Η υπόγεια σύγκρουση για την παγκόσμια ροή κεφαλαίων

Ο εμπορικός πόλεμος που εξαπέλυσε ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να είναι απλώς ο προάγγελος πολύ μεγαλύτερης αναταραχής στην παγκόσμια οικονομία. Όπως και να μοιάζουν οι δασμοί όταν καταλαγιάσει η σκόνη, τα ελλείμματα, τα πλεονάσματα και τα εμπορικά μοτίβα θα συνεχίσουν να διαμορφώνεται από τις χρηματοπιστωτικές ροές.

Είναι μόνο θέμα χρόνου προτού φουντώσει κάποιος άλλος πόλεμος οικονομικής πολιτικής –μάλιστα, έχει ήδη αρχίσει. Καλώς ήρθατε στη νέα εποχή της χρηματοπιστωτικής καταστολής.

Η χρηματοπιστωτική καταστολή αναφέρεται στις πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για να κατευθύνουν τα κεφάλαια προς τη χρηματοδότηση κυβερνητικών προτεραιοτήτων, αντί για εκεί που θα έρρεαν σε μη ρυθμισμένες αγορές.

Στις μεταπολεμικές δεκαετίες, οι δυτικές χώρες χρησιμοποιούσαν τις ρυθμίσεις, τον φορολογικό σχεδιασμό και τις απαγορεύσεις τόσο για να περιορίσουν τις κεφαλαιακές ροές διασυνοριακά όσο και για να κατευθύνουν της εσωτερικές ροές σε προτιμώμενες χρήσεις, όπως τα κρατικά ομόλογα ή την κατασκευή κατοικιών.

Οι ΗΠΑ στη συνέχεια πρωτοστάτησαν στις δεκαετίες της χρηματοπιστωτικής απορρύθμισης και της παγκοσμιοποίησης που οδήγησαν στην παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Εχουν τώρα καταστήσει απόλυτα σαφές πως απορρίπτουν τον παραδοσιακό τους ρόλο στην κατεδάφιση χρηματοπιστωτικών τειχών μεταξύ χωρών και στη στήριξη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής τάξης.

Οι φήμες για μια «συμφωνία Mar-a-Lago» που θα διαχειρίζεται την αξία του δολαρίου προς τα κάτω ενόσω θα αναγκάζει τους παγκόσμιους επενδυτές να κάνουν εκπτώσεις και να «κλειδώνουν» τον δανεισμό προς την Ουάσινγκτον, έχει προκαλέσει μια σοκαριστική δυσπιστία σε άλλες χώρες. Δεν είναι μόνο το Mar-a-Lago όμως: αρκετές προτάσεις πολιτικής έχουν εμφανιστεί τελευταία, οι οποίες μπορεί δίκαια να ομαδοποιηθούν ως μέτρα χρηματοπιστωτικού εθνικισμού.

Σε αυτές περιλαμβάνονται ένας φόρος στα εμβάσματα, εισφορές σε μερίδια ξένων επενδύσεων από κράτη με πολιτικές τις οποίες δεν εγκρίνει η Ουάσινγκτον, η προώθηση των stablecoins σε δολάρια και οι χαλαρότεροι κανονισμοί τραπεζικής μόχλευσης. Τα δυο τελευταία θα έδιναν κίνητρο για ροές προς αμερικανικούς κρατικούς τίτλους.

Ενώ οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη ταλάντωση του εκκρεμούς, υπάρχουν και άλλες μεγάλες οικονομίες που έχουν τον ίδιο προσανατολισμό απομάκρυνσης από την ελεύθερη ροή της χρηματοδότησης.

Η Κίνα δεν σταμάτησε ποτέ να ασκεί οικονομική καταστολή σε κλίμακα. Διατήρησε ένα μη μετατρέψιμο νόμισμα και διαχειρίζεται τη συναλλαγματική της ισοτιμία. Χρησιμοποιεί ένα δίκτυο κρατικά ελεγχόμενων ή επηρεαζόμενων από το κράτος τραπεζών, εταιρειών και υποεθνικών κυβερνήσεων για να κατευθύνει τη ροή των πιστώσεων προς τις διεξόδους που υποδεικνύουν τα διάφορα δόγματα οικονομικής ανάπτυξης που ευνοούνται από το Πεκίνο κατά τη διάρκεια των ετών.

Το τελευταίο είχε τόσο επιτυχίες (βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων) όσο και αποτυχίες (φούσκα της οικοδομής). Η Κίνα επεξεργάζεται επίσης μια εναλλακτική λύση για το διεθνές σύστημα πληρωμών που βασίζεται στο δολάριο.

Οι Ευρωπαίοι από καιρό είναι υπερασπιστές της ελεύθερης κινητικότητας των κεφαλαίων –αρχικά εντός της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, αλλά επίσης και με τον υπόλοιπο κόσμο. Και εδώ, όμως, οι συμπεριφορές αλλάζουν.

Οι σημαντικές εκθέσεις των πρώην πρωθυπουργών της Ιταλίας Ενρίκο Λέττα και Μάριο Ντράγκι έχουν τονίσει πως το μπλοκ στέλνει αρκετές εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στο εξωτερικό κάθε χρόνο όταν υπάρχουν τεράστια εγχώρια κενά χρηματοδότησης. Αυτό προκαλεί τους ιθύνοντες να υιοθετήσουν μέτρα για να ανακατευθύνουν τις χρηματοπιστωτικές ροές. Το ίδιο και η ατζέντα για την ενοποίηση των εθνικών χρηματοπιστωτικών αγορών.

Ο στόχος του να καταστεί το ευρώ ένα πιο ελκυστικό αποθεματικό και επενδυτικό νόμισμα επίσης έχει αναζωογονηθεί από την φαινομενική περιφρόνηση του Τραμπ για τον ρόλο του δολαρίου. Ένα μεγάλο πρόγραμμα δανεισμού σε επίπεδο ΕΕ μοιάζει ξαφνικά τουλάχιστον πιθανό, και ένα επίσημο ψηφιακό ευρώ είναι καθ’ οδόν. Παράλληλα, το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθεί να πείσει τα συνταξιοδοτικά ταμεία να βάλουν περισσότερες αποταμιεύσεις στα χέρια των βρετανικών επιχειρήσεων.

Η Ευρώπη μπορεί να μην καταλήξει με μια πλήρη χρηματοπιστωτική καταστολή, αλλά πλέον έχει ανοίξει το «παιχνίδι» για πολιτικές που θα κατευθύνουν τις χρηματοπιστωτικές ροές εκεί που οι κυβερνήσεις –και όχι μόνο οι αγορές- πιστεύουν πως χρειάζονται περισσότερο. Στην πραγματικότητα, οι δεσμεύσεις για κλιματική και ψηφιακή μετάβαση και υποδομές που σχετίζονται με την άμυνα δεν αφήνουν άλλη επιλογή.  

Τι θα πρέπει να καταλάβουμε από αυτή την επιστροφή του ακτιβισμού της χρηματοπιστωτικής κατάστασης;

Πρώτον, σημειώστε πως έρχεται ενώ η χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση βρίσκεται ήδη σε πτώση. Η ραγδαία αύξηση των διασυνοριακών χρηματοπιστωτικών απαιτήσεων των τραπεζών σταμάτησε το 2008. Από το σχεδόν 50% της παγκόσμιας οικονομίας στις αρχές του 2008, οι απαιτήσεις αυτές συρρικνώθηκαν στο 30%. Αυτό ίσως να αντισταθμίστηκε εν μέρει από μη τραπεζική δραστηριότητα αλλά σε κάθε περίπτωση συνέβη χωρίς εσκεμμένες πολιτικές για να παραμείνει στο εσωτερικό το χρήμα.

Δεύτερον, οι διαμαρτυρίες για τα πλεονάσματα άλλων χωρών θα μπορούσαν γρήγορα να αλλάξουν αν καταλήξουμε σε πάλη για τα διαθέσιμα κεφάλαια του κόσμου που θα κάνουν τους εμπορικούς πολέμους να μοιάζουν με παιχνιδάκι.

Τρίτον, πολλά μπορούν να πάνε στραβά. Δεν είναι ότι η απελευθέρωση του χρηματοοικονομιού τομέα είναι δοξασμένη (δεν είναι). Αλλά η κρατικά κατευθυνόμενη χρηματοδότηση είναι μια δραστηριότητα υψηλού κινδύνου, επιρρεπής σε πελατειακές σχέσεις και κακή κατανομή χωρίς δικλείδες ασφαλείας. Παρ’ ολ’ αυτά μπορεί να είναι απαραίτητη. Ακόμα και αν όλοι θα προσπαθήσουν να κρατήσουν περισσότερα κεφάλαια στο εσωτερικό, είναι ακόμα πιο σημαντικό αυτά τα κεφάλαια να χρησιμοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation