Το πρόσωπο της χρονιάς: Steve Jobs

Τον Steve Jobs επέλεξαν ως πρόσωπο της χρονιάς οι FT, επισημαίνοντας πως κατάφερε να φέρει ξανά στην πρωτοκαθεδρία την Apple. Η πορεία του, ο βουδισμός, η τελειομανία και πώς ξεπέρασε τα εμπόδια.

Δημοσιεύθηκε: 23 Δεκεμβρίου 2010 - 12:25

Όταν ο κ. Steve Jobs ανέβηκε στη σκηνή του Yerba Buena Center στο Σαν Φρανσίσκο τον Ιανουάριο ήταν το πιο αξιοσημείωτο comeback στην πρόσφατη επιχειρηματική ιστορία.

Δεν ήταν μόνο τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε, που τον έθεσαν στο περιθώριο τον προηγούμενο χρόνο, καθώς ήταν αποδυναμωμένος και εν τέλει αναγκάστηκε να προχωρήσει σε μεταμόσχευση ήπατος. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας, τόσο η καριέρα του όσο και το μέλλον της Apple θεωρούνταν σχεδόν ξεγραμμένα.

Από τις αρχές του 2010, όμως, η επαναφορά ήταν ολική. Το επίπεδο των προσδοκιών που είχε δημιουργηθεί ήταν ασυνήθιστο ακόμα και για τα δικά του υψηλά standards.

Οι επικριτές συχνά εκφράζονται υποτιμητικά για τον παράγοντα στρέβλωσης που χρησιμοποιούσε ο επικεφαλής της Apple: την ικανότητα να πείθει τους άλλους ότι η τεχνολογία που δεν απέδωσε σε άλλες εταιρίες θα άγγιζε την τελειότητα στα χέρια της Apple. Αυτή η ικανότητα ήταν βασική ώστε να ενισχυθεί η ζήτηση για gadgets, που οι περισσότεροι καταναλωτές δεν είχαν ιδέα ότι χρειάζονταν, και αυτή είναι μία τέχνη την οποία ο κ. Steve Jobs κατέχει καλύτερα από όλους.

Εδώ και μήνες υπήρχαν διάφορες φήμες στον τεχνολογικό κόσμο για το νέο προϊόν της Apple, για το οποίο όλοι έλεγαν πως θα ήταν εντυπωσιακά καινοτόμο: ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής με οθόνη αφής και χωρίς πληκτρολόγιο, που ενδεχομένως να είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο ακόμη και από το iPod του 2001 και το iPhone του 2007. Ο κ. Jobs παρουσίασε εκείνη την ημέρα στη σκηνή το iPad και δεν απογοήτευσε.

Όταν ο Τύπος ασχολήθηκε πρώτη φορά μαζί του ήταν νεότερος απ' ό,τι είναι τώρα ο κ. Mark Zuckerberg (του facebook). Πριν ακόμη οι σπασίκλες γίνουν της μόδας, ο κ. Jobs έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάδοση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στο πλατύ κοινό. Με τη δημόσια εγγραφή της Apple, ο κ. Jobs, σε ηλικία μόλις 25 χρονών, έγινε ο πρώτος rock star της Wall Street.

Τρεις δεκαετίες αργότερα, έχει εξασφαλίσει εξέχουσα θέση στους τεχνολογικούς τιτάνες που συνέβαλαν σημαντικά στη διαμόρφωση του κόσμου στην αρχή της νέας χιλιετίας. Ο εδώ και χρόνια αντίζηλος, κ. Bill Gates, μπορεί να είναι πλουσιότερος και να έχει ίσως μεγαλύτερη επιρροή λόγω της μονοπωλιακής του θέσης στην αγορά λογισμικού για ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ο συνιδριτής της Microsoft, όμως, έχει αποτραβηχτεί πλέον και έχει αφιερώσει τη ζωή και την περιουσία του στη φιλανθρωπία. Οι προβολείς πλέον στρέφονται στον κ. Jobs.

Από όλες τις αναποδιές που προκάλεσε η Apple στη Microsoft, τα τελευταία χρόνια, καμία δεν πρέπει να ήταν τόσο επώδυνη όσο η γρήγορη επιτυχία του iPad. Ο ίδιος ο κ. Gates πριν από περίπου μία δεκαετία είχε προωθήσει έναν αντίστοιχο μικρό ηλεκτρονικό υπολογιστή, χωρίς ωστόσο να υπάρξει μεγάλη ζήτηση.

Το iPad φαίνεται πως είναι μία εκ διαμέτρου αντίθετη υπόθεση. Επεκτείνοντας τις καινοτομίες του iPhone με την πιο αποτελεσματική οθόνη και τις εφαρμογές ειδικών εργασιών με μικρό όγκο, το iPad δείχνει ένα μέλλον που δεν περιλαμβάνει το γνωστό ποντίκι του υπολογιστή και έναν κόσμο χωρίς τα Windows. Οι πωλήσεις φθηνότερων φορητών υπολογιστών έχουν ήδη δεχτεί ισχυρό πλήγμα.

Δεν είναι, όμως, ένα όραμα που αποδέχεται ομόφωνα η ελίτ του τεχνολογικού κόσμου. Η Apple έχει καταφέρει να διοικεί το νέο βασίλειο του τεχνολογικού κόσμου πολύ πιο αποτελεσματικά απ' ό,τι η Microsoft, καθώς ελέγχει ποια λογισμικά προγράμματα εφαρμογών διατίθενται προς πώληση στο ηλεκτρονικό της κατάστημα και παράλληλα θέτει και τους κανόνες ανάπτυξης αυτών των εφαρμογών.

Σύμφωνα με τους επικριτές, αυτή είναι η σκοτεινή πλευρά της τελειομανίας του κ. Jobs. Καινοτόμες ιδέες μπορεί να καταποντιστούν αφού το μέλλον τους εξαρτάται πλέον από την αξιολόγηση της Apple. Η Google, πάλαι ποτέ σύμμαχος, τώρα έχει ταχθεί στο μέτωπο των πολέμιων της Apple: η εταιρία που έχει βασιστεί στην ελευθερία του Internet για τη δημιουργία του δικού της λογισμικού για τα smartphones.

Προς το παρόν, πάντως, αυτές οι ανησυχίες είναι σε μεγάλο βαθμό υποθετικές και εκατομμύρια καταναλωτές είναι πολύ χαρούμενοι που έχουν αγοράσει ένα κομμάτι από την κομψή -και κομψά απλή- ψηφιακή ζωή που πουλάει ο κ. Jobs. Η ικανότητά του να κάνει τους καταναλωτές να στέκονται στην ουρά για να αγοράσουν τα προϊόντα του, και μάλιστα σε πολύ υψηλές τιμές εν μέσω οικονομικής κρίσης, δέχεται επαίνους ακόμη και από τους ανταγωνιστές του.

"Ο Steve είναι ο τελευταίος από τους μεγάλους δημιουργούς", δηλώνει ο κ. Roger McNamee, επενδυτής στη Silicon Valey, ο οποίος ηγήθηκε της πρόσφατης αποτυχημένης προσπάθειας ανάκαμψης της Palm κατά τα πρότυπα της Apple. "Αυτό που τον καθιστά διαφορετικό είναι ότι χρησιμοποιεί θέσεις εργασίας και οικονομική δραστηριότητα από το τίποτα, ενώ σχεδόν όλοι οι άλλοι διευθύνοντες σύμβουλοι στις ΗΠΑ προσπαθούν να βρουν τρόπους να μειώσουν το κόστος εργασίας και απολύουν εργαζομένους".

Η εξέλιξη της οθόνης αφής απέχει πολύ από τα υποτυπώδη πρώτα βήματα του κ. Jobs στο γκαράζ των θετών του γονιών, στα προάστια της βόρειας Καλιφόρνιας. Σε εκείνο το γκαράζ συναρμολογήθηκαν οι πρώτες μητρικές πλακέτες για τους πρώτους προσωπικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές που σχεδίασε ο συνιδριτής της εταιρίας κ. Steve Wozniak. Τα ξύλινα κιβώτια στα οποία τοποθετούνταν οι μητρικές πλακέτες πωλούνταν ως επιπλέον εξοπλισμός.

Δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς εκείνη την εποχή πού θα έφτανε ο κ. Jobs. Είχε παρατήσει το κολέγιο και δεν είχε τεχνολογική εκπαίδευση. Είχε μόλις επιστρέψει από ένα ταξίδι στην Ινδία, όπου μαζί με τον κ. Wozniak βρήκε έναν τρόπο να μετατρέψει το χόμπι με τα ηλεκτρονικά σε νεοσύστατη επιχείρηση.

Όπως αναφέρει και ο κ. Michael Moritz -δημοσιογράφος, που στη συνέχεια ασχολήθηκε με το venture capital- στο βιβλίο του "Επιστροφή στο Μικρό Βασίλειο", οι πνευματικές φιλοδοξίες του κ. Jobs τον έκαναν να μη χρησιμοποιεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα ούτε σαπούνι ούτε παπούτσια - δυσαρεστώντας τους συναδέλφους του. Η πνευματική καθοδήγηση από τον βουδισμό έπαιξε κεντρικό ρόλο στη ζωή του, οδηγώντας τον ακόμη και στην απόφαση να μην ακολουθήσει τις ιατρικές οδηγίες για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά τη μακρά του μάχη με τον καρκίνο.

Η πρώτη του θητεία στην Apple διήρκεσε λιγότερο από μία δεκαετία. Σε ηλικία 30 ετών, και έπειτα από μία έντονη μάχη εξουσίας με τον έμπειρο διευθύνοντα σύμβουλο που είχαν προσλάβει για να διοικεί την εταιρία, ο κ. Jobs παραιτήθηκε. Το 1997, όμως, η πληγείσα Apple προχώρησε στην εξαγορά της δεύτερης εταιρίας του κ. Jobs, της Next, και μέσα σε έναν χρόνο ο ίδιος είχε αναλάβει και πάλι τον πλήρη έλεγχο.

Το iPad είναι η ολοκλήρωση μιας προσέγγισης που φέρεται να προωθούσε καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Όσοι εργάστηκαν μαζί του τον περιγράφουν ως αυστηρό εργοδότη, που καταλαβαίνει την τέχνη του εφικτού, αντί να κυνηγά οράματα. Αυτό σημαίνει πως στοχεύει στην αδυσώπητη πρόοδο, αντί να απομυζά παλαιές επιτυχίες, ακόμη και εάν πρόκειται για ορόσημα, όπως ήταν το iPod.
Φημισμένη είναι και η επιμονή του στη λεπτομέρεια. Ένας από τους εκπροσώπους της εταιρίας, που φέτος έφυγε από αυτήν, περιγράφει πως το αφεντικό της Apple παθιάζεται με το να βρίσκει ελαττώματα. "Μπορεί να μπεις σε μία συνάντηση με το πιο καταπληκτικό προϊόν στον κόσμο, και εκείνος να κοιτάζει μόνο το εικονίδιο που περιγράφει αυτό το προϊόν".

Η ίδια τελειομανία επικρατεί και στις πολυαναμενόμενες δημόσιες εμφανίσεις του. Πριν ανάψουν οι προβολείς κάνει πρόβα σε κάθε φράση. Στέλεχος από άλλη επιχείρηση -το οποίο θα μοιραζόταν μαζί του μία παρουσίαση της Apple- θυμάται ότι όταν ήταν επί σκηνής, κατά τη διάρκεια της πρόβας, έβρισε χυδαία τους εργαζομένους που του αποσπούσαν την προσοχή.

Με όλα αυτά, τα παραστρατήματα της Apple γίνονται ολοένα και πιο αξιοσημείωτα. Ενδεικτικές είναι οι εξελίξεις σχετικά με τα προβλήματα της κεραίας του iPhone4. Ο κ. Jobs, ο οποίος είχε περηφανευτεί για την κομψότητα και την τεχνολογική αρτιότητα της τηλεφωνικής συσκευής, εξαπέλυσε επίθεση, τονίζοντας τα αντίστοιχα προβλήματα που παρουσιάζουν ανταγωνιστικά smartphones. Στη συνέχεια, ωστόσο, το στέλεχος της Apple που ήταν υπεύθυνο για το όλο project απομακρύνθηκε από την εταιρία αθόρυβα.

Καθώς αναπτυσσόταν η Apple, το στιλ του κ. Jobs άλλαξε, όπως τουλάχιστον αναφέρουν άνθρωποι που εργάστηκαν μαζί του. "Υπάρχει πλέον μεγαλύτερος ρεαλισμός", αναφέρει ένας βετεράνος της εταιρίας. Με πωλήσεις υψηλότερες των 50 δισ. δολ., η Apple έπρεπε να στραφεί στη μαζική αγορά.

Η λέξη συμβιβασμός ίσως είναι πολύ ισχυρή, όμως είναι σαφές ότι η Apple αναζητά πλέον την αποτελεσματικότητα. Τα iPad τίθενται πλέον προς πώληση από μαζικούς λιανεμπόρους και αυτό απέχει πολύ από το ισχυρό προφίλ που παρουσίαζε αρχικά η Apple με τα δικά της καταστήματα λιανικής.

Σε αυτήν τη νέα φάση της ζωής του, ο κ. Jobs δεν είναι πλέον ο ηττημένος. Όσον αφορά στη χρηματιστηριακή αξία, η Apple ξεπέρασε τη Microsoft τον Μάιο. Πολλοί πλέον ζητούν από τον επιχειρηματία να προχωρήσει σε ανταγωνιστικές κινήσεις, οι οποίες παλαιότερα θα ήταν εκτός του χαρακτήρα του. Επί παραδείγματι, η Apple έχει έρθει σε ανταγωνισμό με το facebook, με το Ping, ένα site κοινωνικής δικτύωσης για τους χρήστες των iTune, που ο πάλαι ποτέ περήφανος Steve Jobs δεν θα είχε παρουσιάσει.
Επίσης, έχει υιοθετήσει έναν περιφρονητικό τόνο ως προς την Google, που πριν ήταν σύμμαχός του.

Και οι αξιωματούχοι έχουν πλέον στρέψει την προσοχή τους στην Apple. Οι αντιμονοπωλιακές αρχές εξέτασαν την περίπτωσή της στις αρχές του έτους ως προς το λογισμικό της που επιβάλλεται να χρησιμοποιείται στις εφαρμογές του.

Με αυτά και με αυτά, ο κ. Jobs έχει θέσει πολύ ψηλά τον πήχη για τους ανταγωνιστές του. Στην αυτοβιογραφία του, ο κ. John Sculley, πρώην στέλεχος της PepsiCo που κάποτε διοικούσε την Apple, αναφέρει για τις φιλοδοξίες του κ. Jobs: "Η Apple υποτίθεται ότι θα γινόταν μία καταπληκτική εταιρία καταναλωτικών προϊόντων. Αυτό όμως ήταν ένα ουτοπικό σχέδιο. Η υψηλή τεχνολογία δεν μπορεί να σχεδιαστεί και να πουληθεί ως καταναλωτικό προϊόν". Πόσο λάθος όμως κάνει!

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation