Αυλαία στην ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών

Η αντισυμβατική νομισματική πολιτική δεν πυροδοτεί ανάκαμψη. Απλώς αναδιανέμει εισόδημα και πλούτο. Οι κεντρικοί τραπεζίτες λαμβάνουν πλέον αποφάσεις που είναι δομικά πολτικές. Δεν είναι παρά μία κρατική υπηρεσία.

Δημοσιεύθηκε: 11 Ιανουαρίου 2013 - 12:26

Stephen King

Αυλαία στην ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών

Είτε τους αρέσει είτε όχι, οι κεντρικές τράπεζες παρασύρονται στην πολιτική αρένα. Το ερώτημα δεν είναι τόσο εάν η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών είναι θετική ή όχι. Αντιθέτως, η νομισματική πολιτική φαίνεται πως δεν είναι πλέον δουλειά για τεχνοκράτες.

Προ κρίσης, ήταν κοινή αποδοχή ότι με την επίτευξη σταθερότητας των τιμών θα ήταν όλοι χαρούμενοι. Οι κεντρικοί τραπεζίτες θα έπρεπε να "ψιλοκουνάνε" τα επιτόκια προς τη μία κατεύθυνση ή την άλλη, βελτιώνοντας την κατάσταση για ορισμένους από εμάς και δυσχεραίνοντάς την για κάποιους άλλους. Με την εξέλιξη του οικονομικού κύκλου όμως, οι επιδράσεις αυτές σβήνουν. Υπό αυτή την έννοια, η νομισματική πολιτική θα μπορούσε να θεωρηθεί πολιτικά ουδέτερη.

Όχι πια. Από τότε που ξεκίνησε η ύφεση, οι οικονομίες των ανεπτυγμένων χωρών βάλτωσαν. Οι κεντρικές τράπεζες αναγκάστηκαν να κρατήσουν τα επιτόκια σχεδόν σε μηδενικά επίπεδα και να επιδιώξουν όλο και πιο αντισυμβατικές νομισματικές πολιτικές ελπίζοντας ότι θα πυροδοτήσουν ισχυρή ανάκαμψη.

Η νομισματική πολιτική στις μέρες μας έχει μεγάλη πολιτική σημασία. Στη Βρετανία για παράδειγμα, το πιο εμφανές σημάδι είναι η προθυμία της Τράπεζας της Αγγλίας να ανεχθεί πληθωρισμό πολύ υψηλότερο από τον στόχο που έχει θέσει το κοινοβούλιο. Βεβαίως υπάρχει λογική εξήγηση – και σίγουρα έχει να κάνει περισσότερο με τη συρρίκνωση των πραγματικών μισθών των εργαζομένων και ότι τόσο με το φόβο για εκτίναξη της ανεργίας σε ποσοστά αντίστοιχα με εκείνα της Μεγάλης Υφεσης. Δεν είναι όμως, τόσο σαφές ότι η απόφαση ελήφθη μόνο από τους αρχιερείς της κεντρικής τραπεζικής και μόνο.

Επίσης, υπάρχουν επιπτώσεις που δεν είναι τόσο εμφανείς και οι οποίες χρήζουν μεγαλύτερης διερεύνησης. Με την ποσοτική χαλάρωση οι κυβερνήσεις μπορεί να αντλούν φθηνότερα κεφάλαια, αλλά αυξάνεται η καθαρή παρούσα αξία των μελλοντικών υποχρεώσεων για τα συνταξιοδοτικά ταμεία και δημιουργούνται προβλήματα στα ταμεία εκείνα που ήδη έχουν ελλείμματα. Αυτό στη συνέχεια συνεπάγεται είτε μεγαλύτερες ασφαλιστικές εισφορές από τους εργαζόμενους, είτε μικρότερες αναμενόμενες ασφαλιστικές αποδοχές ή – στην περίπτωση ορισμένων συντάξεων του δημοσίου – αύξηση της φορολογίας και μείωση των δημοσίων δαπανών μόνο και μόνο για να βγουν τα νούμερα.

Εν τω μεταξύ, οι πιο ευνοημένοι από την ποσοτική χαλάρωση είναι οι πλούσιοι σε τοποθετήσεις και σχετικά μεγάλης ηλικίας, που προτιμούν να κρατήσουν τα απροσδόκητα κέρδη τους αντί να τα δαπανήσουν.

Με άλλα λόγια, η νομισματική πολιτική αντί να πυροδοτεί ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, αναδιανέμει το εισόδημα και τον πλούτο. Οι κεντρικοί τραπεζίτες που παίρνουν τις αποφάσεις λειτουργούν περισσότερο πολιτικά παρά οικονομικά.

Δεν πρέπει λοιπόν να αποτελεί έκπληξη ότι απειλείται η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών. Και αυτό είναι πασιφανές κυρίως στην Ιαπωνία όπου η νέα κυβέρνηση του Σίνζο Άμπε θέλει να διορίσει νέο επικεφαλής στην κεντρική τράπεζα και να επαναπροσδιορίσει την εντολή που έχει ο BoJ για την σταθερότητα των τιμών. Η BoJ πιθανότατα θα δεχθεί πιέσεις να θέσει στόχο πληθωρισμού στο 2% αντί για το τρέχον 1%, ώστε να ευθυγραμμιστεί και με τα όσα πράττουν οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο.

Ο στόχος μοιάζει λογικός. Το να ανακοινώσεις έναν στόχο όμως δεν σημαίνει ότι τον πετυχαίνεις κιόλας. Οι οπαδοί της Aston Villa για παράδειγμα, αδιαμφισβήτητα θέλουν η ομάδα τους να κερδίσει κάποια στιγμή την Premier League. Υπό τις παρούσες συνθήκες όμως, είναι μάλλον απίθανο να τα καταφέρει. Παρομοίως, ακόμη και εάν η BoJ θέσει στόχο για τον πληθωρισμό το 2%, έχει τα εργαλεία για να το πετύχει;

Φαντάζομαι πως όχι. Η προφανής κίνηση θα ήταν να καλέσουν για βοήθεια τα ελικόπτερα της νομισματικής πολιτικής. Το αντίστοιχο δηλαδή μίας μεγάλης αύξησης στο έλλειμμα του προϋπολογισμού που θα χρηματοδοτηθεί με πωλήσεις νέων κρατικών ομολόγων στην κεντρική τράπεζα. Σε αυτό το σημείο, η πολιτικοποίηση της κεντρικής τράπεζας θα έχει λίγο πολύ ολοκληρωθεί. Θα έχει γίνει πλέον μία ακόμη κρατική υπηρεσία.

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πως θα αντιδράσει ο ιαπωνικός λαός υπό αυτές τις συνθήκες. Θα θεωρήσουν τη βοήθεια που πέφτει από τα ελικόπτερα ως λογική εξέλιξη των αντισυμβατικών πολιτικών με συνέπεια μία ήπια αύξηση του πληθωρισμού; Ή θα θεωρήσουν ότι η BoJ είναι πλέον παθητικός αντιπρόσωπος της δημοσιονομικής πολιτικής που δεν θα μπορεί να προσφέρει νομισματική σταθερότητα;

Εάν ισχύσει το δεύτερο, τότε δεν θα αργήσει να υπάρξει και σημαντική πτώση του γεν με αποτέλεσμα την απότομη στροφή από τον πολύ χαμηλό στον υπερβολικά υψηλό πληθωρισμό.

Ξέρω ότι είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μία τέτοια εξέλιξη σε μία χώρα που το βασικό πρόβλημα των τελευταίων ετών είναι ο αποπληθωρισμός. Μετά από δύο δεκαετίες ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών όμως, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα δεδομένα. Οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν πλέον να είναι πλήρως «ανεξάρτητες» γιατί οι πολιτικές τους δημιουργούν νικητές και ηττημένους. Λαμβάνουν αποφάσεις που είναι δομικά πολιτικές. Από την στιγμή που οι πολιτικοί θα αναγνωρίσουν αυτή την πραγματικότητα, τότε θα δελεαστούν να αναλάβουν πλήρως τα ηνία. Σε αυτό το σημείο, η νομισματική σταθερότητα – για καλό ή για κακό – δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

* Ο Stephen King είναι επικεφαλής ανάλυσης της HSBC

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation