Οι διαδικασίες ελέγχου του Αμερικανού προέδρου Donald Trump προσφέρουν μια ευκαιρία να ξανασκεφτούμε σε ποια κατάσταση βρίσκεται η δημοκρατία.
Όχι λόγω των συγκεκριμένων κατηγοριών που ο κ. Trump αντιμετωπίζει, αλλά γιατί το να κρίνεις την προεδρία του πρέπει αναγκαστικά να περιλαμβάνει και όλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η φιλελεύθερη δημοκρατία στον 21ο αιώνα: από τη δυσπιστία προς τους πολιτικούς έως τη δύναμη των social media.
Είναι πιθανό η εικόνα να μην είναι όμορφη. Το ότι αυτός ο έλεγχος διεξάγεται στη σημαντικότερη δημοκρατία του κόσμου τον καθιστά κρίσιμο για κάθε περιοχή και για κάθε άνθρωπο. Η αναταραχή στο Χονγκ Κονγκ, η εξάπλωση του λαϊκισμού σε όλο τον κόσμο, η σύγκρουση για το Brexit στη Μ. Βρετανία, η μάχη ενάντια στη διαφθορά στην Ουκρανία, το βαρίδι της αποικιοκρατικής κληρονομιάς στην Αφρική: σε κάθε γωνιά του κόσμου, οι άνθρωποι παλεύουν να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να κυβερνώνται. Όλοι θα παρακολουθούν τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ θα περάσουν αυτή τη δοκιμασία.
Η εμπιστοσύνη είναι η καρδιά της δημοκρατίας. Έτσι, ένα κεντρικό ερώτημα στις διαδικασίες που βρίσκονται εν εξελίξει στις ΗΠΑ θα είναι το κατά πόσο το εκλογικό σώμα εξακολουθεί να πιστεύει ότι οι αντιπρόσωποί του και οι θεσμοί μπορούν να αντέξουν τις οξείες κομματικές εχθρότητες ενός βαθιά διχασμένου έθνους. Είναι θεμελιώδες για τη δημοκρατία οι εκλεγμένοι ηγέτες να υπακούν στον νόμο και στη θέληση των ανθρώπων. Άραγε, στο κλίμα που δημιουργείται, πόσο βέβαιο είναι ότι θα το κάνουν; Θα μπορέσει ο αδέσμευτος Τύπος, που τώρα κατακλύζεται από φερέφωνα και fake news, να αποδώσει την κατάσταση χωρίς πάθη;
Με αυτά τα ερωτήματα ήρθαν αντιμέτωποι όσοι συμμετέχουν σε αυτή την ειδική έκδοση. Ζητήσαμε από συγγραφείς, πολιτικούς, ιστορικούς, δημοσιογράφους και επιχειρηματίες να σκεφτούν με ποιον τρόπο η φιλελεύθερη δημοκρατία χρειάζεται να προσαρμοστεί και να αλλάξει για να επιβιώσει. Πώς μπορούμε να γεφυρώσουμε τα εθνοτικά, εθνικά και θρησκευτικά χάσματα που φαίνονται μόνο να μεγαλώνουν με κάθε κρίση. Πώς οι δημοκρατικές κοινωνίες πρέπει να διευθετήσουν την όλο και μεγαλύτερη συγκέντρωση πλούτου στα χέρια πολύ λίγων. Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τους κινδύνους των νέων μέσων χωρίς να ψαλιδίσουμε τα οφέλη τους και τις ελευθερίες τους.
Δεν πρόκειται για συζητήσεις χωρίς σκοπό. Η τρέχουσα κρίση της δημοκρατίας, που τόσο δραματικά απεικονίζεται στην αμφισβήτηση του Αμερικανού προέδρου, δεν μοιάζει με καμιά προηγούμενη. Αλλά δεν πρόκειται να περάσει από μόνη της.
*O Serge Schmemann είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής των New York Times