Το "Κινεζικό Όνειρο" και οι βαθιές μεταρρυθμίσεις

Τελικά, το αποτέλεσμα της Τρίτης Ολομέλειας ήταν πρωτόγνωρο όπως είχε υποσχεθεί μέλος της διαρκούς νομοθετικής επιτροπής; Μήπως τουλάχιστον πρόκειται για «ευρείες βαθιές μεταρρυθμίσεις» όπως επισήμως χαρακτηρίστηκαν; Μετά από τέσσερις ημέρες σιγής, όπου η μόνη ένδειξη πως συνέβαινε κάτι σοβαρό ήταν τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας, το τελικό ανακοινωθέν προσφέρει ενθάρρυνση, αλλά και αβεβαιότητα.

Το ανακοινωθέν ήταν τόσο εκτενές όσο επιβάλλει η εθιμοτυπία. Υπήρχε ο υποχρεωτικός φόρος τιμής στην προηγούμενη ηγεσία αλλά και η επιβεβαίωση του πανίσχυρου ρόλου του Κόμματος. Επίσης κατάφερε να αναφέρει όλα τα θέματα, χωρίς όμως να προσβάλει καμία περιφέρεια: «Εδραίωση μιας καινοτόμου οικονομίας, διακυβέρνηση της χώρας βάσει ενός κράτους δικαίου και επιτάχυνση της τελειοποίησης στην πολιτική διακυβέρνηση» αναφέρει.

Αυτό έπρεπε να το αναμένουμε. Οι αβεβαιότητες αφορούν δύο θέματα: το πώς θα χειριστεί η Ολομέλεια τον ρόλο του κράτους και τον τρόπο με τον οποίο η ηγεσία θα δείξει τις προθέσεις της να δράσει.

Στο πρώτο, το ανακοινωθέν κατάφερε να κινηθεί σε μία λεπτή γραμμή. Έθεσε με σαφήνεια το ότι η αγορά θα παίξει αποφασιστικό ρόλο (σε αντίθεση με τον «βασικό» ρόλο που ανέφερε μέχρι πρότινος) στην κατανομή των πόρων και πως η κυβέρνηση θα αναλάβει καλύτερη θέση. Βασικό σε αυτό το σημείο είναι πως η κυβέρνηση θα κινηθεί για την αντιμετώπιση των σημαντικών στρεβλώσεων στις τιμές και για τη μείωση των παρεμβάσεων του κράτους στην κατανομή των πόρων που θεωρείται ότι επιφέρει τρομακτικές ανεπάρκειες. Η ανακοίνωση επιβεβαιώνει όμως, επίσης, ότι η «δημόσια ιδιοκτησία» είναι στον πυρήνα του οικονομικού συστήματος, σηματοδοτώντας ότι υπάρχουν όρια στον ρόλο του ιδιωτικού τομέα.

Για το δεύτερο, με την απόφαση για την ίδρυση κεντρικής ομάδας χρηματοδότησης ώστε να προωθηθεί η ατζέντα των μεταρρυθμίσεων, αναγνωρίζεται ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι πλέον πιο περίπλοκες από ό,τι στο παρελθόν καθώς αφορούν πολλούς κλάδους. Ο υφιστάμενος διαχωρισμός αρμοδιοτήτων στα μέλη της Επιτροπής και του Κρατικού Συμβουλίου καθιστούσε σχεδόν ανέφικτη την προώθηση των μεταρρυθμίσεων καθώς εμπλέκονταν πολλά συμφέροντα. Με την προτεινόμενη επιτροπή αίρεται αυτό το αδιέξοδο.

Η Τρίτη Ολομέλεια παρείχε «ένα ευρύ πλαίσιο για το βάθεμα των μεταρρυθμίσεων» αλλά, όπως αναμενόταν, δεν έδωσε λεπτομέρειες του σχεδίου. Το «τι» ακριβώς θα γίνει δεν ήταν τόσο σημαντικό καθώς υπάρχουν ελάχιστες διαφωνίες για τον κατάλογο των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων. Η συνεχιζόμενη συζήτηση θα αφορά το πώς θα γίνουν, πόσο και πότε.

Οι ελάχιστες λεπτομέρειες που ανακοινώθηκαν αφορούν τομείς όπου υπάρχουν υπηρεσίες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν τις μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο, όπως στο χρηματοοικονομικό και στο δημοσιονομικό σύστημα. Για τα περισσότερα θέματα, όμως, απαιτούν εξειδικευμένες προσεγγίσεις λόγω των διαφορών σε κάθε επαρχία και οι μεταρρυθμίσεις χρειάζεται να καθοδηγούνται σε εθνικό επίπεδο, όπου όμως το αποτέλεσμα είναι λιγότερο βέβαιο.

Πολλά χρόνια από σήμερα, αυτή η Ολομέλεια μπορεί να χαρακτηριστεί πρωτόγνωρη εάν αποδειχθεί ότι το κράτος πραγματικά άφησε την αγορά να παίξει πιο αποφασιστικό ρόλο και πως η νέα ομάδα είχε πραγματικά τις ικανότητες να προχωρήσει σε θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις των βασικών οικονομικών θεσμών.

Για τις αγορές όμως, υπάρχουν πιο άμεσες ανησυχίες ως προς το εάν η ηγεσία έχει στρατηγική για την ανατροπή της ταχείας αύξησης των χρεών και τη δημιουργία πιο βιώσιμης βάσης για την ανάπτυξη. Οι αγορές θέλουν να δουν συγκεκριμένες δράσεις για να σπάσει ο επικίνδυνος δεσμός μεταξύ των τοπικών αρχών και των τραπεζών που πρακτικά ελέγχουν. Με το κράτος να παίζει τον ρόλο τόσο του δανειστή όσο και του δανειζόμενου, η σχέση αυτή αποδείχθηκε συνταγή για υπερβολές που αποτυπώνονται στα πλεονάσματα στις αποκαλούμενες πόλεις-φαντάσματα της Κίνας.

Οι αγορές θέλουν επίσης να δουν τον ιδιωτικό κλάδο να παίζει μεγαλύτερο ρόλο στις υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας: στον χρηματοοικονομικό κλάδο, στα media, στις τηλεπικοινωνίες, στην παιδεία και στην υγεία. Η ηγεσία πιθανότατα θα προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του προστατευμένου ρόλου των κρατικών επιχειρήσεων και θα επιτρέψει στα ιδιωτικά συμφέροντα να πάρουν αυξημένο μερίδιο. Η πλήρης ιδιωτικοποίηση, όμως, παραμένει μάλλον απίθανη.

Για τον μέσο πολίτη που ανησυχεί για την εντεινόμενη ανισότητα, τη διαφθορά και τη μόλυνση, υπάρχει η στήριξη του κράτους δικαίου και τουλάχιστον μία έμπρακτη κίνηση: η εδραίωση ενός αναδιαρθρωμένου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Αυτό θα μπορούσε να προσφέρει πιο ολιστική και ευαίσθητη προσέγγιση στην αντιμετώπιση των κοινωνικών εντάσεων, αλλά θα μπορoύσε επίσης να αποτελέσει τον τρόπο για ακόμη πιο καταπιεστική μεταχείριση.

Υπάρχει ένα θέμα που δεν έχει αναγνωριστεί αρκετά: η καλύτερη διαχείριση της διαδικασίας αστικοποίησης μπορεί να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές ανησυχίες για να στηρίξει την ανάπτυξη. Η αστικοποίηση δεν αφορά μόνο το πόσοι άνθρωποι μετακομίζουν στις μεγαλουπόλεις. Αφορά επίσης την ενοποίηση και τη μεταρρύθμιση των αγροτικών και των αστικών αγορών ακινήτων, όπως αναφέρει και το ανακοινωθέν, έτσι ώστε οι αγρότες να μπορούν να πουλήσουν τα δικαιώματα χρήσης που διαθέτουν σε αγροτεμάχια ομαδικής ιδιοκτησίας σε δίκαιη τιμή. Η αστικοποίηση αφορά επίσης τη χορήγηση αδείας σε μετανάστες εργάτες ώστε να έχουν πρόσβαση στην κοινωνική ασφάλιση, για να υπάρξει ισότητα, αλλά και κίνητρα κατανάλωσης.

Το μέλλον της Κίνας εστιάζει στη διατήρηση τόσο της πολιτικής σταθερότητας όσο και της ταχείας ανάπτυξης. Πολλές από τις δράσεις που αναφέρονται στο ανακοινωθέν μπορούν να οδηγήσουν στις ευρύτερες αλλαγές που χρειάζονται για να παταχθεί η διαφθορά και να προωθηθεί η αντίληψη για πιο δίκαιη κοινωνία. Οι δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις και η μείωση της εξάρτησης από τις τράπεζες θα βελτιώσουν τη διαφάνεια.

Μειώνοντας την ισχύ των κρατικών επιχειρήσεων και εκσυγχρονίζοντας τις κρατικές διαδικασίες θα περιοριστεί η προσοδοθηρία. Η προώθηση μιας οικονομίας που θα προσανατολίζεται στον κλάδο των υπηρεσιών θα μειώσει την εξάρτηση από ενεργοβόρες βιομηχανίες και θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Η αστικοποίηση θα ενισχύσει τη φωνή της μεσαίας τάξης και θα ασκήσει πιέσεις για την απελευθέρωση της ροής πληροφοριών, όπως επίσης για την προώθηση ανεξάρτητης δικαιοσύνης.

Εν κατακλείδι, με όλα αυτά αποκτά νόημα αυτό που ο πρόεδρος Ξι έχει χαρακτηρίσει «Κινεζικό Όνειρο».

*Ο Yukon Huang είναι Senior Associate στο Carnegie Endowment και πρώην επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Κίνα.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation