Όσοι επιχειρηματολογούν υπέρ της εμπλοκής του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ ή άλλων μεμονωμένων μελών της συμμαχίας στον πόλεμο της Ουκρανίας, και ατυχώς υπάρχουν αρκετοί, κυρίως πολιτικοί και «καθοδηγητές γνώμης», τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Ρωσία όσο και σε ανατολικές κυρίως χώρες της Ευρώπης, προσφέρουν πολύ κακή υπηρεσία στην ίδια την ανθρωπότητα!
Διότι, και εδώ θα αφοσιωθούμε σε εκείνους που προέρχονται από τη Δύση, εμφανίζονται να αγνοούν τέσσερα πολύ ουσιαστικά γεγονότα:
- Η Ρωσία δεν έχει την απαραίτητη ισχύ συμβατικών όπλων και μέσων για να αντιμετωπίσει την άμεση εμπλοκή άλλων μεγάλων δυνάμεων στην Ουκρανία, εκτός κι αν κηρύξει γενική επιστράτευση. Γεγονός που σημαίνει ότι θα μπούμε σε φάση γενικευμένου συμβατικού πολέμου, που και πάλι είναι πολύ πιθανό ότι η Ρωσία θα χάσει.
- Η Ρωσία διαθέτει τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, απαρτιζόμενο τόσο από «τακτικά» όσο και «στρατηγικά» όπλα, δηλαδή χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές, αρκετές για την καταστροφή της υδρογείου. Το δόγμα της επιτρέπει στη Ρωσία να κάνει πρώτη χρήση τέτοιων όπλων, εφόσον θεωρεί ότι προκύπτει υπαρξιακή απειλή εναντίον της.
- Το καθεστώς Πούτιν δεν θα μπορούσε να αντέξει μια άμεση ήττα από τις δυτικές δυνάμεις, χωρίς να προχωρήσει σε ευρείας έκτασης πόλεμο, κι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων* για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας.
- Εάν φτάσουμε σε τέτοιο στάδιο, η τακτική χρήση πυρηνικών (εναντίον στρατιωτικών στόχων στο πεδίο της μάχης) θα έχει ολέθριες συνέπειες για τους εμπλεκόμενους αλλά και για την Ουκρανία, ενώ ουδείς μπορεί να αποκλείσει μετά βεβαιότητας ότι δεν θα υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση και γενίκευση της χρήσης πυρηνικών όπλων, εντέλει ακόμη και σε στρατηγικό επίπεδο, μια καταστροφή ασύλληπτη για την ανθρωπότητα συνολικά**.
Όσοι λοιπόν «προτείνουν» την άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ ή μεμονωμένων κρατών του στη σύρραξη, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η κλιμάκωση μιας τέτοιας εμπλοκής είναι πιθανό ότι θα οδηγήσει σε ανταλλαγή τακτικών πυρηνικών πληγμάτων, αρχής γενομένης πιθανότατα από το έδαφος της Ουκρανίας, στο όνομα της οποίας γίνονται αυτές οι απερίσκεπτες προτάσεις.
Η έννοια της εμπλοκής όμως δεν αφορά μόνο την αποστολή στρατευμάτων. Η δημιουργία ζώνης εναέριας απαγόρευσης (No fly zone) ενέχει αντίστοιχους κινδύνους, όπως και άλλες παράπλευρες δράσεις, π.χ. η επιβολή ναυτικού αποκλεισμού της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα.
Ίσως ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους που ελλοχεύουν στην τρέχουσα περίοδο αφορά το ότι ένα μέρος εκείνων που λαμβάνουν τις αποφάσεις ή που θεωρούνται “opinion leaders” δεν έχει προσωπικές μνήμες από την εποχή του πυρηνικού ανταγωνισμού ανάμεσα στις υπερδυνάμεις, την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ή ρέπουν προς τον λαϊκισμό, σε μια εποχή που η συστηματική και ψύχραιμη μελέτη της ιστορίας φαίνεται να μην είναι πια της μόδας.
Όποιος μελετήσει την ιστορία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, θα αντιληφθεί ότι τόσο η ΗΠΑ όσο και η Σοβιετική Ένωση φρόντιζαν με σχεδόν θρησκευτική ευλάβεια να μην έρθουν πουθενά ευθέως στρατιωτικά αντιμέτωπες. Όταν η μία εμπλεκόταν άμεσα στρατιωτικά, κι όχι μέσω «αντιπροσώπου», (π.χ. οι ΗΠΑ στο Βιετνάμ, η ΕΣΣΣΔ στο Αφγανιστάν), η άλλη φρόντιζε να περιορίζει την υποστήριξή της στην παροχή υλικού και άλλων υπηρεσιών, αποφεύγοντας οτιδήποτε πέραν της αποστολής κάποιων «συμβούλων»/εκπαιδευτών στην ίδια ή σε όμορες περιοχές, συνήθως χωρίς να υπάρχει καν επίσημη επιβεβαίωση της παρουσίας τους στην εμπόλεμη εποχή. Οι λόγοι είναι πιστεύω ευδιάκριτοι. Η κρίση της Κούβας, που είχε προηγηθεί, έδειξε ξεκάθαρα πόσο κοντά στον πυρηνικό όλεθρο μπορεί να οδηγήσει η υποτίμηση των αντιδράσεων του αντιπάλου.
Τόσο λοιπόν η έλλειψη εμπειρίας του τρέχοντος πολιτικού και στρατιωτικού προσωπικού διεθνώς, σε σχέση με τον χειρισμό απολύτως εχθρικών σχέσεων, ανάμεσα σε μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις, όσο και η ανωριμότητα με την οποία αρκετοί «καθοδηγητές κοινής γνώμης» αντιμετωπίζουν δημοσίως το ζήτημα, στη Δύση αλλά και στη Ρωσία, συνιστούν κίνδυνο ο εφιάλτης να γίνει πραγματικότητα.
Ας προσέξουμε περισσότερο. Κι ας προσέξει η ελληνική κυβέρνηση τη στάση και την αντίδρασή της στα διεθνή φόρα, στην περίπτωση που ορισμένες χώρες, φιλικές κατά τα άλλα, θελήσουν προσεχώς να αναμειχθούν πιο άμεσα στην ουκρανική σύρραξη, εκτιμώντας ότι έτσι διασφαλίζουν τη μελλοντική τους ασφάλεια ή ότι ξεπληρώνουν ιστορικά δεινά. Μπορεί η επίδρασή μας να είναι μικρή, αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις και η παραμικρή παρέμβαση θα έχει αξία.
Στην Ουκρανία εξελίσσεται όντως μια τραγωδία. Δεν πρέπει όμως να τη μετατρέψουμε άστοχα σε τραγωδία χωρίς προηγούμενο για ολόκληρη την υδρόγειο.
* Για όσους θυμούνται τις ρίψεις ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, να διευκρινίσουμε ότι είχαν «στρατηγικό στόχο», την παράδοση της Ιαπωνίας, και ότι στράφηκαν εναντίον πόλεων και όχι εναντίον στρατιωτικών στόχων. Κατά συνέπεια, παρότι ήταν απλές βόμβες με χαμηλή ισχύ για τα σημερινά δεδομένα, η χρήση τους είχε καθαρά στρατηγικούς στόχους.
** Σύμφωνα με τα στρατιωτικά δόγματα των υπερδυνάμεων, η χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων, δηλαδή όπλων μικρότερης εμβέλειας και ισχύος, εναντίον στρατιωτικών στόχων (π.χ. μεγάλων συγκεντρώσεων εχθρικών δυνάμεων στο πεδίο μάχης) δεν είναι απαραίτητο ότι θα οδηγήσει σε περαιτέρω κλιμάκωση και χρήση στρατηγικών όπλων. Αυτό όμως προφανώς δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ στην πράξη. Το μόνο που είναι δεδομένο στην όλη υπόθεση είναι ότι τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ έχουν διασφαλίσει (μέσω υποβρυχίων και αεροπλάνων εξοπλισμένων με στρατηγικά πυρηνικά όπλα) ότι αν εξελιχθεί μια ευρεία πυρηνική επίθεση ενάντια στο έδαφός τους, θα επέλθει η λεγόμενη «εξασφαλισμένη αμοιβαία καταστροφή» της επικράτειας των εμπολέμων, άσχετα από το ποιος θα χτυπήσει πρώτος, όσο μαζικό κι αν είναι το πρώτο χτύπημα. Αυτή είναι άλλωστε και η πεμπτουσία της «ισορροπίας του πυρηνικού τρόμου».