H επικίνδυνη διπλή εξάρτηση της Ευρώπης

Οι αντιφάσεις στα επίσημα οικονομικά στατιστικά των ΗΠΑ είναι ολοφάνερες. Ενώ αρχικά αναμενόταν επιβράδυνση 1% στην οικονομία το α' τρίμηνο του έτους, τα στοιχεία εν συνεχεία υποβαθμίστηκαν δραματικά. Στην πιο πρόσφατη μέτρηση, που μπορεί να μην είναι η τελευταία, εμφανίζεται συρρίκνωση 2,9% στην οικονομική δραστηριότητα, η οποία απλώς δεν συνάδει με τα πολύ πιο ανθεκτικά μεγέθη για τη βιομηχανική παραγωγή και την απασχόληση, που έχουν εκδοθεί έκτοτε.

Η απλή αλήθεια είναι ότι ακόμη και χωρίς τον «λόξιγκα» του πρώτου τριμήνου, η αμερικανική οικονομία και πάλι θα βιώσει την πιο αδύναμη ανάκαμψη μετά την ύφεση, μεταξύ όλων των 11 οικονομικών κύκλων που ακολούθησαν τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και είναι πολύ δύσκολο, κατά τη γνώμη μας, να καταφέρει να εμφανίσει την ανάπτυξη 3% που προβλέπεται στο υπόλοιπο έτος.

Επιπλέον, όλα αυτά συμβαίνουν μολονότι επικρατεί η πιο χαλαρή νομισματική πολιτική στην Ιστορία, με τα επιτόκια στο μηδέν και τετραπλασιασμό του ισολογισμού της Federal Reserve μέσα σε πέντε χρόνια.

Ενώ λοιπόν η τρέχουσα φάση ανάπτυξης στην αμερικανική οικονομία πιθανόν να διατηρηθεί για κάποιο διάστημα, καθώς η διάρκεια θα ισοφαρίσει την απουσία έντασης, το μείζον ερώτημα είναι πόσο ευάλωτη θα αποδειχθεί η οικονομία, όταν λήξει η παροχή ρευστότητας μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης.

Αυτό σημαίνει ότι η άνοδος στις τιμές καταναλωτή στις ΗΠΑ είναι αιτία για σοβαρές ανησυχίες. Επηρεάζει ήδη μια ευρεία κλίμακα καταναλωτικών αγαθών δευτερεύουσας ανάγκης, όπως για παράδειγμα την παράδοση τροφής κατ’ οίκον, τα παιδικά και βρεφικά ρούχα και τις ασφάλειες οχημάτων, ενώ τα εισοδήματα δεν έχουν κουνηθεί.

Με άλλα λόγια, δεν είναι η σαρωτική καταναλωτική ζήτηση που δημιουργεί τις υψηλότερες τιμές. Αντίθετα έχουμε να κάνουμε με «κακό πληθωρισμό»: Οι εταιρίες χρεώνουν ακριβότερα για αγαθά με ανελαστική ζήτηση, σε μια προσπάθεια να ισοφαρίσουν τους χαμηλούς όγκους πωλήσεων. Ο πρωταρχικός κίνδυνος είναι αυτές οι τιμές να κόψουν αρκετά μεγάλο κομμάτι από το διαθέσιμο εισόδημα ώστε να περιορίσουν ακόμη περισσότερο την καταναλωτική δαπάνη.

Χειροπιαστά προβλήματα

Αν γίνει αυτό, τα προβλήματα στην Ευρώπη θα είναι χειροπιαστά. Ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Mario Draghi, έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στην προσπάθεια να καθησυχάσει τους επενδυτές ότι το ευρώ θα επιβιώσει, αλλά οι προσπάθειές του δεν έχουν μέχρι στιγμής επηρεάσει την πραγματική οικονομία. Το 2014 η παραγωγή της ευρωζώνης θα διευρυνθεί κατά 1% στην καλύτερη περίπτωση, αφήνοντας την περιοχή πολύ πίσω από τις ΗΠΑ.

Η κάθετη μείωση στις δαπάνες για κρατικά έργα και οι αυξημένοι φόροι που έχουν καταρρακώσει τις δημόσιες και τις ιδιωτικές επενδύσεις σε όλη τη Νότιο Ευρώπη δεν έχουν βοηθήσει. Το θέμα είναι ότι η εγχώρια ζήτηση στην ευρωζώνη έχει μειωθεί 4% από το 2011.

Ακόμη δε κι αν η δημοσιονομική λιτότητα αποδειχθεί λιγότερο ζημιογόνος το 2014 σε σχέση με το 2013, η ευρωπαϊκή ανάπτυξη θα πληγεί από την καταστροφική κατάσταση της γαλλικής οικονομίας, όπου οι φόροι βαραίνουν πάρα πολύ το εισόδημα και οι προσπάθειες μείωσης των κρατικών δαπανών είναι υπερβολικά καθυστερημένες.

Αντιμέτωπες με ακραία εξωτερικά και εσωτερικά δημόσια χρέη, οι περιφερειακές οικονομίες της Ε.Ε. υποχρεώνονται να ισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς τους, χωρίς καμία άλλη επιλογή παρά να προσπαθήσουν να πάρουν ό,τι μπορούν από τις πιο ανθηρές οικονομίες στον υπόλοιπο πλανήτη. Το μερίδιο των εξαγωγών της Ισπανίας στην παραγωγή εκτινάχθηκε από 24% το 2009 σε 35% το 2013, για παράδειγμα, και θα ανέβει στο ρεκόρ του 40% το 2014.

Το πρόβλημα είναι ότι τα απογοητευτικά μεγέθη για την αμερικανική ανάπτυξη θα προκύψουν την ίδια ώρα που η ζήτηση από τις αναδυόμενες αγορές ξεφτίζει, ειδικά στην Κίνα - γεγονός που θα σημάνει το τέλος της απαραίτητης στήριξης για την ανάκαμψη της ευρωζώνης.

Παράλληλα, η ευρωζώνη ταλανίζεται από την ευρείας κλίμακας απομόχλευση, την καταστροφή πάνω από 5 εκατ. θέσεων εργασίας σε πέντε χρόνια και τη συρρίκνωση του ισολογισμού της ΕΚΤ από τα μέσα του 2012.

Το αποτέλεσμα είναι μια σταθερή διολίσθηση στον δομικό πληθωρισμό της ευρωζώνης την τελευταία διετία. Επιπροσθέτως, η βελτίωση στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών των κρατών μελών έχει δυναμώσει το ευρώ, μειώνοντας και τον εισαγόμενο πληθωρισμό. Ο κ. Draghi δεν έχει ακόμη βρει το αντίδοτο για αυτές τις παρενέργειες από την εξυγίανση των ισοζυγίων πληρωμών.

Ασφαλή επενδυτικά βήματα

Για τους επενδυτές, η επίπτωση είναι ότι δεν μπορούν να παίξουν ενστικτωδώς. Αν ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ επιταχυνθεί όπως αναμένεται, η αρχική επίδραση στην ευρωζώνη θα είναι να δημιουργηθεί ένα ακόμη εμπόδιο στην ανάπτυξη. Οι επενδυτές θα πρέπει να παίξουν με ασφάλεια στο χρηματιστήριο, ειδικά όσον αφορά τις κυκλικές μετοχές.

Πιο μπροστά ακόμη, η βασική απειλή στην ευρωζώνη είναι ότι η πραγματική ανάπτυξη και ο πληθωρισμός (ονομαστική ανάπτυξη) θα παραμείνουν πολύ χαμηλά για να μπορέσουν τα κράτη μέλη να ανατρέψουν την τροχιά των δημοσιονομικών τους. Όλα δυστυχώς δείχνουν σαν να οδεύει η Ευρώπη στον ίδιο δρόμο με την Ιαπωνία, μόνο που σε αντίθεση με την Ιαπωνία, τα χρέη της οποίας βρίσκονται στα χέρια των εγχώριων επενδυτών, η Ευρώπη δεν αντέχει να το κάνει αυτό χωρίς την εμπιστοσύνη των διεθνών πιστωτών.


* Ο Edouard Carmignac είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Carmignac Gestion.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation