Πώς "τσάκισε" η παγκόσμια ανάκαμψη

Το ιαπωνικό σοκ, η μεσανατολική ώθηση των τιμών του πετρελαίου, οι πολιτικές λιτότητας και, πάνω απ’ όλα, η απομόχλευση των χρεών των νοικοκυριών "εγγυώνται" ότι ο πλανήτης θα βιώσει χρόνια και επίμονη απουσία ζήτησης.

Δημοσιεύθηκε: 18 Αυγούστου 2011 - 12:30

Gavyn Davies

Μέχρι πριν από έξι μήνες, οι περισσότεροι οικονομολόγοι περίμεναν ότι το πραγματικό ΑΕΠ θα αναπτυχθεί με ρυθμό άνετα πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο το 2011. Όλοι γνώριζαν, βέβαια, ότι οι υποβόσκουσες συνθήκες στις δυτικές οικονομίες παρέμεναν πολύ αδύναμες, αλλά αυτό δεν έδειχνε να εμποδίζει μια επαρκή ομαλοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας, με τα ΑΕΠ να επιστρέφουν σε προ της ύφεσης επίπεδα.

Σήμερα, έχουμε κατανοήσει ότι αυτές οι προσδοκίες ήταν ουτοπικές. Το πραγματικό ΑΕΠ των ΗΠΑ βούλιαξε στο 1% περίπου και η ηπειρωτική Ευρώπη είχε ανάλογη εμφάνιση στο β΄ τρίμηνο. Μεγάλοι οίκοι όπως η Goldman Sachs και η JP Morgan προβλέπουν τώρα ότι υπάρχουν πιθανότητες σχεδόν 30% για νέα ύφεση στις ΗΠΑ. Τι πήγε τόσο στραβά;

Έχει σημασία να δούμε αν η επιβράδυνση καθορίστηκε από παράγοντες προσφοράς και ζήτησης και κατά πόσον αυτοί οι παράγοντες θα αποδειχτούν πρόσκαιροι ή μόνιμοι.

Δύο συντελεστές λειτούργησαν αρνητικά για την προσφορά στην παγκόσμια οικονομία: Ο ένας ήταν οι φυσικές καταστροφές στην Ιαπωνία, που έριξαν το ιαπωνικό ΑΕΠ στο -2,4% περίπου σε πραγματικούς όρους, αφαιρώντας 0,5% από την ανάπτυξη της παραγωγής του ανεπτυγμένου κόσμου. Επίσης, το ιαπωνικό σοκ εκτιμάται ότι θα αφαιρέσει επιπλέον 1% από τα ΑΕΠ κρατών στα οποία καταλήγει η αλυσίδα προσφοράς από τη χώρα.

Ο δεύτερος παράγοντας αφορά στην απώλεια του 2% - 3% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου εξαιτίας των πολιτικών αναταραχών στη Μέση Ανατολή. Οι συνεπαγόμενες αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου, αν μονιμοποιηθούν, θα μειώσουν φέτος την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών ανεπτυγμένων οικονομιών περίπου κατά 1%. Η επίπτωση στα ΑΕΠ θα είναι ακόμη μεγαλύτερη. Ορισμένοι αναλυτές, όπως ο κ. James Hamilton του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, θεωρούν ότι το πετρελαϊκό σοκ μείωσε την ανάπτυξη του ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 1,1% το α΄ εξάμηνο.

Ας δούμε όμως τους παράγοντες που σχετίζονται αποκλειστικά με τη ζήτηση στην παγκόσμια οικονομία. Πρώτον και κύριον, η μακροοικονομική πολιτική έχει αυστηροποιηθεί τους τελευταίους μήνες. Στις ΗΠΑ, η συνολική επιβολή αυστηρότερης μακροοικονομικής πολιτικής έχει επηρεάσει κατά 1% το ΑΕΠ στο α΄ και στο β΄ τρίμηνο. Στη Βρετανία, η δημοσιονομική λιτότητα αφαιρεί περίπου 2% ετησίως και στην ευρωπαϊκή περιφέρεια τα μέτρα λιτότητας έχουν πολύ μεγαλύτερη επίδραση.

Επιπλέον, κάποιες αποτυχίες στρατηγικής στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη έχουν προκαλέσει χρηματοπιστωτικό στρες και διεύρυνση στα πιστωτικά spreads. Κι αυτό έχει περιορίσει τις πιστωτικές συνθήκες πολύ περισσότερο απ’ όσο σκόπευαν η ΕΚΤ και η Fed, όταν αποφάσισαν να λήξουν τους κύκλους παροχής ρευστότητας.

Ο τελευταίος παράγοντας, που θα αποδειχτεί και ο πιο διαρκής, είναι η διαδικασία της απομόχλευσης από τα χρέη στις δυτικές οικονομίες, που έχει αφήσει τα νοικοκυριά σε πολύ πιο δεινή θέση στην αντιμετώπιση των σοκ. Αντί να ρευστοποιούν αποταμιεύσεις όταν αντιμετωπίζουν παροδικά σοκ, τα νοικοκυριά μειώνουν ταχύτατα τις δαπάνες τους, γι’αυτό και η αποδυνάμωση της κατανάλωσης είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες στην παγκόσμια επιβράδυνση.

Ορισμένοι οικονομολόγοι, όπως οι Richard Koo και Ken Rogoff, μιλούν για ύφεση στους ισολογισμούς και για δεύτερη μεγάλη συρρίκνωση και, σε κάθε περίπτωση, μπορούμε να πούμε ότι ο πλανήτης βιώνει χρόνια και επίμονη απουσία ζήτησης.

Με δεδομένες τις πολιτικές διαθέσεις που επικρατούν στην Ευρώπη και στην Αμερική, αυτό το πρόβλημα θα είναι πολύ δυσκολότερο να λυθεί απ’ όσο συνήθως.

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation