Οι ΗΠΑ έχουν καταρτίσει ένα σχέδιο 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, το οποίο είδε το φως της δημοσιότητας μέσω μεγάλων διεθνών μέσων ενημέρωσης. Χθες το Reuters δημοσίευσε το πλήρες κείμενο μιας ευρωπαϊκής αντιπρότασης 28 σημείων, που συνέταξαν Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία και Γερμανία (οι λεγόμενες E3 χώρες).
Η ευρωπαϊκή εκδοχή ακολουθεί τη δομή του αμερικανικού κειμένου, αλλάζει όμως τη διατύπωση σε αρκετά σημεία και αφαιρεί ορισμένες διατάξεις. Στην πράξη, αντίθετα με το αμερικανικό σχέδιο, δεν καλύπτει σχεδόν καμία απο τις βασικές επιδιώξεις της Ρωσίας που οδήγησαν στον πόλεμο.
1. ΝΑΤΟ, επέκταση της Συμμαχίας και ουκρανική ένταξη
Αμερικανικό σχέδιο
Σημείο 3: Συνδέει την αποχή της Ρωσίας από επιθέσεις σε γειτονικές χώρες με δέσμευση ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί περαιτέρω.
Σημείο 7: Ζητάει από την Ουκρανία να τροποποιήσει το Σύνταγμά της ώστε να ορίζει ότι δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ, ενώ και η Συμμαχία θα δεσμευόταν να μην την αποδεχθεί στο μέλλον.
Σημείο 8: Προβλέπει ότι το ΝΑΤΟ δεν θα σταθμεύει δυνάμεις στην Ουκρανία.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση
Το σημείο 3 διαγράφεται πλήρως: δεν υπάρχει πλέον ρητή αναφορά ότι το ΝΑΤΟ «δεν θα επεκταθεί περαιτέρω».
Σημείο 7: Αναφέρει ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ εξαρτάται από τη συναίνεση των κρατών-μελών. Δεν ζητείται συνταγματική δέσμευση μη ένταξης ούτε ορίζεται μόνιμη απαγόρευση.
Σημείο 8: Το ΝΑΤΟ συμφωνεί να μη σταθμεύει μόνιμα δυνάμεις υπό τη διοίκησή του στην Ουκρανία σε καιρό ειρήνης, αφήνοντας περιθώριο για άλλες μορφές παρουσίας (εκπαίδευση, ασκήσεις κ.λπ.).
2. Μέγεθος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων
Αμερικανικό σχέδιο - Σημείο 6
Θέτει ανώτατο όριο περίπου 600.000 στρατιωτικούς στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση - Σημείο 6
Αυξάνει το όριο σε 800.000 σε καιρό ειρήνης, με ρητή αναφορά στην ειρηνική περίοδο.
3. Εγγυήσεις ασφάλειας και ρόλος των ΗΠΑ
Αμερικανικό σχέδιο - Σημείο 10
Προβλέπει αμερικανικές εγγυήσεις ασφάλειας προς την Ουκρανία, με ειδικές προϋποθέσεις υπό τις οποίες αυτές θα μπορούσαν να ανασταλούν, περιλαμβάνοντας λεπτομερείς αναφορές σε χρήση πυραύλων κατά ρωσικών πόλεων.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση - Σημείο 10
Κάνει ρητή αναφορά σε εγγυήσεις τύπου Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ από τις ΗΠΑ, διατηρεί όμως τις βασικές προϋποθέσεις (απώλεια εγγυήσεων αν η Ουκρανία εισβάλει στη Ρωσία, επαναφορά κυρώσεων αν η Ρωσία επιτεθεί εκ νέου).
Ορισμένες πιο εξειδικευμένες αναφορές της αμερικανικής εκδοχής δεν επανεμφανίζονται στο ευρωπαϊκό κείμενο.
4. Ανασυγκρότηση και ρωσικά παγωμένα περιουσιακά στοιχεία
Αμερικανικό σχέδιο
Προβλέπει τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων μέσα από αμερικανικά επενδυτικά σχήματα για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και για κοινά έργα ΗΠΑ-Ρωσίας, με συγκεκριμένη κατανομή κερδών.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση - Σημείο 14
Δηλώνει ότι η Ουκρανία θα ανασυγκροτηθεί πλήρως και θα αποζημιωθεί «συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων», τα οποία παραμένουν παγωμένα έως ότου η Ρωσία ικανοποιήσει τις αξιώσεις αποζημίωσης. Δεν επαναλαμβάνεται το αμερικανικό σχήμα με διανομή κερδών ή ειδικά κοινά επενδυτικά οχήματα ΗΠΑ-Ρωσίας.
5. Εδαφικές ρυθμίσεις
Αμερικανικό σχέδιο - Σημείο 21
Κάνει ρητές αναφορές στο καθεστώς της Κριμαίας, Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Χερσώνας και Ζαπορίζια και συνδέει τη γραμμή επαφής με de facto αναγνώριση ρωσικού ελέγχου σε ορισμένες περιοχές.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση - Σημείο 21
Αναφέρει ότι η Ουκρανία δεν θα επιχειρήσει να ανακτήσει τα κατεχόμενα εδάφη με στρατιωτικά μέσα και ότι οι εδαφικές ρυθμίσεις θα συζητηθούν σε διαπραγματεύσεις «ξεκινώντας από τη γραμμή επαφής», χωρίς να προβλέπει απόκτηση του Ντονμπάς από τη Ρωσία. Δεν περιλαμβάνεται ρητή διεθνής de facto αναγνώριση ρωσικής κυριαρχίας στις προσαρτημένες περιοχές.
6. Θρησκευτικά, γλωσσικά και ιδεολογικά ζητήματα
Αμερικανικό σχέδιο - Σημείο 20
Περιέχει ευρύτερη διατύπωση για εκπαιδευτικά προγράμματα, προστασία μειονοτήτων και ρητή αναφορά στην απαγόρευση «ναζιστικής ιδεολογίας και δραστηριοτήτων» σε όλες τις πλευρές.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση - Σημείο 20
Επικεντρώνεται στην υιοθέτηση από την Ουκρανία των κανόνων της ΕΕ για τη θρησκευτική ανεκτικότητα και την προστασία γλωσσικών μειονοτήτων, χωρίς την πρόσθετη ιδεολογική ορολογία του αμερικανικού κειμένου.
7. Αμνηστία και θύματα του πολέμου
Αμερικανικό σχέδιο - Σημείο 26
Προβλέπει ότι όλες οι πλευρές θα λάβουν πλήρη αμνηστία για τις πράξεις τους στη διάρκεια του πολέμου και ότι δεν θα υποβληθούν μελλοντικές αξιώσεις.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση - Σημείο 26
Αναδιατυπώνεται πλήρως: γίνεται λόγος για πρόνοια ώστε να αντιμετωπιστεί ο πόνος των θυμάτων της σύγκρουσης, χωρίς ρητή γενική αμνηστία. Το κείμενο αφήνει ανοικτό τον τρόπο με τον οποίο θα ρυθμιστούν ζητήματα ευθύνης και αποζημιώσεων.
8. Εκλογές στην Ουκρανία
Αμερικανικό σχέδιο - Σημείο 25
Ορίζει ότι οι εκλογές στην Ουκρανία πρέπει να διεξαχθούν εντός 100 ημερών από την υπογραφή της συμφωνίας.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση - Σημείο 25
Κάνει λόγο για εκλογές «το συντομότερο δυνατό» μετά την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας, χωρίς συγκεκριμένη προθεσμία σε ημέρες.
9. Όργανα παρακολούθησης και εφαρμογής
Αμερικανικό σχέδιο
Σημείο 15: Προβλέπει αμερικανο-ρωσική κοινή ομάδα εργασίας για θέματα ασφάλειας.
Σημείο 27: Δημιουργεί ένα «Peace Council» με επικεφαλής τον Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο θα επιβάλλει κυρώσεις σε περιπτώσεις παραβιάσεων.
Ευρωπαϊκή αντιπρόταση
Σημείο 15: Προβλέπει κοινή ομάδα ασφάλειας με συμμετοχή ΗΠΑ, Ουκρανίας, Ρωσίας και ευρωπαϊκών χωρών, δηλαδή πιο διευρυμένη σύνθεση.
Σημείο 27: Μιλά για «Board of Peace» επίσης με πρόεδρο τον Τραμπ, διατηρώντας τον κεντρικό ρόλο των ΗΠΑ, αλλά χρησιμοποιώντας τον όρο «ποινές» ή «κυρώσεις» γενικότερα για τις συνέπειες των παραβιάσεων. R
10. Λοιπές διαφοροποιήσεις στη διατύπωση
Σε αρκετά άλλα σημεία η ευρωπαϊκή εκδοχή:
Αναδιατυπώνει τον διάλογο Ρωσίας-ΝΑΤΟ (σημείο 4), τοποθετώντας τον μετά την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας.
Αυξάνει την έμφαση σε «ισχυρές» ή «αξιόπιστες» εγγυήσεις ασφαλείας (σημείο 5), χωρίς να αλλάζει τη βασική λογική.
Χρησιμοποιεί πιο σταδιακή γλώσσα για την επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία και στην G8 (σημείο 13), συνδέοντάς την με συγκεκριμένα βήματα και συμφωνημένη άρση κυρώσεων.