληθείς είναι μέλος του ΔΣ, θα παύσουν μεν οι εξουσίες που του ανατέθηκαν, η ιδιότητα, όμως, του μέλους θα παραμείνει. Η ΓΣ δικαιούται όμως (σε κάθε περίπτωση) να ανακαλέσει κάθε μέλος του ΔΣ.

• Δυνατότητα υποανάθεσης

Το υποκατάστατο όργανο είναι δυνατό να προβεί σε περαιτέρω ανάθεση του συνόλου ή μέρους των αρμοδιοτήτων που του έχουν ανατεθεί σε άλλα μέλη του ΔΣ ή τρίτους (:«υπό-υποκατάστατα όργανα»). Αρκεί να υφίστανται:

1. Έλλειψη σχετικής καταστατικής απαγόρευσης (αρνητική προϋπόθεση)
2. Πρόβλεψη στην απόφαση του ΔΣ της δυνατότητας περαιτέρω ανάθεσης (θετική προϋπόθεση)

Η λειτουργία της ΑΕ θα αποδεικνυόταν, πρακτικά, ανέφικτη στην περίπτωση που θα απαιτείτο συλλογική, αποκλειστικά, δράση των μελών του ΔΣ. Η ανάθεση, επομένως, αρμοδιοτήτων (από μέρους του ΔΣ) σε υποκατάστατα όργανα προκύπτει ως απολύτως αναγκαία.

Αντίστοιχα, όμως, σημαντικός αποδεικνύεται (και) ο σχεδιασμός του συστήματος δέσμευσης και εκπροσώπησης της εταιρείας. Όχι (μόνον) για την ευθυγράμμιση με τους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης (και τα, πάντοτε πολύτιμα, κριτήρια ESG) αλλά και, ιδίως, για τη διασφάλιση της εταιρείας και των εμπλεκομένων.

Στο πλαίσιο, πάντως, αυτό και η δυνατότητα θέσπισης Εσωτερικού Ελέγχου και Εκτελεστικής Επιτροπής, περί των οποίων, όμως, επόμενη αρθρογραφία μας.

* Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm