Από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στο Οβάλ Γραφείο, η Ουκρανία και οι ευρωπαίοι υποστηρικτές της φοβούνταν πως οι ΗΠΑ θα διαπραγματεύονταν μια ειρηνευτική συμφωνία απ’ ευθείας με τη Ρωσία –και στη συνέχεια θα προσπαθούσαν να την επιβάλλουν το Κίεβο. Αυτή η διαδικασία ξεκίνησε να εκτυλίσσεται την περασμένη εβδομάδα. Ο Τραμπ έχει δώσει στην κυβέρνηση του Ζελένσκι μέχρι την Πέμπτη να αποφασίσει επί ενός σχεδίου που περιλαμβάνει την εκχώρηση εδάφους στη Ρωσία και σημαντικούς περιορισμούς στην ουκρανική κυριαρχία.
Υπάρχουν τώρα τρία ευρύτερα σενάρια. Το πρώτο είναι η Ουκρανία να απορρίψει ξεκάθαρα το σχέδιο και ο Τραμπ να υλοποιήσει την υπονοούμενη απειλή του να σταματήσει την παροχή βοήθειας προς τη χώρα.
Μια δεύτερη επιλογή είναι η πρόταση που επεξεργάστηκαν ο Ουίτκοφ και ο Κιρίλ Ντμιτρίεφ -οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ και της Ρωσίας- να γίνει η βάση για διαπραγματεύσεις. Οι Ουκρανοί, με τη βοήθεια φίλων από την Ευρώπη και την Ουάσιγκτον, θα έχουν την ευκαιρία να την αλλάξουν σημαντικά. (σ.τ.μ: τα ξημερώματα της Δευτέρας η Ουάσιγκτον και το Κίεβο ανακοίνωσαν ότι κατήρτισαν ένα «επικαιροποιημένο και εξειδικευμένο πλαίσιο ειρήνης» για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία, που φαίνεται να τροποποιεί ένα προηγούμενο σχέδιο που είχε καταρτίσει η κυβέρνηση Τραμπ, το οποίο για το Κίεβο και τους συμμάχους του φαινόταν υπερβολικά φιλορωσικό.)
Το τρίτο σενάριο είναι οι πολλές ανακολουθίες και τα ανοιχτά ζητήματα στην πρόταση Ουίτκοφ-Ντμιτρίεφ να διασφαλίσουν πως η συμφωνία θα καταρρεύσει τελείως. Ως αποτέλεσμα, θα συνεχιστεί ο πόλεμος.
Η παντελής διακοπή της αμερικανικής βοήθειας θα άφηνε την Ουκρανία σε μια ζοφερή και επικίνδυνη κατάσταση. Αν και η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη περιορίσει σε σοβαρό βαθμό την υποστήριξη προς το Κίεβο, ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες κρίσιμης σημασίας αμερικανικές δυνατότητες στις οποίες βασίζεται η Ουκρανία.
Η πρώτη είναι οι πληροφορίες που βοήθησαν την Ουκρανία να υπερασπιστεί περιοχές της από τους ρωσικούς πυραύλους και να διεξαγάγει πλήγματα βαθιά σε ρωσικό έδαφος. Η Ουκρανία εξακολουθεί επίσης να χρειάζεται αμερικανικά πυρομαχικά. Οι ΗΠΑ δεν δίνουν πλέον στη χώρα στρατιωτική βοήθεια όπως έκαναν στα χρόνια του Μπάιντεν. Αλλά ο Τραμπ έχει συμφωνήσει να πουλήσει στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία –τον οποίον θα έχουν πληρώσει οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του Κιέβου.
Η Ουκρανία ήδη αγωνίζεται να ανακόψει την προέλαση της Ρωσίας. Ο Ντάνιελ Ντρίσκολ, ο υπουργός στρατού ΗΠΑ που παρουσίασε το σχέδιο στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Κίεβο πως «είναι η ειλικρινής αμερικανική στρατιωτική εκτίμηση πως η Ουκρανία βρίσκεται σε πολύ κακή θέση».
Ανώτατοι Αμερικάνοι στρατιωτικοί λένε παρόμοια πράγματα κατ’ ιδίαν εδώ και πολλούς μήνες, υποστηρίζοντας πως ο ουκρανικός στρατός υποφέρει από μια κρίσιμη έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού και παραπέμποντας στα αυξανόμενα επίπεδα λιποταξίας.
Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της κυβέρνησης Ζελένσκι αμφισβητούν αυτόν τον χαρακτηρισμό του πολέμου, λέγοντας πως η Ρωσία εξακολουθεί να σημειώνει σταδιακή πρόοδο και πως η αυξανόμενη πίεση στην παραπαίουσα ρωσική οικονομία θα μπορούσε να αναγκάσει το Κρεμλίνο να αποδεχθεί μια συμφωνία που είναι πολύ λιγότερο ευνοϊκή για τα συμφέροντά της.
Όποια και αν είναι η αλήθεια στο μέτωπο, μια διακοπή της αμερικανικής υποστήριξης προς την Ουκρανία θα αύξανε σημαντικά τις πιθανότητες προόδου του ρωσικού στρατού.
Δεδομένων των κινδύνων που αντιμετωπίζει, η Ουκρανία έχει απρόθυμα αποδεχθεί την πρόταση Ουίτκοφ-Ντμιτρίεφ ως βάση διαπραγματεύσεων, ελπίζοντας πως, με την υποστήριξη των φίλων της στην Ευρώπη και στην Ουάσιγκτον, μπορεί να θολώσει ή να διαγράψει τις χειρότερες πτυχές της.
Παρόμοιες τακτικές υπήρξαν αποτελεσματικές στο παρελθόν. Μετά την καταστροφική συνάντηση Ζελένσκι-Τραμπ στην Ουάσιγκτον τον Φεβρουάριο, η ευρωπαϊκή διπλωματία έπαιξε κρίσιμο ρόλο για να αποτραπεί μια ολοκληρωτική αμερικανική «προδοσία» της Ουκρανίας.
Ο Ντρίσκο, που είναι κοντά στον αντιπρόεδρο Τζ. Ντ. Βανς, τάχθηκε κατά της «διαπραγμάτευσης λεπτομερειών» κατά την επίσκεψή του στο Κίεβο. Αλλά ο ίδιος ο Τραμπ έχει αρχίσει να ακούγεται πιο ευέλικτος, λέγοντας πως το σχέδιο Ουίτκοφ «δεν είναι η τελική μου προσφορά».
Υπάρχει επίσης μια ασυνήθιστη αντίδραση από το ίδιο το Ρεπουμπλικανικό κόμμα του Τραμπ και έχει αφεθεί να εννοηθεί πως ο Μάρκο Ρούμπιο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, τηρεί αποστάσεις από τις προτάσεις.
Ο Ζελένσκι και η ομάδα του εξακολουθούν να δυσκολεύονται πολύ να εμπλακούν σε ένα σχέδιο που προτείνει την εκχώρηση εδάφους που η Ουκρανία εξακολουθεί να κατέχει -και που έχει χάσει χιλιάδες ζωές για να υπερασπιστεί.
Αλλά είναι προς το συμφέρον της Ουκρανίας να συνεχίσει να «παίζει», συμφωνώντας σε διαπραγματεύσεις με την πεποίθηση πως η προθεσμία της Πέμπτης δεν θα τηρηθεί και πως η πρόταση Ουίτκοφ θα τροποποιηθεί, καθώς θα γίνονται προφανή τα ελαττώματα και οι ανακολουθίες της.
Παρά την επιφυλακτικά θετική υποδοχή που έτυχε το σχέδιο από τον Βλαντίμιρ Πούτιν, είναι πιθανό οι Ρώσοι να έχουν τις δικές τους αντιρρήσεις και επιφυλάξεις. Η Μόσχα θέλει ακόμα αυστηρότερους περιορισμούς στον ουκρανικό στρατό -και θα είναι εχθρική προς την ιδέα του σχεδίου για παροχή εγγύησης ασφάλειας τύπου ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.
Οι συνομιλίες θα μπορούσαν να δώσουν τη δυνατότητα στους Ουκρανούς να «ξετρυπώσουν» τις αντιρρήσεις του Πούτιν. Αυτό, με τη σειρά του, θα υπογράμμιζε πως η Ουκρανία δεν είναι το μόνο εμπόδιο στην ειρήνη, καθιστώντας δυσκολότερο για τον Τραμπ να δικαιολογήσει τη διακοπή της βοήθειας.
Αλλά η Ουκρανία δεν θα πρέπει να εμπλακεί στο σχέδιο με αποκλειστικό σκοπό να το οδηγήσει σε ναυάγιο. Εν μέσω του συναγερμού στο Κίεβο και της οργής στην Ευρώπη, είναι εύκολο να παραβλεφθεί το γεγονός πως η ίδια η Ουκρανία χρειάζεται να τελειώσει ο πόλεμος. Ένας κακός ειρηνευτικός διακανονισμός θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση της χώρας ως πραγματικά ανεξάρτητου κράτους. Αλλά η συνέχιση του πολέμου είναι επίσης βαθύτατα επιζήμια για την Ουκρανία.
Μέσα σε σχεδόν τέσσερα χρόνια, η χώρα έχει υποστεί εκατοντάδες χιλιάδες απώλειες. Εκατομμύρια πρόσφυγες έχουν φύγει από την Ουκρανία και ο πληθυσμός της έχει μειωθεί κατά περίπου 10 εκατομμύρια, ή περίπου κατά ένα τέταρτο, από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στη χώρα. Η οικονομία βρίσκεται σε μηχανική υποστήριξη και ο ρυθμός των γεννήσεων κάνει βουτιά.
Το αμερικανικό σχέδιο περιλαμβάνει τεράστιους κινδύνους για την Ουκρανία. Αλλά -αν ληφθεί ως σημείο εκκίνησης και όχι ως το τελειωμένο προϊόν- θα μπορούσε να αποτελεί δρόμο προς τον τερματισμό του πολέμου με όρους που θα μπορούσε να αποδεχθεί η Ουκρανία.