Ολα όσα πρέπει να ξέρετε για τον νέο εργασιακό νόμο

Μετά από μακρά περίοδο διαβουλεύσεων, πολιτικών ζυμώσεων, σοβαρών αντεγκλήσεων αλλά και κοινωνικής αναταραχής, η Βουλή υπερψήφισε το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, σηματοδοτώντας μια ακόμα σημαντική μεταρρύθμιση στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την αγορά εργασίας στη χώρα.

Συνεχίζεται, με τον τρόπο αυτό, η πορεία των μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε με τον ν. 4808/2021. Ο νέος νόμος τροποποιεί σημαντικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας. Προσεγγίζουμε, εδώ, τις βασικές του ρυθμίσεις.

Βασικές ρυθμίσεις του νέου νόμου

Ο νέος εργασιακός νόμος, περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων που αγγίζουν τον πυρήνα της καθημερινής εργασιακής ζωής˙ ενδεικτικά:

1. Συγχώνευση πολιτικών για τη βία και την παρενόχληση

Μόλις πριν από μια τετραετία καλύφθηκε, για πρώτη φορά, μια ιδιαίτερα σημαντική ανάγκη: η δραστική αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης στους χώρους εργασίας. Προβλέφθηκαν, αναλυτικά, οι υποχρεώσεις των εργοδοτών για πρόληψη των περιστατικών βίας και παρενόχλησης κατά την εργασία ή με αφορμή την παροχή της˙ ενισχύθηκαν, παράλληλα, τα δικαιώματα των εργαζομένων κατά τη διαδικασία αναφοράς των περιστατικών αυτών και το επίπεδο προστασίας τους από αντίποινα.

Με τον νέο νόμο ενοποιούνται, διευκολυντικά, οι πολιτικές της επιχείρησης για την καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης με εκείνες για τη διαχείριση των εσωτερικών καταγγελιών.

2. Μείωση γραφειοκρατίας - Απλοποίηση της ενημέρωσης για τους όρους εργασίας

Καταργούνται πολύπλοκες -και πάντοτε περιττές- γραφειοκρατικές διαδικασίες, για τις οποίες είχαμε, σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, εκφράσει τους προβληματισμούς μας. Βελτιώνονται, παράλληλα, οι ρυθμίσεις που αφορούν τη μερική και την εκ περιτροπής απασχόληση, ενισχύοντας την ευελιξία και επανακαθορίζοντας τις προβλεπόμενες υποχρεώσεις αναγγελίας στην Επιθεώρηση Εργασίας.

Τέλος, αξιοποιείται ουσιαστικά η δυνατότητα ψηφιακής υποβολής εντύπων.

3. Αναπροσαρμογή των ορίων υπερωριών και προστασία από αυθαιρεσίες

Ο νέος νόμος προβλέπει επανακαθορισμό των ορίων υπερωριακής απασχόλησης, με στόχο να καλυφθούν σημαντικές ανάγκες της αγοράς και των επιχειρήσεων χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα των εργαζομένων. Καθιερώνεται, ταυτόχρονα, ρητή απαγόρευση απόλυσης εργαζομένου, σε περίπτωση άρνησης παροχής υπερωρίας -πέραν των ορίων που θέτει ο νόμος.

4. Επανακαθορίζεται το νομοθετικό πλαίσιο της διευθέτησης του χρόνου εργασίας

Μεταβάλλεται και εξορθολογίζεται η χρονική βάση της δυνατότητας διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Η διευθέτηση μπορεί πλέον να συμφωνείται σε εβδομαδιαία βάση, με ταυτόχρονη κατάργηση του διττού (και προφανώς απολύτως στερούμενου λογικής) συστήματος 6μηνης και ετήσιας βάσης. Διευθέτηση μπορεί, πλέον, να συμφωνηθεί με χορήγηση πρόσθετων ημερών κανονικής άδειας μετ’ αποδοχών (και όχι μόνο με ανάλογα μειωμένες ώρες ή ημέρες ανάπαυσης).

5. Ευελιξία στη χορήγηση της ετήσιας άδειας

Προβλέπεται, πλέον, δυνατότητα κατάτμησης του χρόνου άδειας των εργαζομένων, σε συμφωνία με τις ανάγκες τους και τις δυνατότητες της επιχείρησης. Η διαδικασία δήλωσης απλοποιείται και καταχωρείται αποκλειστικά στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.

6. Επέκταση άδειας μητρότητας για τις ανάδοχες μητέρες

Σημαντική καινοτομία του νέου νόμου αποτελεί η (προδήλως αναγκαία) επέκταση των διατάξεων για την άδεια μητρότητας και στις ανάδοχες μητέρες. Για πρώτη φορά αναγνωρίζεται νομοθετικά η ανάγκη στήριξης των γονέων που συμμετέχουν σε προγράμματα αναδοχής, με ισότιμη μεταχείριση σε σχέση με τους φυσικούς γονείς.

7. Ψηφιακή μετάβαση και νέα εργαλεία

Ο νέος νόμος φέρνει την ψηφιακή επανάσταση στον χώρο της εργασίας. Η πλήρης λειτουργία του Πληροφοριακού Συστήματος ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ συνοδεύεται από νέα ψηφιακά εργαλεία, μεταξύ των οποίων: (α) ηλεκτρονική εφαρμογή “Ergani” για άμεση ενημέρωση εργοδοτών και εργαζομένων και (β) η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εφαρμογή «Ταχείας Πρόσληψης» για κάλυψη αντίστοιχων αναγκών.

Προβλέπεται, επιπρόσθετα, η απλοποίηση των διαδικασιών δήλωσης ετήσιας άδειας και οικειοθελούς αποχώρησης καθώς και η κατάργηση εντύπων όταν οι πληροφορίες υπάρχουν σε ψηφιακή μορφή.

Πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει η ψηφιακή κάρτα εργασίας, η οποία επεκτείνεται σε ολοένα και περισσότερους κλάδους, διασφαλίζοντας την ακριβή καταγραφή του χρόνου εργασίας, με τη διευκρίνιση ότι η χρήση της δεν επιτρέπεται να οδηγεί σε μείωση αποδοχών (ως αντιστάθμισμα λ.χ. της επιβάρυνσης που έχουν υποστεί, ήδη, οι επιχειρήσεις).

Ελαφρύνσεις και φορολογικά κίνητρα

Ο νέος νόμος περιλαμβάνει και κοινωνικά υποστηρικτικές διατάξεις, όπως η θέσπιση του αφορολόγητου για το επίδομα γονικής άδειας,

Αντιδράσεις και κοινωνικός διάλογος

Η ψήφιση του νέου νόμου συνοδεύτηκε από θετικές και αρνητικές αντιδράσεις. Πολλοί εργοδοτικοί φορείς χαιρέτισαν την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενίσχυση της ευελιξίας, επισημαίνοντας ότι δημιουργείται ένα περιβάλλον που διευκολύνει την ανάπτυξη και μειώνει τη γραφειοκρατία.

Εκφράστηκαν, αντίθετα, ανησυχίες για πιθανή κατάχρηση της ευελιξίας και για την ανάγκη ουσιαστικού ελέγχου της εφαρμογής των προστατευτικών διατάξεων. Ακούστηκαν, όπως πάντα, και φωνές στερούμενες λογικής.

Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, ο νέος νόμος επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της νέας εποχής, θέτοντας τις βάσεις για έναν σύγχρονο εργασιακό πολιτισμό, στον οποίο η καινοτομία δεν θα έρχεται σε αντίθεση με την κοινωνική δικαιοσύνη-αντίθετα θα την ενισχύει.

Η επιτυχία των νέων ρυθμίσεων, οι οποίες παραμένουν, σε κάθε περίπτωση, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, θα κριθεί στην πράξη˙ θα κριθεί στην εφαρμογή, στην αξιοποίηση, στον έλεγχο, στην αξιοπιστία των ψηφιακών εργαλείων.

Κυρίως, όμως, θα κριθεί στη βούληση όλων των εμπλεκόμενων -κράτους, εργοδοτών και εργαζομένων- να επενδύσουν σε μια αγορά εργασίας με σεβασμό, διαφάνεια και ισορροπία. Παραμένουμε αισιόδοξοι για την επιτυχία τους.

Σε επόμενη, πάντως, αρθρογραφία μας θα επιχειρήσουμε την αναλυτικότερη προσέγγιση των σημαντικότερων από τις (μεταρ)ρυθμίσεις του νέου νόμου, ξεκινώντας από τις ρυθμίσεις για τη βία και την παρενόχληση.

* Ο κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner στην Koumentakis and Associates Law Firm