Τον κίνδυνο το ρωσικό αέριο να συνεχίσει να μπαίνει στην ευρωπαϊκή αγορά από την πίσω πόρτα, δηλαδή μέσω Τουρκίας, διαβλέπει η ελληνική κυβέρνηση και ζητά να μπει «φραγή» από την Ευρώπη στις ποσότητες μέσω TurkStream.
Στη νέα ενεργειακή σκακιέρα της περιοχής και με προφανή την εμβάθυνση της στρατηγικής σχέσης Ελλάδας - ΗΠΑ, η Αθήνα βλέπει ως ευκαιρία να στείλει το μήνυμα ότι η ανοχή της Κομισιόν προς το βαφτισμένο ως «τουρκικό» ρωσικό αέριο καθιστά υποκριτικό τον ζήλο της για πλήρη διακοπή των ρωσικών εισαγωγών.
Σε συνέχεια των όσων είπε προ ημερών από το Ζάππειο ο πρωθυπουργός, σήμερα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου αναμένεται να ζητήσει από τον επίτροπο Ενέργειας Γιόργκενσεν να καθιερωθεί φόρμα προέγκρισης (preauthorization form) για το αέριο που εισέρχεται στην Ευρώπη μέσω TurkStream από Τουρκία.
Στην ουσία, το ελληνικό αίτημα είναι να ελέγχεται η προέλευση του τουρκικού αυτού αερίου προτού εισέλθει σε ευρωπαϊκό έδαφος και όχι μετά, προκειμένου να εφαρμοστεί στην πράξη και να μη μείνει στα λόγια η πρόσφατη απόφαση που έλαβε το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας τον Οκτώβριο για το τέλος των ρωσικών ροών.
Σύμφωνα με αυτήν, όλες οι ροές φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας προς τη Βουλγαρία και την Ελλάδα θεωρούνται ρωσικής προέλευσης, εκτός εάν προσκομιστούν αδιαμφισβήτητα αποδεικτικά στοιχεία για το αντίθετο. Η πρόβλεψη είχε στόχο να αποτρέψει τις ρωσικές εισαγωγές από την «πίσω πόρτα», όπως συμβαίνει σήμερα, όπου μεγάλοι όγκοι καυσίμου της Gazprom διοχετεύονται στην ευρωπαϊκή αγορά, υπό τo brand «Turkish Blend».
Το συγκεκριμένο χαρμάνι αφορά, σύμφωνα με την Τουρκία, ποσότητες που προέρχονται από τα δικά της κοιτάσματα στη Μαύρη Θάλασσα, ωστόσο είναι σαφές ότι εμπεριέχει σε μεγάλο βαθμό ρωσικό αέριο.
Τα παραπάνω συμβαίνουν σε μια συγκυρία όπου εντείνονται οι πιέσεις από τις ΗΠΑ προς την Τουρκία να θέσει τέλος στις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας, με χαρακτηριστικά τα όσα είπαν χθες δύο Αμερικανοί αξιωματούχοι, ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς και ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, στον Τούρκο ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν.
Είναι η δεύτερη φορά σε διάστημα μόλις δύο μηνών που η Ουάσιγκτον καλεί δημόσια την Άγκυρα να διακόψει τις εισαγωγές υδρογονανθράκων από τη Ρωσία, καθώς η Τουρκία λειτουργεί ως κόμβος παράκαμψης κυρώσεων που αποσκοπούν στην αποδυνάμωση της πολεμικής μηχανής της Μόσχας. Το θέμα είχε θέσει ο ίδιος ο Τραμπ στον Ερντογάν όταν συναντήθηκαν το Σεπτέμβριο στον Λευκό Οίκο. «Το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία», είχε πει τότε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Η Ρωσία και η Τουρκία σε συζητήσεις για το φυσικό αέριο
Το ενδιαφέρον ασφαλώς βρίσκεται στο πώς θα αντιδράσει η Άγκυρα στα παραπάνω, όχι μόνο απέναντι στις αμερικανικές πιέσεις όσο και επειδή αντιλαμβάνεται ότι η Αθήνα είναι πλέον ενταγμένη στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ για την περιοχή, γεγονός που οδηγεί στην εμβάθυνση της ελληνοαμερικανικής στρατηγικής σχέσης.
Προ ημερών πάντως το πρακτορείο Bloomberg μετέδωσε ότι Ρωσία και Τουρκία βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για τη διατήρηση του όγκου των προμηθειών από την Gazprom, με στόχο την ανανέωση δύο σημαντικών συμφωνιών προμήθειας μέσω αγωγών.
Τα παζάρια της Άγκυρας με τη Μόσχα προφανώς συνεχίζονται και παρότι οι αναλυτές αμφισβητούν το μέλλον των ρωσικών ροών προς την Τουρκία εν μέσω της οξυνόμενης αμερικανικής πίεσης, οι πληροφορίες επιμένουν ότι η κυβέρνηση Ερντογάν βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τη ρωσική πλευρά.
Οι συμβάσεις μεταξύ της Gazprom και της τουρκικής κρατικής Botas για παραδόσεις έως και 21,75 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως λήγουν στις 31 Δεκεμβρίου. Και σύμφωνα με πηγές που επικαλείτο το Bloomberg, Ρωσία και Τουρκία διαπραγματεύονται για να διατηρήσουν τις ετήσιες ροές σε περίπου 22 δισ. κυβικά μέτρα.
Τρία μέτρα για τις τιμές, χαμηλά το καλώδιο
Το έτερο θέμα που θα βρεθεί στην ατζέντα της σημερινής συνάντησης Παπασταύρου - Γιόργκενσεν θα είναι ένα νέο πλέγμα ελληνικών προτάσεων για την καλύτερη χρήση των υφιστάμενων διασυνδέσεων μεταξύ Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης, προκειμένου να μειωθεί η ψαλίδα των τιμών στην περιοχή.
Στο πλαίσιο της πρότασης που θα ανακοινώσει σύντομα η Κομισιόν για τα δίκτυα (Grids Package), η Ελλάδα διεκδικεί να ενσωματωθούν τρεις προτάσεις στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης χαμηλότερων χονδρεμπορικών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η πρώτη αφορά την καλύτερη χρήση των υφιστάμενων διασυνοριακών διασυνδέσεων, ώστε οι Διαχειριστές να τηρούν τον κανόνα ότι το 70% της δυναμικότητας θα διατίθεται για εισαγωγές και εξαγωγές (όπως έχει προτείνει ο Ευρωπαίος Ρυθμιστής ACER), βάζοντας τέλος στα «κόλπα» χωρών όπως η Αυστρία που παίρνουν συστηματικά εξαίρεση. Στην ίδια λογική είναι και η εισαγωγή τεχνολογιών που διευρύνουν τη δυναμικότητα του δικτύου, όπως το Dynamic Line Rating, καθώς επίσης ο καλύτερος συντονισμός των χωρών για τα προγράμματα συντήρησης των Γραμμών Μεταφοράς και των κρίσιμων συμβατικών μονάδων, κ.ο.κ.
Η δεύτερη ελληνική πρόταση αφορά την επιβράβευση των χωρών που λειτουργούν ως κρίσιμοι διάδρομοι για τη μεταφορά ηλεκτρισμού στην ΕΕ και οι οποίες θα επενδύσουν στα δίκτυά τους για να ενισχύσουν τις διασυνοριακές ροές, προς όφελος άλλων χωρών.
Και η τρίτη πρόταση είναι το δίκτυο ηλεκτρισμού της ΕΕ να σχεδιαστεί με ορίζοντα του πώς θα πρέπει να είναι το 2050, δηλαδή με ένα βάθος χρόνου πολύ μεγαλύτερο από τα δέκα χρόνια που προβλέπουν τα προγράμματα ανάπτυξης των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς.
Την ίδια στιγμή, η ελληνική πλευρά υποβαθμίζει το θέμα του καλωδίου, που ήταν και ο αρχικός λόγος της σημερινής προγραμματισμένης συνάντησης των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου Στ. Παπασταύρου και Γ. Παπαναστασίου με τον επίτροπο. Αν και το σημερινό ραντεβού του επιτρόπου με τους δύο υπουργούς είχε κλειστεί για το GSI, πηγές του ΥΠΕΝ αφήνουν να εννοηθεί ότι έχει γίνει τόσο μικρή πρόοδος από την τελευταία τηλεδιάσκεψη, ώστε δεν θα πρέπει να αναμένονται σοβαρές εξελίξεις.
Το ενδιαφέρον, ωστόσο, πέραν των όσων θα μεταφέρουν στον κ. Γιόργκενσεν οι δύο υπουργοί, βρίσκεται στο τι θα τους μεταφέρει ο ίδιος σχετικά με τις εκτεταμένες καθυστερήσεις του έργου και το «πάγωμα» που κινδυνεύει να το παραπέμψει οριστικά στις καλένδες.