«Ο κύκλος της εσωτερικής υποτίμησης στην Ελλάδα κλείνει», δήλωσε προ εβδομάδος ο διόλου ασήμαντος Κλ. Ρέγκλινγκ που εκπροσωπεί το European Stability Mechanism (ESM), έναν δηλαδή από τους «θεσμικούς» δανειστές της χώρας μας. Το κακό, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε εμείς, είναι ότι δεν φαίνεται να ανοίγει ο κύκλος της… ανάπτυξης.

Τα σήματα από το εξωτερικό αρχίζουν να γίνονται σαφή. Η προσοχή της τρόικας στρέφεται πλέον στις περίφημες «μεταρρυθμίσεις», χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι εστιάζει σε εκείνες που έχουν το μεγαλύτερο αναπτυξιακό όφελος.

Πολλές φορές έχει σημειωθεί από διεθνείς οικονομολόγους και παράγοντες η ανάγκη για ένα σχέδιο στήριξης του ευρωπαϊκού Νότου, ένα νέο «Σχέδιο Μάρσαλ», που θα μειώσει τις ανισότητες και θα επαναφέρει σε αναπτυξιακή τροχιά τις πλέον αδύναμες οικονομίες της ευρωζώνης.

Η συγκεκριμένη «ιδέα» έχει στέρεα θεωρητική στήριξη. Ασφαλώς, τυχόν εφαρμογή της θα διευκόλυνε την Ελλάδα, που αντιμετωπίζει σήμερα τις πολύπλευρες συνέπειες των μνημονίων και ειδικότερα της εμμονής τους σε δύο άξονες: στην πρωτόγνωρα βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή και στην εξίσου βίαιη διαδικασία εσωτερικής υποτίμησης.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή οι δυτικές δημοκρατίες δεν προέρχεται από τη διεθνή τρομοκρατία ή από κάποιον ιδεολογικά απολυταρχικό αντίπαλο, αλλά από την επαπειλούμενη διάβρωση του «μοντέλου» διαβίωσης στο οποίο έχουν συνηθίσει οι πολίτες τους.

Ο τρόπος με τον οποίο υλοποιήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες η οικονομική παγκοσμιοποίηση έχει επιφέρει σημαντική διεύρυνση της εισοδηματικής και περιουσιακής ανισότητας, με βασικότερα θύματα τη μικρομεσαία και τη μεσαία «αστική» τάξη.

Επικίνδυνα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας δείχνει σήμερα απόλυτα γοητευμένο από τον λαϊκισμό. Δεν έχει σημασία αν αυτός ήταν μία από τις βασικές αιτίες της κρίσης, η δύναμή του ενισχύεται όσο αυξάνουν οι κακουχίες. Και σαν τη φλογέρα του αυλητή στον μύθο του Χάμελιν, φαντάζει σήμερα ακατανίκητη. 

Σημασία δεν έχει πια ο ίδιος ο αυλητής. Εκείνος μπορεί να είναι αναξιόπιστος, μπορεί να είναι γελοίος, ενίοτε και αποκρουστικός. Η μελωδία, το μήνυμα, είναι αυτό που μετράει. Αρκεί να είναι εύηχο, ευχάριστο. Δε χρειάζεται να είναι αληθινό.

Τραπεζικό στέλεχος μου εκμυστηρεύτηκε προχθές, μεταξύ σοβαρού και αστείου, ότι μετά τον θόρυβο που έχει ξεσπάσει και σε πολιτικό επίπεδο γύρω από την υπόθεση του Ταμιευτηρίου, δεν θα είναι παράξενο αν για να πάρει μια επιχείρηση δάνειο «αναγκάζεται να βάλει εγγύηση τη μάνα και τον πατέρα του ιδιοκτήτη, σε μια… αποτίμηση όχι παραπάνω από το 30-50% της αξίας τους, ώστε να έχει το δάνειο πραγματική κάλυψη 200-300% και να έχει ο τραπεζικός το κεφάλι του ήσυχο».

Δυστυχώς όμως για την αγορά μας τα πράγματα δεν είναι καθόλου αστεία.