Αυστριακό... ταγκό με τα χρέη

Μια κυβέρνηση που ανακαλεί την εγγύηση του κράτους. Οι κάτοχοι ομολόγων υφίστανται αναγκαστικές ζημίες. Οι υπόλοιποι επενδυτές φοβούνται ότι θα είναι οι επόμενοι. Κι όμως, αυτά δεν συμβαίνουν στην Αργεντινή, αλλά στην Αυστρία, μία από τις πιο πλούσιες και συντηρητικές δημοκρατίες της Ευρώπης.

Τα σχέδια που ανακοινώθηκαν λίγες ημέρες πριν για την εκκαθάριση της Hypo Alpe Adria, μεσαίου μεγέθους τράπεζας από την Καρινθία, δεν ακούστηκαν σχεδόν καθόλου στον διεθνή τύπο. Κι όμως, μπορεί να έχουν έντονες επιπτώσεις πέρα από τα αυστριακά σύνορα. Δίνουν μια εικόνα (ή μια προειδοποίηση) για το πώς θα αντιμετωπίσει η Ευρώπη τα υψηλά επίπεδα χρεών που συνεχίζουν να υπονομεύουν τις οικονομικές προοπτικές.

Το ιστορικό έχει ως εξής: Αντί να φορτώσει στους φορολογούμενους πολίτες μεγαλύτερο λογαριασμό, η Βιέννη ετοιμάζει νομοθεσία που θα επιτρέπει το bail-in (την υποχρεωτική συμμετοχή, σε ελεύθερη απόδοση) ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης 890 εκατ. ευρώ τα οποία απολαμβάνουν την εγγύηση του κρατιδίου της Καρινθίας. Μολονότι ο υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας, Michael Spindelegger, προσπάθησε να διασκεδάσει τις ευρύτερες επιπτώσεις, οι επενδυτές στις πιο αδύναμες ευρωπαϊκές τράπεζες αφυπνίστηκαν: θα μπορούσαν να βρεθούν και οι ίδιοι στην πρώτη γραμμή του πυρός στην επόμενη τραπεζική διάσωση.

Οι αποφάσεις της Αυστρίας είναι αξιοσημείωτες όχι μόνο γιατί δείχνουν τα υπεροπτικά καπρίτσια της Βιέννης (οι οίκοι αξιολόγησης προειδοποίησαν ότι θα επέλθουν υποβαθμίσεις και για άλλες αυστριακές τράπεζες). Η υπόθεση Hypo εντάσσεται στην τάση δημιουργίας πρακτικών και μηχανισμών που θα βάλουν τις αναδιοργανώσεις χρεών στην ευρωπαϊκή καθημερινότητα, τόσο για τα κρατικά, όσο και για τα ιδιωτικά χρέη.

Το ευρωπαϊκό βουνό από χρέη

Στην Αργεντινή, η αναδιοργάνωση χρεών έγινε ακόμη πιο περίπλοκη όταν η κυβέρνηση έχασε τη μακροχρόνια δικαστική της διαμάχη στις ΗΠΑ για τους... αντιρρησίες (holdout) πιστωτές. Το αποτέλεσμα πιθανόν να επηρεάσει κι άλλες κρατικές αναδιοργανώσεις χρεών. Όμως η επανεξέταση (που συμπτωματικά ανακοινώθηκε μέσα στην εβδομάδα) της προσέγγισης του ΔΝΤ όσον αφορά τις κρατικές διασώσεις, υπό το πρίσμα της κρίσης χρεών στην ευρωζώνη, μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, προσφέροντας μεγαλύτερη ελαστικότητα στις περιπτώσεις όπου μια κυβέρνηση συναντά προβλήματα.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν αναγνωρίσει εδώ και πολύ καιρό το πρόβλημα του βουνού από χρέη στην ήπειρο. Η εισαγωγή του ευρώ το 1999 ενθάρρυνε τον παράτολμο δανεισμό, ειδικά στις χώρες της περιφέρειας, όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Ισπανία.

Όταν ξέσπασε η κρίση στην ευρωζώνη, όμως, το 2010, η ιδέα της επιβολής ζημιών στους πιστωτές συνάντησε σθεναρή αντίσταση. Εν μέρει, για λόγους υπερηφάνειας. Ο Jean-Claude Trichet, διοικητής τότε της Ευρωπαϊκής Κεντρική Τράπεζας, είχε παρακολουθήσει τις επιπτώσεις των αναδιοργανώσεων χρεών όσο ήταν πρόεδρος του Paris Club των διεθνών πιστωτών, στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Θεωρούσε ότι μια προηγμένη ευρωπαϊκή οικονομία είναι απαραίτητο να έχει ακηλίδωτο αξιόχρεο.

Υπήρχαν όμως και φόβοι για ντόμινο. Η ΕΚΤ μπλόκαρε την Ιρλανδία που ήθελε να επιβάλει ζημίες στους κατόχους senior ομολόγων στις «ξετιναγμένες» τράπεζές της, για να προστατεύσει το ευρύτερο τραπεζικό σύστημα της Ε.Ε.

Υπήρχαν επίσης φόβοι ότι ένα πρώιμο ελληνικό χρεοστάσιο θα προκαλέσει ακόμη χειρότερη χρηματοοικονομική κρίση. Το ΔΝΤ διόρθωσε τους κανόνες του, ώστε να μπορεί να συνεχίζει να συντηρεί τις χώρες, εφόσον υπήρχε μεγάλος κίνδυνος για «διεθνή συστημική μετάδοση», ακόμη κι αν φοβόταν ότι τα επίπεδα των χρεών ήταν αφόρητα.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το σκηνικό έχει αλλάξει. Οι φόβοι για κατάρρευση της ευρωζώνης έχουν εξαφανιστεί και η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2012 έδειξε ότι η μετάδοση του προβλήματος είναι διαχειρίσιμη. Οι ρήτρες συλλογικής ευθύνης, που διευκολύνουν την υποχρεωτική συμμετοχή αντιρρησιών στις αναδιοργανώσεις, έχουν γίνει στάνταρ στα νέα κρατικά ομόλογα της ευρωζώνης –και θα βοηθήσουν να αποτραπούν προβλήματα αργεντίνικου τύπου. Η πρόσφατη πρόταση του ΔΝΤ προβλέπει ανάκληση της ρύθμισης 2010 και διεύρυνση της κλίμακας των επιλογών μιας χώρας, ώστε να προσφέρεται η ηπιότερη δυνατότητα της πρώιμης παράτασης της λήξης ομολόγων, του αποκαλούμενου reprofiling.

Προστασία των φορολογουμένων

Όσον αφορά τις τραπεζικές διασώσεις, η περίπτωση της αυστριακής Hypo δεν ήταν τόσο κακόβουλη όσο ίσως δείχνει. Αντίθετα μάλιστα, εμπίπτει στην αρχή της ελαχιστοποίησης της εμπλοκής των φορολογούμενων πολιτών όταν καταρρέει μια τράπεζα, η οποία έχει περάσει στο ρυθμιστικό καθεστώς της Ευρώπης μετά την κρίση.

«Κινείται προς την ίδια κατεύθυνση με την πρωτοβουλία του ΔΝΤ» σχολίασε ο Alistair Wilson της Moody's. "Προσπαθεί να βρει πιο αποτελεσματικές λύσεις για τις περιπτώσεις όπου ο δανειζόμενος χάνει την πρόσβαση στην αγορά ή αδυνατεί να εξυπηρετήσει το χρέος του».

Η ευρωπαϊκή προσέγγιση εξάλλου δεν είναι ξένη με όσα συμβαίνουν στον υπόλοιπο πλανήτη. Επικρατεί διεθνής συναίνεση για την αντιμετώπιση του ζητήματος των «πολύ μεγάλων για να καταρρεύσουν» τραπεζών. Αλλά οι αναδιοργανώσεις χρεών ίσως αφορούν περισσότερο την Ευρώπη –και όχι μόνο λόγω των υψηλών επιπέδων των χρεών. Η ΕΚΤ έχει λιγότερες πιθανότητες από τις ΗΠΑ ή τη Βρετανία να χρησιμοποιήσει πληθωριστική «ποσοτική χαλάρωση» για να σβήσει τα προβλήματα που άφησαν οι κρίσεις.

Αν γίνουν πιο συχνές οι αναδιοργανώσεις, οι επενδυτές θα απαιτούν υψηλότερα yields. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο. Όπως και αλλού, οι αγορές της Ευρώπης καταγράφουν ράλι τιμών, καθώς τα χαμηλά επιτόκια οδηγούν τους επενδυτές σε πιο ριψοκίνδυνα ενεργητικά. Αλλά δεν θα είναι αναπόφευκτο να προκύψει ακριβότερο κόστος δανεισμού, αν βρεθεί πιο ρεαλιστική προσέγγιση στα προβλήματα χρεών που θα τονώσει τις οικονομίες – και αν οι πολιτικοί εκδηλώσουν μεγαλύτερη μεθοδικότητα στις πράξεις τους.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation