Τορπιλίζεται το κρατικό αξιόχρεο

Οι φόβοι για τη βιωσιμότητα των κρατικών αξιόχρεων ρίχνουν βαριά σκιά στις αγορές ομολόγων και στις προοπτικές οικονομικής - δημοσιονομικής σταθερότητας. Και είναι φόβοι που ευσταθούν, σε πολλές γωνιές του πλανήτη.

Δημοσιεύθηκε: 15 Ιανουαρίου 2010 - 07:52

George Magnus

Οι φόβοι για τη βιωσιμότητα των κρατικών αξιόχρεων ρίχνουν βαριά σκιά στις αγορές ομολόγων και στις προοπτικές οικονομικής και δημοσιονομικής σταθερότητας.

Από το 2007, τα κυβερνητικά ελλείμματα στις χώρες του ΟΟΣΑ έχουν αυξηθεί κατά 7% του ΑΕΠ σε επίπεδο λίγο υψηλότερο από το 8% και τα κρατικά χρέη έχουν αυξηθεί κατά περίπου 25% του ΑΕΠ σε λίγο υψηλότερα από το 100%.

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις έχουν εκδηλωθεί σε Ισλανδία, Ιρλανδία, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Βρετανία και Ισπανία. Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο για την τρέχουσα ταχύτητα και την κλίμακα συγκέντρωσης δημόσιου χρέους σε καιρό ειρήνης και είναι δύσκολο να γίνουν εκτιμήσεις για τα όρια της κοινωνικής ανοχής στα υψηλά επίπεδα κρατικού χρέους, όπως και για τις επιπτώσεις της παρατεταμένης δημοσιονομικής λιτότητας. Σε αρκετά μέλη της Ε.Ε. τα όρια έχουν ήδη παραβιαστεί. Κι έτσι, το φάντασμα του κρατικού χρεοστασίου έχει επιστρέψει στην πλούσια Δύση.

Η στάση πληρωμών δεν σημαίνει απαραιτήτως άμεση αποκήρυξη των χρεωστικών υποχρεώσεων. Μπορεί να σημαίνει κάποιου είδους μορατόριουμ στις πληρωμές τοκοχρεολυσίων και την αναδιοργάνωση των όρων δανεισμού. Μπορεί να εμφανιστεί επίσης μέσω πληθωρισμού, νομισματική επαναδιαπραγμάτευση, επιβολή ελέγχων κεφαλαίων και επιβολή ειδικών φόρων που παραβιάζουν τα ιδιωτικά συμβόλαια. Αν το δούμε έτσι, κάποιες χώρες στην ανατολική και δυτική Ευρώπη ίσως ήδη κινδυνεύουν τεχνικώς με στάση πληρωμών.

Υπάρχουν πέντε λόγοι για τους οποίους η ανακούφιση στο κρατικό χρέος θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη τα επόμενα χρόνια και, άρα, θα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος στάσεων πληρωμών.

Πρώτον, το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους θα εκτιναχτεί, υπερκαλύπτοντας το κόστος χρηματοδότησης άλλων προγραμμάτων, όπως περιβαλλοντική προστασία και κάποιες κοινωνικές υπηρεσίες, και -σε αντίθεση με προηγούμενες επιτυχείς δημοσιονομικές διορθώσεις- καμία χώρα δεν μπορεί να μειώσει τα επιτόκια για να επανορθώσει. Αντιθέτως, θα πρέπει να γίνει το ανάποδο.

Δεύτερον, οι κυβερνήσεις του ΟΟΣΑ έχουν υποστεί τριπλάσια αύξηση στα διαρθρωτικά ελλείμματα, εκ των οποίων το 1/4 περίπου οφείλεται σε μείωση των φορολογικών εσόδων, μείωση που μπορεί να είναι μόνιμη σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα εκείνες που αφορούν σε τραπεζικές και στεγαστικές υπηρεσίες.

Τρίτον, το περιβάλλον οικονομικής ανάπτυξης παραμένει υποτονικό και ανεπαρκές για αποτελεσματικά δημοσιονομικά μέτρα.

Τέταρτον, η κρίση και η ύφεση αποτελούν τους άμεσους ενόχους, ωστόσο ωχριούν μπροστά στο διαρθρωτικό κόστος των δημοσίων συνταξιοδοτικών δαπανών, που αρχίζουν να αυξάνονται επικίνδυνα.

Πέμπτον, τα υψηλά επίπεδα κινητικότητας κεφαλαίων περιπλέκουν τη διαχείριση χρέους. Οι οίκοι αξιολόγησης έσπευσαν να υποβαθμίσουν αρκετά κράτη και η κίνησή τους έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες και κάποια sovereign wealth funds δεν μπορούν να κατέχουν χρεόγραφα με αξιολόγηση κάτω του "ΑΑ".

Οι κυβερνήσεις οφείλουν να περιγράψουν με αξιόπιστες λεπτομέρειες τα προγράμματα δημοσιονομικής σταθερότητας και να επιβάλουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αντιμετώπισης των δημογραφικών ζητημάτων και δημιουργίας νέων μοχλών ανάπτυξης. Η πάταξη της δημόσιας σπατάλης, οι επιδρομές στους πλούσιους και άλλα τέτοια σλόγκαν δεν ευσταθούν πια.

Θα πρέπει να αυξηθούν τα όρια συνταξιοδότησης, να αλλάξουν συνταξιοδοτικά δεδομένα. Θα πρέπει να λήξουν τα μεταπολεμικά προνόμια της μεσαίας τάξης, της ιδιοκτησίας και της εταιρικής κερδοφορίας για να χρηματοδοτηθούν προγράμματα ανάπτυξης και εργασίας που θα ευνοούν την πράσινη οικονομία, την υποδομή, την καινοτομία και την εκπαίδευση.

Είναι απαραίτητο να επιβληθεί αποτελεσματική πολιτική θέληση και φαντασία. Αλλιώς, θα είναι αναπόφευκτο να υπάρξει εκτίναξη στο κόστος εξυπηρέτησης χρέους (τα bond yields) σε κάποια χώρα και ίσως θα είναι αδύνατον να αποτραπεί το φαινόμενο "ντόμινο" στη συνέχεια.

Ο κ. George Magnus είναι Senior Economic Adviser στη UBS Investment Bank και συγγραφέας του "The Age of Aging" (2008).

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation