Η διαδοχή ως «κληρονομιά» και εργαλείο ανανέωσης μιας επιχείρησης

Κάποιοι το μακρινό 2016 αναφέρονταν στην αναστάτωση που έφερε η χρηματοοικονομική κρίση του 2008 στις τράπεζες, οδηγώντας τες σε εσωστρέφεια και εστίαση σε νέους κανονισμούς, με αποτέλεσμα μια μέτρια (sic) εμπειρία για τους πελάτες τους.

Εκείνη την εποχή, σε άλλους κλάδους που η τεχνολογία πρωτοστατούσε, με εταιρείες όπως η Apple, η Amazon και η Meta να διαμορφώνουν νέες συνήθειες και ένα ψηφιακό τοπίο. Η νέα εποχή έφερε μια σειρά από FinTech εταιρείες, που προσέφεραν καινοτόμες και προσιτές λύσεις με εξαιρετική εμπειρία.

Στην Ελλάδα, οι εξελίξεις καθυστέρησαν λόγω της οικονομικής κρίσης που επηρέασε όλη την κοινωνία, αλλά σήμερα, έχουμε πλήρως συντονιστεί με τον παγκόσμιο ρυθμό και στο παράδειγμα του τραπεζικού τομέα, με το οποίο ξεκινήσαμε, η «διαδοχή» ολοκληρώθηκε με την υιοθέτηση του Open Banking και την κατακόρυφη αύξηση της χρήσης της διαδικτυακής τραπεζικής.

Το brand μιας εταιρείας περικλείει την εμπιστοσύνη, την αξιοπιστία και τη σημασία της κάθε εταιρείας για τον πελάτη. Οι εξελίξεις διδάσκουν ότι σε κάθε κενό που δημιουργείται εισέρχονται νέοι ανταγωνιστές ενώ η τεχνολογία λειτουργεί σαν λεωφόρος που αναδιαμορφώνει το επιχειρηματικό πεδίο.

Τα σημεία επαφής του brand με τον πελάτη μας, καθορίζουν την προτεραιότητα που έχει η εταιρεία μας στο μυαλό της. Η γενιά που έχει ήδη τον μεγαλύτερο πληθυσμό σήμερα, προτιμά ψηφιακές τράπεζες για τον πρώτο λογαριασμό, αγορές από πλατφόρμες e-commerce, streaming μουσικής, και ενημέρωση από social media.

Αυτές οι πλατφόρμες διευρύνονται με ενισχυμένη προσωποποίηση χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη, ενσωματώνουν χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σε μη-τραπεζικές εφαρμογές και σύγχρονες μεθοδολογίες για ασφαλείς συναλλαγές.

Οι εξελίξεις δεν σταματούν, τα κερδοφόρα τμήματα της αγοράς αλλάζουν συνεχώς, οι τεχνολογικοί κολοσσοί βελτιστοποιούν δίκτυα και τρόπους εργασίας. Κλάδοι όπως ο τραπεζικός κινδυνεύουν από την επόμενη «διαδοχή» καθώς οι νέοι ανταγωνιστές δίνουν έμφαση στην συνολική εμπειρία πελάτη -τη «βιτρίνα»-  και αφήνουν τις σπουδαίες μεν, αλλά «αφανείς» υποστηρικτικές (back-end) εργασίες σε τρίτους.

Η πανδημία Covid-19 επιτάχυνε την ανάπτυξη στις ψηφιακές δεξιότητες στον πληθυσμό, ανοίγοντας παραδοσιακά «κλειστές» αγορές και θέτοντας βάσεις για νέο τοπίο. Σήμερα, η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης ενισχύει αυτή την τάση: Νοήμονες Ψηφιακοί Βοηθοί (ΝΨΒ) αυτοματοποιούν διαδικασίες, προσφέρουν απόλυτα προσωποποιημένες υπηρεσίες και αυξάνουν την παραγωγικότητα, μειώνουν τα κόστη ή και τα δύο εκθετικά.

Οι ΝΨΒ λειτουργούν 365|24|7, διατηρούν απίστευτο προσωπικό ιστορικό άμεσα προσβάσιμο και χρησιμοποιούν συμπεριφορική βιομετρία (behavioral biometrics) για να εξασφαλίσουν την ταυτότητα του χρήστη και την ασφάλεια του.

Οι τοποθετήσεις όπως «δεν ανταγωνιζόμαστε τα μεγαθήρια» ή «αυτά δεν γίνονται εδώ» ακούγονται ακόμα, αλλά η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Ο κόσμος αλλάζει γρηγορότερα και οι διαδοχές δεν είναι μόνο διαγενεακές, αλλά και ενδογενεακές και σε καμιά περίπτωση δεν είναι κληρονομιά.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο προγραμματισμός της διαδοχής στις επιχειρήσεις αποκτά κρίσιμη σημασία, ιδιαίτερα σε κλάδους όπου οι δημογραφικές μετατοπίσεις, οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι αλλαγές στο μακροοικονομικό περιβάλλον, τοποθετούν τη φυσική «γήρανση ιδιοκτητών» σε δεύτερη μοίρα και απαιτούν προετοιμασία. Η διαδοχή δεν είναι απλώς η μεταβίβαση της ιδιοκτησίας, αλλά διασφάλιση της συνέχειας, η διατήρηση της εμπιστοσύνης των πελατών και προσαρμογή σε όλες τις αλλαγές.

Στις οικογενειακές ή παραδοσιακές επιχειρήσεις, η νέα γενιά φέρνει την κατάλληλη ψηφιακή νοοτροπία, αλλά χωρίς τη σωστή προετοιμασία, μπορεί να προκύψουν προβλήματα, συγκρούσεις ή απώλεια ζωτικού χώρου. Εδώ υπεισέρχεται η αναδιοργάνωση πριν τη διαδοχή: είναι απαραίτητη για την ευθυγράμμιση της δομής με τις νέες στρατηγικές, όπως η ενσωμάτωση νέων μορφών επικοινωνίας, εργασίας, συγκέντρωσης δεδομένων και μηχανικής μάθησης. 

Χωρίς την κατάλληλη αναδιοργάνωση, η επιχείρηση μπορεί να μείνει πίσω, με προβλήματα όπως έλλειψη «ισχυρών» διαδόχων, συναισθηματικών επιβαρύνσεων και απώλειας αξίας. Η αναδιοργάνωση περιλαμβάνει τον απαραίτητο επανασχεδιασμό ροών εργασίας, συστημάτων αμοιβών και οργανωτικής δομής για να υποστηρίξει την καινοτομία, μειώνοντας κινδύνους όπως η λειτουργική αστάθεια.

Έρευνες δείχνουν ότι έγκαιρη αναδιοργάνωση ενισχύει την διακράτηση εργαζομένων και πελατών, μειώνει την πίεση στις οικογένειες και στους υπαλλήλους, και μεγιστοποιεί την αξία της εταιρείας κατά τη διαδοχή.

Για να επιβιώσουν και να διαπρέψουν, οι επιχειρήσεις πρέπει να εξελιχθούν. Η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία πρέπει να διατρέξουν την οργάνωση, με την εκπαίδευση σε τομείς όπως  η κυβερνοασφάλεια, το blockchain και η τεχνητή νοημοσύνη να είναι προτεραιότητα.

Το κυριότερο, όμως, είναι η αλλαγή στον τρόπο σκέψης (mindset). Μη θεωρούμε τα σημερινά δεδομένα ως αιώνια. Πρέπει να επανεφεύρουμε τον σκοπό και την αποστολή μας, ενσωματώνοντας ότι φαντάζει να είναι απειλή, αλλά τελικά είναι μεγάλη ευκαιρία.

Έτσι, η διαδοχή γίνεται εργαλείο ανανέωσης για να ευθυγραμμιστούν οι δομές, με τα ταλέντα και τις τεχνολογίες. Οι επιχειρήσεις που αγκαλιάζουν αυτές τις τάσεις θα ευδοκιμήσουν, ενώ οι άλλες κινδυνεύουν με περιθωριοποίηση. Αυτό γινόταν πάντα. Η ταχύτητα έχει αλλάξει, ο κόσμος δεν περιμένει, εξελίσσεται και μαζί του πρέπει να εξελιχθούμε.

Άλλωστε στις επιχειρήσεις, όπως και στη ζωή, δεν υπάρχει στάση…

* Ο Θεόδωρος Ν. Κρίντας είναι Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις διαδοχής και  την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων), Επισκέπτης Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών