Πώς ο χρυσός έγινε παγκόσμιο καταφύγιο κόντρα στην αβεβαιότητα

Για τους θεματοφύλακες της παγκόσμιας οικονομίας, ο χρυσός -που έχει χρησιμοποιηθεί ως αποθήκευση αξίας από τότε που δημιουργήθηκαν οι πρώτες ράβδοι χρυσού στη Μεσοποταμία πριν από χιλιάδες χρόνια- φαινόταν πως ήταν προορισμένος να χάσει τη σημασία του.

Εντούτοις ο χρυσός έχει κάνει ένα βροντερό comeback, όχι μόνο μεταξύ των σπεκουλαδόρων και αυτών που έχουν το «μικρόβιο του χρυσού» και δεν εμπιστεύονται τα σύγχρονα χάρτινα νομίσματα, αλλά ακόμα και μεταξύ των πιο συντηρητικών επενδυτών στον κόσμο.

Νέα δεδομένα που δημοσιοποιήθηκαν αυτή την εβδομάδα έδειξαν πως ο χρυσός πέρασε το ευρώ πέρυσι και έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο στις παγκόσμιες τράπεζες, μετά από ένα ρεκόρ αγορών.

Σε μια πυρετώδη πολιτική εποχή, όπου πολλές από τις βασικές υποθέσεις για την παγκόσμια οικονομία αμφισβητούνται, ο χρυσός έχει γίνει για μια ακόμα φορά «άγκυρα».

Ο εμπορικός πόλεμος που επιδιώκει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και τα ερωτήματα αναφορικά με τον μακροχρόνιο ρόλο του αμερικανικού δολαρίου έχουν όλα συμβάλει σε ένα καταιγιστικό ράλι του χρυσού -ένα ράλι που έχει ξαφνιάσει ακόμα και τους υποστηρικτές του χρυσού.

Η τιμή του χρυσού εκτινάχθηκε σε ενδοσυνεδριακό ρεκόρ τον Απρίλιο σε πραγματικούς όρους, ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ που είχε καταγραφεί το 1980 και έχει σημειώσει άνοδο περίπου 30% φέτος. Την Παρασκευή, καθώς οι επενδυτές αντιδρούσαν στην επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν, η τιμή προσέγγισε ξανά εκείνο το ρεκόρ.

Από τότε που ο Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά του, υποσχόμενος μια «χρυσή εποχή» για την Αμερική, ο χρυσός εμφανίζει τις καλύτερες επιδόσεις μεταξύ των επιμέρους επενδυτικών κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων των μετοχών, της ενέργειας και των μεγάλων νομισμάτων.

Για κάποιους επενδυτές, ο χρυσός ποτέ δεν έχασε τον ρόλο του ως ενός από τα απώτατα ασφαλή καταφύγια του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος. Ακόμα και έτσι, το πρόσφατο ράλι ξεχωρίζει για τη δριμύτητά του, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που «σαρώνουν» και οι high-tech ανταγωνιστές του όπως το Βitcoin -που έχει χαρακτηριστεί ως «ψηφιακός χρυσός» από τους λάτρεις των κρυπτονομισμάτων.

«Ο κόσμος συχνά λέει πως το Βitcoin είναι ο νέος χρυσός. Λέω "όχι, ο χρυσός είναι ο νέος χρυσός"», δηλώνει ο Κένεθ Ρογκόφ, καθηγητής του Χάρβαρντ και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ.

Καθώς ο χρυσός ξεπέρασε τις 3.000 δολάρια ανά ουγκιά φέτος, οι traders θυμήθηκαν προηγούμενα σοκ στην αγορά. Ο χρυσός ξεπέρασε τα 1.000 δολάρια στην παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008 και τις 2.000 δολάρια κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19.

«Ο χρυσός είναι το απόλυτο trade της σύγχυσης», λέει ο Λούκα Παολίνι, επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής της Picted Asset Management. «Αυτό που πρέπει να έχεις όταν όλα φαίνονται ασταθή».

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Αντίθετα από άλλα χρηματοπιστωτικά assets, ο χρυσός δεν έχει κίνδυνο αντισυμβαλλόμενου και είναι δύσκολο οι κυβερνήσεις να του επιβάλλουν κυρώσεις. Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορείς να τον θάψεις στην αυλή σου.

Καθώς οι επενδυτές αμφισβητούν την ευρωστία του δολαρίου, που εξακολουθεί να είναι το de facto αποθεματικό νόμισμα, και την προοπτική των αμερικανικών κρατικών ομολογων, το παραδοσιακό περιουσιακό στοιχείο-καταφύγιο του κόσμου έχει την τιμητική του.

Ο βασικός λόγος για το ράλι του χρυσού; «Με μια λέξη, ο Τραμπ», λέει ο Τζον Ριντ, επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής αγοράς στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού. «Είναι ο κίνδυνος και η αβεβαιότητα από τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ».

Ο χρυσός βρίσκεται στο επίκεντρο μιας στροφής προς την ασφάλεια που αναδιαμόρφωσε τις παγκόσμιες αγορές εξαρχής της δεύτερης θητείας του Τραμπ. Οι επενδυτές έχουν συρρεύσει σε περιουσιακά στοιχεία όπως το πολύτιμο μέταλλο και τα θεωρούμενα ασφαλή κρατικά ομόλογα όπως τα γερμανικά bunds καθώς ψάχνουν για καταφύγιο από τη δραματική πτώση της αγοράς που ακολούθησε τους δασμούς της «ημέρας απελευθέρωσης» του προέδρου.

Οι καθαρές εισροές σε ETFs χρυσού ήταν 322,4 τόνοι κατά τη διάρκεια των πρώτων πέντε μηνών του έτους -το υψηλότερο επίπεδο από την πανδημία.

Υπάρχει όμως και ένας δεύτερος, κρίσιμος παράγοντας. Το δολάριο και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα, που συνήθως θα έκαναν ράλι με τέτοια παγκόσμια σοκ, δοκιμάζονται αντιθέτως από τις αναταράξεις στην πολιτική των ΗΠΑ.

Σχολιαστές έχουν από καιρό αμφισβητήσει τη δυνατότητα να συνεχιστεί επ’ αόριστον η υπεροχή του δολαρίου εντός του παγκόσμιου εμπορικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αλλά ο Τραμπ αποτελεί ένα stress test.

Οι αυξανόμενες ανησυχίες των ξένων επενδυτών, από την πιθανή φορολόγηση των επενδύσεων μέχρι τα ερωτήματα αναφορικά με την ανεξαρτησία της Federal Reserve, συνδυάζονται με τις αυξανόμενες ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του αμερικανικού χρέους για να προκαλέσουν μια σαρωτική επανεκτίμηση της έκθεσης σε assets δολαρίου.

«Η άνοδος του χρυσού αντανακλά εν μέρει την υπονόμευση από την κυβέρνηση των ιδιοτήτων που στηρίζουν την κυριαρχία του δολαρίου» λέει ο Μαρκ Σόμπελ, πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ και επικεφαλής στις ΗΠΑ του think tank OMFIF.

Το δολάριο κατρακύλισε σε χαμηλό τριετίας έναντι των άλλων νομισμάτων, συμπεριλαμβανομένης της στερλίνας και του ευρώ αυτήν την εβδομάδα και μεγάλοι επενδυτές ξανασκέφτονται ανοικτά την έκθεσή τους στο δολάριο.

«Η επίθεση σε θεσμούς όπως η Fed και τα δικαστήρια, η απειλή για τεράστια αύξηση του χρέους και των ελλειμμάτων μέσω του «μεγάλου, όμορφου νομοσχεδίου» και το να είμαστε αναξιόπιστος εταίρος προς τους συμμάχους και εταίρους μας» έχουν υπονομεύσει το στάτους του δολαρίου, όπως υποστηρίζει ο Σόμπελ.

Εν μέσω της μαζικής στροφής των επενδυτών προς τον χρυσό, η οποία είναι ακραία ακόμα και με τα ιστορικά δεδομένα, ορισμένοι επενδυτές πιστεύουν πως η αγορά «αφρίζει» υπερβολικά.

Η αναλογία των fund managers που λένε πως ο χρυσός πλέον είναι υπερτιμημένος έχει αγγίξει ένα καθαρό 45%, σύμφωνα με έρευνα της Bank of America τον περασμένο μήνα -ποσοστό ρεκόρ στα δεδομένα που ξεκινούν από το 2008. Για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, τα στοιχήματα πως η τιμή του χρυσού θα κινηθεί ακόμα υψηλότερα θεωρήθηκαν από τους επενδυτές ως το «πιο πολυσύχναστο» trade.

Οι αγορές του ασφαλούς καταφυγίου έχουν προστεθεί σε ένα ράλι που ήδη είχαν προκαλέσει οι αγορές κεντρικών τραπεζών, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες αγορές.

Οι κεντρικές τράπεζες διακρατούν αποθεματικά περιουσιακά στοιχεία ως ένα είδος ταμείου για τις δύσκολες μέρες, για να μπορέσουν να ξεπεράσουν τις περιόδους οικονομικής αναταραχής. Σε αντίθεση με άλλους μεγάλους επενδυτές, δεν ψάχνουν να επενδύσουν με assets που παρέχουν υπερβάλλουσα απόδοση, αλλά μάλλον με εκείνα που θα διατηρήσουν την αξία τους σε μια κρίση και θα είναι εύκολο να πουληθούν.

Για δεκαετίες, αυτά ήταν τα δολαριακά assets, δεδομένου ότι η ύψους 29 τρισ. δολαρίων αγορά αμερικανικών treasuries είναι η μεγαλύτερη αγορά ομολόγων του κόσμου και αυτή με τη μεγαλύτερη ρευστότητα. Αλλά τα τελευταία χρόνια οι διαχειριστές των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών εργάζονται για να περιορίσουν την έκθεσή τους σε δολάρια.

Ένας βασικός λόγος που αναφέρουν οι εμπειρογνώμονες είναι ο κίνδυνος για τα χαρτοφυλάκιά τους σε δολάρια από τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Η τάση αποδολαριοποίησης επιταχύνθηκε το 2022, μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Όταν οι ΗΠΑ έθεσαν στο στόχαστρο την πρόσβαση της Ρωσίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές, πολλές χώρες άρχισαν να αναρωτιούνται αν τα χαρτοφυλάκιά τους σε δολάρια ΗΠΑ μπορεί να είναι επίσης ευάλωτα.

Οι καθαρές αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες ξεπερνούν τους 1.000 τόνους κάθε χρόνο τα τελευταία τρία χρόνια - επίπεδα ρεκόρ. Η μεγαλύτερη αύξηση των αγορών προήλθε από χώρες με αναδυόμενες αγορές που δεν είναι στενά συνδεδεμένες με τη Δύση, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία.

«Η αυξανόμενη σημασία του χρυσού στα αποθέματα των κεντρικών τραπεζών και στο νομισματικό σύστημα αντανακλά την άνοδο των αναδυόμενων αγορών», λέει ο Μπάρι Άιχενγκριν, ιστορικός της οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνια.

Από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών, υποστηρίζει ότι η έλλειψη εναλλακτικών λύσεων έναντι του δολαρίου -με επιλογές όπως το ευρώ να περιορίζονται από τη σχετική έλλειψη επενδύσιμων περιουσιακών στοιχείων σε σύγκριση με τα κρατικά ομόλογα- οδηγούν στη μετακίνηση προς τον χρυσό. «Δεν έχει να κάνει τόσο με τα εγγενή πλεονεκτήματα του χρυσού ως αποθεματικού περιουσιακού στοιχείου όσο με τους περιορισμούς των εναλλακτικών λύσεων», λέει.

Τα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών σήμερα είναι σχεδόν στο ίδιο επίπεδο (σε όρους τόνων) με το προηγούμενο μέγιστο το 1965, κατά την εποχή του Bretton Woods, αν και εξακολουθούν να είναι πολύ μικρότερα από ό,τι ήταν παλαιότερα ως ποσοστό του συνολικού ενεργητικού.

«Αρχίζουμε να πλησιάζουμε τα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών που [είναι] κοντά στα υψηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί ποτέ. Για να έχει ξεπεράσει ο χρυσός το ευρώ, αυτό πραγματικά αλλάζει τα δεδομένα», λέει η Ρουθ Κρόγουελ, διευθύνουσα σύμβουλος της London Bullion Market Association.

«Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή», προσθέτει η Κρόγουελ. «Επειδή υπάρχει αναγνώριση σε ευρεία βάση, μεταξύ των mainstream επενδυτών, του ρόλου που παίζει ο χρυσός σε περιόδους αβεβαιότητας».

Οι περισσότεροι επενδυτές και οικονομολόγοι δεν πιστεύουν ότι ο χρυσός θα αντικαταστήσει τα αποθέματα δολαρίου ως του κυριότερου αποθεματικού περιουσιακού στοιχείου, δεδομένης της κεντρικής θέσης του δολαρίου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό και εμπορικό σύστημα και της μεγαλύτερης ρευστότητάς του.

Ο χρυσός, συγκριτικά, έχει φυσικά μειονεκτήματα. Αυτά υπογραμμίστηκαν στις αρχές του έτους, όταν οι φόβοι για τους δασμούς των ΗΠΑ οδήγησαν σε αύξηση ρεκόρ του φυσικού χρυσού στη Νέα Υόρκη, καθώς οι traders έτρεχαν να προλάβουν τους πιθανούς δασμούς εισαγωγής.

Η επακόλουθη υπερατλαντική κίνηση προκάλεσε ουρά εβδομάδων για την απόσυρση χρυσού από τα θησαυροφυλάκια της Τράπεζας της Αγγλίας, του δεύτερου μεγαλύτερου αποθετηρίου στον κόσμο, επειδή το προσωπικό της τράπεζας δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στην αύξηση των αιτήσεων. Αυτοί οι φόβοι έχουν πλέον εκτονωθεί, καθώς ο Τραμπ κατέστησε σαφές ότι οι δασμοί δεν θα εφαρμοστούν στον χρυσό.

Ο Τζέιμς Στιλ, επικεφαλής αναλυτής πολύτιμων μετάλλων στην HSBC, θεωρεί την επιστροφή του χρυσού ως μια «μεγάλη αλλαγή χαρτοφυλακίου», όπου ενδεχομένως ορισμένες κεντρικές τράπεζες «μειώνουν το επίπεδο των δολαρίων που διαθέτουν, αλλά δεν μετακινούνται από αυτά».

Οι ανησυχίες για την αύξηση του κρατικού δανεισμού στις ΗΠΑ και αλλού τροφοδοτούν επίσης την έξαρση του χρυσού. Με το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του Τραμπ να πρόκειται να προσθέσει στα επίπεδα χρέους των ΗΠΑ 2,4 τρισ. δολάρια την επόμενη δεκαετία, ορισμένοι επενδυτές φοβούνται μια κρίση που θα υποτιμήσει τα παραδοσιακά νομίσματα.

Η σημερινή δημοσιονομική γενναιοδωρία μοιάζει με δικαίωση για όσους πιστεύουν ότι ο κόσμος δεν έπρεπε να έχει απομακρυνθεί από τον κανόνα του χρυσού. Μια τέτοια σπατάλη, υποστηρίζουν, είναι εγγενής στα νομίσματα που μπορούν να τυπωθούν κατά βούληση.

«Χρειαζόμαστε ένα "απολιτικό" μέσο αποθήκευσης αξίας, το οποίο δεν υπόκειται σε πολιτική επιρροή», λέει ο Ράντι Σμόλγουντ, διευθύνων σύμβουλος της Wheaton Precious Metals, μιας εταιρείας δικαιωμάτων εξόρυξης, ο οποίος βλέπει την ανάκαμψη του χρυσού ως μια στιγμή «επιστροφής στο μέλλον».

«Δεν θα με εξέπληττε αν, σε 20 χρόνια, όταν θα παρακολουθείτε ένα μάθημα οικονομικών, θα γίνεται μια συζήτηση για το 60ετές πείραμα από το 1970 έως το 2030 με τα fiat νομίσματα και το πώς απέτυχε».

Αλλά οι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι οι χώρες είχαν σοβαρούς λόγους να απομακρυνθούν από ένα νομισματικό καθεστώς που επιδείνωσε τον οικονομικό πόνο κατά τη διάρκεια της ύφεσης του 1930 -εν μέρει καθιστώντας δυσκολότερο για τις χώρες να αυξήσουν την προσφορά χρήματος για να στηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα. Η σύνδεση των νομισμάτων με τον φυσικό χρυσό αποτελούσε συχνά πηγή αστάθειας παρά σταθερότητας, υποστηρίζουν, εν μέρει επειδή περιόριζε τις δράσεις των κεντρικών τραπεζών και των κυβερνήσεων.

Εντούτοις, ακόμα και εκείνοι οι επενδυτές που νομίζουν πως το σερί των ρεκόρ στις τιμές του χρυσού θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί, εξακολουθούν να τάσσονται υπέρ του ως αντιστάθμισμα. «Ο χρυσός δεν θα υπεραποδόσει τόσο όσο στο παρελθόν, αλλά αξίζει να τον έχουμε σε σχεδόν οποιαδήποτε τιμή σε ένα παγκόσμιο χαρτοφυλάκιο πολλαπλών assets» λέει ο Παολίνι τις Pictet.

Αυτό υποδηλώνει πως η κεντρική γοητεία του χρυσού, ως ένα λιμάνι σε περιόδους καταιγίδας, εξακολουθεί να είναι ισχυρή.  

«Ο χρυσός είναι ένα ‘μέταλλο παρηγοριάς’» λέει ο Σμόλγουντ. «Ο κόσμος ψάχνει για παρηγοριά όποτε υπάρχει άγχος, και υπάρχει πολύ άγχος στον κόσμο αυτή τη στιγμή».

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation