Το λάθος του Βόλκερ που δεν πρέπει να επαναλάβει η Fed

Ο Πολ Βόλκερ θεωρείται ο GOAT (ο καλύτερος όλων των εποχών) κεντρικός τραπεζίτης επειδή αυτός και η Fed κατόρθωσαν να δαμάσουν τον πληθωρισμό στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Ωστόσο, λιγότερο γνωστό είναι το σοβαρό λάθος που διέπραξε η Fed του Βόλκερ το 1980. Το αποτέλεσμα ήταν μια πιο παρατεταμένη περίοδος υψηλού πληθωρισμού που απαιτούσε ακόμη πιο αυστηρή νομισματική πολιτική, η οποία στη συνέχεια οδήγησε στην πιο σοβαρή ύφεση που είχαν γνωρίσει ως τότε οι ΗΠΑ μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Υπάρχουν πολλοί παραλληλισμοί μεταξύ της τρέχουσας κατάστασης της Fed του Τζερόμ Πάουελ και αυτού που συνέβη τότε. Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη να διδαχτούμε από την ιστορία για να αποφύγουμε την επανάληψη του λάθους.

Όταν ο Βόλκερ έγινε πρόεδρος της Fed τον Ιούλιο του 1979, η αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας όσον αφορά τον πληθωρισμό είχε καταποντιστεί από τις καταστροφικές πολιτικές των προηγούμενων προέδρων,  του Άρθουρ Μπερνς και του Γουίλιαμ Μίλερ, με τον πληθωρισμό να σκαρφαλώνει πάνω από το 12% ως τον Οκτώβριο του 1979.

Σε μια αιφνιδιαστική συνέντευξη Τύπου στις 6 Οκτωβρίου 1979, ο Βόλκερ ανακοίνωσε ότι η Fed θα επιτρέψει στο βασικό επιτόκιο της κεντρικής τράπεζας να «κυμαίνεται σε ένα ευρύτερο φάσμα». Το επιτόκιο ανέβηκε πάνω από το 17% μέχρι τον Απρίλιο του 1980.

Η πίεση στη Fed να αναστρέψει αυτές τις αυξήσεις επιτοκίων άρχισε να αυξάνεται, με τους αγρότες να αποκλείουν τα κεντρικά γραφεία της Fed στην Ουάσιγκτον με τα τρακτέρ τους και τους αντιπροσώπους αυτοκινήτων να στέλνουν κλειδιά αυτοκινήτων σε μικρά φέρετρα στη Fed. Στη συνέχεια, οι πολιτικοί και των δύο κομμάτων συστρατεύτηκαν και προέτρεψαν έντονα τη Fed να μειώσει το επιτόκιο.

Με το ποσοστό ανεργίας να αυξάνεται κατά περισσότερο από μια ποσοστιαία μονάδα σε περισσότερο από 7% τον Μάιο μετά την έναρξη της ύφεσης, η Fed αποφάσισε να αντιστρέψει την πορεία της και να μειώσει απότομα το επιτόκιο κατά περισσότερες από 7 ποσοστιαίες μονάδες. Αυτή η ενέργεια πραγματοποιήθηκε παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός έφτασε στο ανώτατο όριο του 14,7% τον Απρίλιο. Η Fed είχε κλείσει τα μάτια και η αξιοπιστία του Βόλκερ ως μαχητή του πληθωρισμού δέχτηκε πλήγμα. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό παρέμειναν επίμονα υψηλές και ο πραγματικός πληθωρισμός πάνω από το 12% μέχρι το τέλος του 1980.

Με τη λήξη της ύφεσης τον Ιούλιο του 1980, η Fed επανήλθε στην επιχείρηση καταπολέμησης του πληθωρισμού και άρχισε να αυξάνει ξανά το επιτόκιο. Αλλά αυτή τη φορά, για να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της, η Fed έπρεπε να αυξήσει το επιτόκιο στο δυσθεώρητο επίπεδο του 20% περίπου μέχρι τα μέσα του 1981. Ο Βόλκερ βρήκε τελικά το θάρρος να βγάλει το ρόπαλο του μπέιζμπολ για να χτυπήσει την οικονομία και να σκοτώσει τον πληθωρισμό.

Η επακόλουθη ύφεση που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1981 έγινε η πιο σοβαρή ύφεση από τον B' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μόνο μετά την επιβράδυνση της οικονομίας και τη διατήρηση του επιτοκίου κοντά στο 15% μέχρι τα μέσα του 1982, οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό και ο ρυθμός πληθωρισμού άρχισαν μια σταθερή, αλλά αργή πτώση, στο επίπεδο περίπου του 3% το 1983.

Αυτή η ανασκόπηση της ιστορίας μας λέει ότι η απώλεια αξιοπιστίας από την αντιστροφή της νομισματικής πολιτικής πριν ολοκληρωθεί η μάχη κατά του πληθωρισμού οδήγησε τελικά σε πολύ υψηλότερα επιτόκια και πολύ μεγαλύτερο κόστος για την οικονομία από την απώλεια παραγωγής και την υψηλή ανεργία από ό,τι αν η Fed του Βόλκερ είχε μείνει προσηλωμένη σε μια επιθετική στάση. 

Υπάρχουν πολλοί παραλληλισμοί με αυτό που συνέβη την περίοδο 1979-82 με αυτό που αντιμετωπίζει τώρα η Fed. Η αξιοπιστία της Fed όσον αφορά τη δυνατότητα να διατηρήσει τον πληθωρισμό υπό έλεγχο αποδυναμώθηκε από τα λάθη νομισματικής πολιτικής στα οποία υπέπεσε - εγκαταλείποντας μια προληπτική πολιτική για τον έλεγχο του πληθωρισμού το 2021 και την εσφαλμένη εφαρμογή στα τέλη του 2020 ενός νέου πλαισίου στρατηγικής που στοχεύει σε μέσο ποσοστό πληθωρισμού.

Η Fed έχει πλέον αντιστρέψει κατάλληλα την πορεία της και αυξάνει το επιτόκιο με τον ταχύτερο ρυθμό εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια. Η απώλεια της αξιοπιστίας της Fed, νομίζω, θα την οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων πολύ περισσότερο από ό,τι υποδηλώνουν οι προβλέψεις της Fed ή οι προβλέψεις της αγοράς. Η πιθανότητα μιας ομαλής προσγείωσης είναι επομένως αρκετά μικρή και μια ύφεση είναι όλο και πιο πιθανή.

Μέχρι στιγμής, η ρητορική του Πάουελ και των συναδέλφων του είναι ενθαρρυντική, με τους περισσότερους από αυτούς να λένε ότι η ύφεση δεν θα τους αποτρέψει από το να διατηρήσουν το επιτόκιο υψηλά έως ότου ο πληθωρισμός επιστρέψει προς τον στόχο του 2%. Ωστόσο, είναι εύκολο να υιοθετήσουμε αυτή τη στάση όταν η οικονομία πηγαίνει καλά και όταν η πολιτική πίεση για μείωση των επιτοκίων παραμένει μέτρια. Αυτό είναι πιθανό να αλλάξει όταν οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να βρουν δουλειά και τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων και των δανείων αυτοκινήτων αυξάνονται ακόμη περισσότερο.

Όταν τα πράγματα θα γίνουν δύσκολα, η Fed του Πάουελ θα πρέπει να επιμείνει σε ένα σχέδιο διατήρησης του επιτοκίου σε αρκετά υψηλά επίπεδα για αρκετό καιρό ώστε να επιτύχει τους στόχους της για τον πληθωρισμό. Πρέπει να συνεχίσει να ανεβάζει το επιτόκιο σε δυσάρεστα επίπεδα και να το διατηρήσει εκεί.

Το λάθος που έκανε η Fed του Βόλκερ το 1980 δεν πρέπει να επαναληφθεί.

* Ο αρθρογράφος είναι πρώην αξιωματούχος της Fed

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation