Νέα απειλή για την Τουρκία οι Αφγανοί μετανάστες

Στην Τουρκία ένα δυνητικό νέο κύμα Αφγανών προσφύγων δημιουργεί μια νέα έξαρση τοπικισμού που θα μπορούσε να προκαλέσει περισσότερες διεθνείς επικρίσεις και να αυξήσει τον κίνδυνο βίαιων διαδηλώσεων στη χώρα. Καθώς οι δυνάμεις των Ταλιμπάν κερδίζουν έδαφος στη Αφγανιστάν, οι Τούρκοι πολιτικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανότητα ενός ακόμα βαρύτερου προσφυγικού φορτίου, ενώ άλλοι παίρνουν μέτρα για να υπάρξει διάκριση μεταξύ των προσφύγων που ήδη φιλοξενούνται στην Τουρκία.

Στις 27 Ιουλίου, ο κυβερνήτης της ανατολικής επαρχίας Βαν της Τουρκίας δήλωσε πως η περιοχή θα ενισχύσει τα ανατολικά σύνορα με το Ιράν, την περιοχή από την οποία γίνονται πολλές παράνομες εισροές από Αφγανούς πρόσφυγες σε τουρκικό έδαφος, με έναν μήκους 183 μιλίων συνοριακό τοίχο, προκειμένου να διασφαλιστεί πως δεν θα υπάρξουν νέα μεγάλα κύματα προσφύγων προς την Τουρκία.

Εν τω μεταξύ, στα βορειοδυτικά, ο δήμαρχος του Μπολού, μιας κωμόπολης έξω από την Κωνσταντινούπολη, δήλωσε πως θα πιέσει για να αυξηθούν οι χρεώσεις ύδρευσης και αποχέτευσης έως και δέκα φορές για τους ξένους –κίνηση που θεωρείται ευρύτερα πως στοχεύει στους Σύριους πρόσφυγες στην περιοχή, καθώς και για να αποτραπεί μια δυνητική εισροή Αφγανών προσφύγων.

Η Τουρκία ήδη φιλοξενεί σχεδόν 3,8 εκατομμύρια πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία, που ξέφυγαν από τους πολέμους σε Συρία και σε Αφγανιστάν. Το status τους είναι ένα ζήτημα που προκαλεί διχασμό: ορισμένοι Τούρκοι θέλουν να τους φιλοξενήσουν για ανθρωπιστικούς και θρησκευτικούς λόγους, ενώ άλλοι διαμαρτύρονται για τη χρήση πόρων, στέγασης και κρατικών δαπανών σε μια χώρα που δυσκολεύεται οικονομικά.

Το κυβερνών κόμμα AKP έχει προσπαθήσει να ενισχύσει τα ανθρωπιστικά διαπιστευτήριά του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό φιλοξενώντας πρόσφυγες. Αλλά οι προσπάθειες αυτές δέχονται αυξανόμενο πολιτικό έλεγχο καθώς η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία είναι αδύναμη, με πολλούς Τούρκους χαμηλού εισοδήματος να βλέπουν τον εαυτόν τους α ανταγωνίζεται τους πρόσφυγες για θέσεις εργασίας και για πόρους.

Το τοπικιστικό αίσθημα στην Τουρκία πιθανόν θα αυξηθεί υπό την διπλή πίεση της προβληματικής οικονομίας και του ενδεχομένου εισροής περισσότερων προσφύγων από εμπόλεμες ζώνες στο Αφγανιστάν και στη Συρία. Ακόμα και το AKP, που παραμένει προσηλωμένο στη φιλοξενία προσφύγων τόσο για ανθρωπιστικούς λόγους όσο και ως ενός χρήσιμου μοχλού πίεσης για να αποκομίσει οικονομικές παραχωρήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι πιθανόν να χρησιμοποιήσει όλο και περισσότερο μια τοπικιστική ρητορική προκειμένου να προσπαθήσει να προσελκύσει και πάλι τους εθνικιστές και τους ψηφοφόρους που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, εν όψει των εθνικών εκλογών του 2023 στην Τουρκία.

Εν τω μεταξύ, είναι πιθανό τα επόμενα δυο χρόνια να υπάρξουν νέα κύματα προσφύγων, καθώς η κατάσταση στα πεδία μαχών στο Αφγανιστάν και στη Συρία παραμένει ρευστή και οι ανθρωπιστικές κρίσεις στις χώρες αυτές κάθε άλλο παρά έχουν λυθεί.

Το AKP εμφανίζει κακές επιδόσεις στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις και αναζητά να επικαιροποιήσει την πολιτική στρατηγική του εν όψει του επόμενου εκλογικού κύκλου. Το κόμμα από καιρό ενστερνίζεται μια τουρκο-εθνικιστική στάση, αλλά απέφευγε τον ανοιχτό τοπικισμό που μπορεί να αυξήσει τις κοινωνικές εντάσεις με άλλους μουσουλμάνους πρόσφυγες στη χώρα.

Καθώς αρχίζει να επικρατεί περισσότερο το αντιμεταναστευτικό κλίμα, η Τουρκία θα αντιμετωπίσει αυξανόμενες πιέσεις είτε να κάνει διάκριση στους πρόσφυγες ή να τους πιέσει να φύγουν από τη χώρα, κάτι που θα μπορούσε να προσελκύσει επικρίσεις από κράτη κινούνται με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα και να προκαλέσει διαδηλώσεις από πρόσφυγες στην Τουρκία. Αν περάσει τους πρόσφυγες σε γειτονικά κράτη θα επιδεινώσει τις εντάσεις με τα κράτη αυτά.

Αν οι Τούρκοι πολιτικοί εμπλακούν σε μια πιο τοπικιστική ρητορική και πολιτικές, κινδυνεύουν να προκαλέσουν βίαιη αντίδραση από κοινότητες προσφύγων που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευρείες διαδηλώσεις, ακόμα και ταραχές. Η τουρκική κυβέρνηση μπορεί να επιχειρήσει επίσης να ξαναστείλει τους πρόσφυγες πίσω στις χώρες προέλευσής τους, όπως η Συρία, όπου κατέχει εδάφη κατά μήκος των συνόρων.

Αυτό όμως θα επιδείνωνε ακόμα περισσότερο τις σχέσεις της Άγκυρας με τη Ρωσία, τη Συρία και το Ιράν, που θεωρούν ότι η Τουρκία προσπαθεί να αποκτήσει μια μόνιμη παρουσία στη Συρία. Η αποστολή προσφύγων πίσω στην Ευρώπη θα απειλήσει τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό και θα μπορούσε να εμπνεύσει ένα πιο διαδεδομένο αντιτουρκικό αίσθημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αποστολή προσφύγων στο Ιράν θα προκαλέσει μια πιθανή διπλωματική αντιπαράθεση με την Τεχεράνη, η οποία έχει να αντιμετωπίσει τα δικά της οικονομικά προβλήματα.