Βραδείας ωρίμανσης αποδεικνύονται τα μέτρα της κυβέρνησης για τη μείωση του ενεργειακού κόστους της βιομηχανίας, η οποία συνεχίζει να περιμένει στο ακουστικό της για την οριστικοποίηση του πακέτου, με την Ελλάδα να κατέχει για μια ακόμη φορά σήμερα τα «σκήπτρα» της χώρας με την ακριβότερη χονδρική τιμή ρεύματος στην Ευρώπη.
Τρεις εβδομάδες μετά τη Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ και παρά τη σεναριολογία που είχε καλλιεργηθεί ότι οι ανακοινώσεις είναι θέμα ημερών, η πολυαναμενόμενη παρέμβαση δεν έχει ακόμη «κλειδώσει», οι ασκήσεις συνεχίζονται και οι πληροφορίες μεταθέτουν την ημέρα των αποκαλυπτηρίων για κάποια στιγμή μέσα στο Νοέμβριο.
Την ίδια στιγμή που κυβερνητικές πηγές διαμήνυαν χθες ότι «σύντομα θα έχουμε ανακοινώσεις, χωρίς ωστόσο να ξέρουμε το πόσο σύντομα», η λύση όχι μόνο καθυστερεί να αποφασιστεί και το ρεύμα για τη βιομηχανία παραμένει ακριβό, αλλά και τα μηνύματα που έρχονται από τα χρηματιστήρια ενέργειας δεν είναι καλά.
Έπειτα από ένα ήρεμο καλοκαίρι, η χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού εκπέμπει ανησυχητικά ανοδικά σήματα, οι έντονες αποκλίσεις από χώρα σε χώρα έχουν επανεμφανιστεί και η Ελλάδα είναι σήμερα ξανά -μαζί με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία- η ακριβότερη χώρα στην Ευρώπη, με τη μέση τιμή στα 137,55 €/MWh, αλλά με μέγιστη το βράδυ να εκτοξεύεται στα 305,72 €/MWh.
Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τη σημερινή μέρα, ο Οκτώβριος κλείνει με άνοδο 21%, ενώ τα στοιχεία της Eurostat για τα επαγγελματικά τιμολόγια δείχνουν ότι το πρώτο εξάμηνο η Ελλάδα ήταν πρωταθλητής αυξήσεων πανευρωπαϊκά (+26,9%), όπως θύμισε χθες ο πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος. Η δεύτερη χώρα με τις μεγαλύτερες αυξήσεις ήταν η Δανία, με 17%.
Στο πλαίσιο αυτό, η βιομηχανία επαναφέρει τις πιέσεις για λύση εντός του Νοεμβρίου, με τον κ. Θεοδωρόπουλο να εκφράζει χθες από το βήμα του συνεδρίου της «Ναυτεμπορικής» την εκτίμηση ότι «στις επόμενες τρεις εβδομάδες θα υπάρξει βοήθεια από την πολιτεία» και τον επικεφαλής της METLEN PLC (ΚΟ) - ΕΙΚΟΝΑ ΜΕΤΟΧΗΣ" href="https://www.euro2day.gr/QuotesDetail.aspx?q=972">Metlen Ευάγγελο Μυτιληναίο να μεταφέρει τη δέσμευση που έλαβε από τον πρωθυπουργό, κατά την εκδήλωση στο Πεντάγωνο, ότι «πολύ σύντομα, μέσα στις επόμενες εβδομάδες, θα έχουμε ανακοινώσεις».
«Βρισκόμαστε κοντά στη λύση για τη μείωση του ενεργειακού κόστους της βιομηχανίας, χωρίς ωστόσο οι βασικές της παράμετροι -άρα και το τελικό ποσό- να έχουν κλειδώσει ακόμη», ανέφεραν από την πλευρά τους για μια ακόμη φορά χθες κυβερνητικές πηγές, διευκρινίζοντας ότι εξετάζονται και άλλες λύσεις πέραν του περίφημου «ιταλικού μοντέλου», για το οποίο συνεχίζουν να εκφράζουν επιφυλάξεις ως προς το αν θα εγκριθεί από τις Βρυξέλλες.
Το θολό τοπίο δείχνει τις δυσκολίες που συνεπάγεται η λύση της εξίσωσης για το βιομηχανικό ρεύμα που, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, «πρέπει να κινείται εντός των δημοσιονομικών αντοχών, να είναι συμβατή με την κοινοτική νομοθεσία και να καλύπτει ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων», ωστόσο είναι προφανές ότι οι ασκήσεις και οι υπολογισμοί δεν μπορούν να συνεχίζονται επί μήνες.
Το «ιταλικό μοντέλο» και οι παραλλαγές του
Σε αυτό το υπό διαμόρφωση τοπίο, όπου εκκρεμεί τόσο η φόρμουλα όσο και τα κρατικά κονδύλια που θα χρειαστούν για την εφαρμογή της, παραμένει στο τραπέζι, μάλλον με μειωμένες ωστόσο πιθανότητες, το «ιταλικό μοντέλο», το οποίο ο ΣΕΒ έχει προσαρμόσει στα ελληνικά δεδομένα.
Συνοψίζοντας, στηρίζεται στην παροχή ενός τριετούς «ενεργειακού δανείου», μέσω του οποίου οι επιλέξιμες βιομηχανίες θα τροφοδοτούνται με «πράσινο» ρεύμα σε χαμηλή σταθερή τιμή, έναντι της κατασκευής ή χρηματοδότησης νέων έργων ΑΠΕ (κυρίως φωτοβολταϊκών) από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Οι ωφελούμενοι θα δεσμεύονται να επιστρέψουν διπλάσια ενέργεια από αυτήν που απορρόφησαν σε ορίζοντα 20ετίας.
Στο αρχικό του σχέδιο, ο ΣΕΒ (Industrial Energy Reset), ύψους 285 εκατ. ευρώ τον χρόνο, προέβλεπε επιδότηση ακόμη και για το 100% της κατανάλωσης περίπου 400 επιλέξιμων επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων και αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Το υπ. Οικονομικών έχει καταστήσει σαφές ότι τα ποσά αυτά υπερβαίνουν τις δημοσιονομικές αντοχές του προϋπολογισμού.
Σε κάποια από τις τελευταίες εκδοχές της πρότασης, ο σύνδεσμος μιλούσε για επιδότηση της ενεργειακής κατανάλωσης στο 25%-30% των επιλέξιμων βιομηχανιών. Επίσης είχε προτείνει να προστεθούν μπαταρίες στα έργα ΑΠΕ που θα κατασκευαστούν στο πλαίσιο του μηχανισμού.
Στην πραγματικότητα, οι επιφυλάξεις της κυβέρνησης δεν αφορούν μόνο την πρόταση του ΣΕΒ, αλλά και το ίδιο το «ιταλικό μοντέλο» ως προς το αν ευθυγραμμίζεται με την ελληνική πραγματικότητα στο σκέλος που προδιαγράφει μαζική κατασκευή νέων έργων ΑΠΕ, όταν πλέον εκφράζονται σοβαρές επιφυλάξεις για τη βιωσιμότητα ακόμη και των υφιστάμενων.
Κατά πόσο δηλαδή εξυπηρετεί το να «πλημμυρίσει» με πολλά νέα έργα ΑΠΕ η ήδη υπερκορεσμένη ελληνική αγορά μέσα στην επόμενη 20ετία, όπως προβλέπεται να γίνει στην Ιταλία, όπου υπάρχει περισσότερος «ηλεκτρικός χώρος» απ’ ό,τι στην Ελλάδα για τέτοιες επενδύσεις.
Έτερο ζήτημα είναι κατά πόσο το μοντέλο θα έβρισκε πεδίο εφαρμογής σε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων (λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ελληνικές είναι μικρότερου μεγέθους από τις ιταλικές) ή τελικά εκ των πραγμάτων θα αποδειχθεί κατάλληλο για έναν μικρό αριθμό μεγάλων ομίλων.
Το νέο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων
Η δεύτερη εναλλακτική αφορά την υιοθέτηση ακριβώς όσων προβλέπει το νέο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ για τη βιομηχανία (Clean Industrial State Aid Framework - CISAF), που περιγράφει με ακρίβεια ποιες επιλέξιμες επιχειρήσεις μπορούν να ωφεληθούν από τέτοια μέτρα και με ποιους όρους.
Σύμφωνα με αυτό, η κρατική ενίσχυση θα επιδοτεί το 50% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρισμού των ωφελούμενων για ένα συγκεκριμένο διάστημα, τουλάχιστον ενός χρόνου, με πλαφόν προς τα κάτω τα 50 €/MWh. Το ρεύμα δηλαδή που θα απολαμβάνουν οι επιχειρήσεις δεν θα μπορεί να κοστίζει κάτω από τα 50 ευρώ η Μεγαβατώρα.
Εχει πάντως τη σημασία του ότι το συγκεκριμένο πλαίσιο συνοδεύεται από εξαιρετικά αυστηρούς όρους και αιρέσεις και φαίνεται να είναι «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα των μεγάλων χωρών με μεγάλες δημοσιονομικές αντοχές...
Οι εναλλακτικές λύσεις
Στην τρίτη ομάδα λύσεων εμπίπτουν εργαλεία, κάποια εκ των οποίων έχουν ήδη αξιοποιηθεί και θα μπορούσαν να ενισχυθούν. Κάποιοι θεωρούν για παράδειγμα ότι δεν ήταν τυχαία η αναφορά του πρωθυπουργού από το βήμα της Συνέλευσης του ΣΕΒ για την αντιστάθμιση του κόστους των ρύπων της βιομηχανίας, καθώς η αύξηση του σχετικού ποσού -με δεδομένη και την αύξηση του κόστους δικαιωμάτων ρύπων- αποτελεί διαχρονικό αίτημα των ενεργοβόρων του κλάδου.
Ταυτόχρονα στη λογική της ανακατεύθυνσης πόρων από τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για την ενίσχυση της βιομηχανίας, μια πρόταση της ΕΒΙΚΕΝ που λέγεται ότι έχει εξετάσει το ΥΠΕΝ, είναι να υιοθετηθεί η πρακτική που εφαρμόζεται σε χώρες της Κ. Ευρώπης, δηλαδή να μεταφερθεί στις λεγόμενες χρεώσεις χρήσης συστήματος, μέρος από το κόστος ανακατανομής των μονάδων (redispatching) στο σύστημα για λόγους ευστάθειας.
Είναι η διαδικασία ένταξης των μονάδων παραγωγής στο σύστημα με κριτήρια διαφορετικά από την οικονομική σειρά κατάταξης των προσφορών τους, όπως αυτή γίνεται μέσω του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Τα κόστη της ανακατανομής των μονάδων αποτυπώνονται στον λεγόμενο «Λογαριασμό Προσαυξήσεων 3» (ΛΠ3), που αποτελεί μία από τις βασικές παραμέτρους για την τελική διαμόρφωση του χονδρεμπορικού κόστους και τα ποσά είναι διόλου ευκαταφρόνητα. Σε ετήσια βάση υπολογίζονται κοντά στα 400 εκατ. ευρώ.
Το πλεονέκτημα σε μια τέτοια περίπτωση συνδέεται με το ίδιο το θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει ότι οι μεγάλες βιομηχανίες με κατανάλωση άνω των 13 GWh έχουν έκπτωση έως και 50% από τις χρεώσεις χρήσης συστήματος. Στο σενάριο που καθίστατο εφικτό να μεταφερθεί μέρος των παραπάνω ποσών στις συγκεκριμένες χρεώσεις, το όφελος για τη βιομηχανία θα μπορούσε να είναι μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια τον χρόνο.