Τράπεζες: Ελεύθερη η διάθεση κόκκινων δανείων

Κανέναν περιορισμό δεν περιλαμβάνει το Μνημόνιο στην ελεύθερη διάθεση κόκκινων δανείων, ενώ αντίθετα αναλαμβάνονται από την ελληνική πλευρά δεσμεύσεις για τη διευκόλυνση σύστασης και λειτουργίας εταιρειών διαχείρισης προβληματικών assets.

Το προς υπογραφή τρίτο Μνημόνιο επιδιώκει να δημιουργήσει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs).

Στο πλαίσιο αυτό στηρίζεται σε δύο άξονες:

Αφενός στην άρση θεσμικών και κανονιστικών εμποδίων που υπάρχουν σήμερα και αφετέρου στη θέσπιση νέων εργαλείων που θα επιτρέψουν να δημιουργηθεί «μια δυναμική αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.

Κυβέρνηση και θεσμοί ξεπέρασαν τη διαφορετική οπτική που είχαν ως προς τη δομή ενός σχήματος αντιμετώπισης του βουνού των κόκκινων δανείων (σ.σ. η κυβέρνηση επιδίωκε τη σύσταση bad bank με κρατικά και ιδιωτικά κεφάλαια, αίτημα που δεν έγινε αποδεκτό από τους θεσμούς), συναποφασίζοντας να δοθεί για πρώτη φορά δυνατότητα ενεργητικής διαχείρισης και εν συνεχεία να υπάρξει επαναξιολόγηση του προβλήματος.

Πρόκειται, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, για θετικότατη εξέλιξη καθώς με βάση τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται, αίρονται τα σημαντικότερα εμπόδια, θεσπίζονται νέα εργαλεία και η προστασία περιορίζεται σε αυτούς που πραγματικά έχουν ανάγκη. Όλα αυτά, δε, προβλέπεται να γίνουν με διαδικασίες-εξπρές, μέσα στους επόμενους 6 με 12 μήνες.

Επιπρόσθετα, αφήνεται ελεύθερη η δομή της διαχείρισης καθώς μπορεί να διενεργηθεί είτε απευθείας από τις τράπεζες (σ.σ. μέσω των υπερδιευθύνσεων που λειτουργούν), είτε με συμπράξεις με ξένες πλατφόρμες, είτε, τέλος, να υπάρξει πώληση χαρτοφυλακίου δανείων.

Παρότι η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι πωλήσεις χαρτοφυλακίων απαγορεύτηκαν, κάτι τέτοιο δεν προκύπτει από το Μνημόνιο, ούτε από τις κατευθυντήριες οδηγίες για τις αλλαγές στον Κώδικα Δεοντολογίας, βάσει του οποίου επιτρέπονται οι μεταβιβάσεις κόκκινων δανείων μεμονωμένα ή ομαδοποιημένα.

Την ίδια εικόνα μεταφέρουν και τραπεζικές πηγές, σημειώνοντας πάντως ότι οι τράπεζες δεν πρόκειται να προχωρήσουν σε πωλήσεις δανείων, αν δεν δοκιμάσουν πρώτα το νέο πλαίσιο, μόνες τους ή με κοινοπρακτικά σχήματα, όπως αυτό μεταξύ της ισπανικής Aktua και των Alpha, Eurobank.

Στην πραγματικότητα υπάρχει ένας αυτοπεριορισμός στις πωλήσεις, για τον οποίο είναι ήδη ενήμερα τα private equity funds που προσέγγισαν τις τράπεζες τον τελευταίο ένα μήνα, προκειμένου να αγοράσουν δάνεια.

Τα σφικτά χρονοδιαγράμματα

Ως το τέλος του μήνα η ΤτΕ θα εκδώσει όλες τις αναγκαίες διατάξεις για την εφαρμογή του κώδικα Δεοντολογίας, κατόπιν βελτιώσεων σε συμφωνία με τους Θεσμούς. Ο κώδικας θα αναθεωρηθεί εκ νέου ως το τέλος Μαρτίου 2016 για να διευκολυνθούν οι αναδιαρθρώσεις ομάδων δανείων ( π.χ μικρομεσαίες επιχειρήσεις).

Εν συνεχεία ως το τέλος του Οκτωβρίου θα υποβάλει έκθεση για την κατηγοριοποίηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών, ενώ θα αξιολογήσει και την ικανότητα τους να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα ανά κατηγορία δανείων.

Ως τα τέλη Φεβρουαρίου 2016, μετά την υποβολή προτάσεων από πλευράς τραπεζών, η ΤτΕ θα καταλήξει σε συμφωνία με τις τράπεζες όσον αφορά στους επιχειρησιακούς στόχους τακτοποίησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα περιλαμβάνουν για παράδειγμα αναδιαρθρώσεις χρεών και σύσταση μικτών εταιρειών διαχείρισης.

Οι τράπεζες θα υποβάλουν τριμηνιαίες αναφορές αντιπαραβάλλοντας τις επιδόσεις τους με τους βασικούς δείκτες και το ΤΧΣ θα παρακολουθεί την εφαρμογή των στόχων που έχουν τεθεί.

Επιπρόσθετα, κυβέρνηση και ΤτΕ υποχρεούνται να καταρτίσουν αξιόπιστη στρατηγική για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η οποία θα στοχεύει στην ελαχιστοποίηση του χρόνου υλοποίησης και της χρήσης κεφαλαιακών πόρων.

Για τον λόγο αυτό θα προσληφθούν ένας ή περισσότεροι εξωτερικοί σύμβουλοι που θα συμβάλουν στη χάραξη αλλά και στην εφαρμογή της στρατηγικής.

Μέχρι τον Δεκέμβριο θα πρέπει να δημιουργηθεί μηχανισμός που θα καταγράψει τα χρέη μεγαλοοφειλετών προς Δημόσιο και τράπεζες και έως τον Μάρτιο του 2016 θα πρέπει να έχει γίνει η κατηγοριοποίηση των μεγάλων οφειλετών με βάση τη βιωσιμότητά τους.

Μέχρι τότε θα πρέπει να έχει ευθυγραμμιστεί ο πτωχευτικός κώδικας με τις ταχύτατες διαδικασίες εκποίησης που προβλέπει ο νόμος Δένδια. Η διαδικασία ρευστοποίησης για όσους μεγαλοοφειλέτες δεν ανταποκριθούν σε ρυθμίσεις πρέπει να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2016.

Τα εμπόδια που αίρονται

Έως το τέλος Οκτωβρίου μια ομάδα εργασίας με βάση την ανεξάρτητη πραγματογνωμοσύνη και τη διεθνή πείρα, θα εξετάσει και θα προτείνει ειδικές δράσεις για να επιταχυνθεί η τακτοποίηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μεταξύ άλλων με την εξάλειψη περιττών νομικών ή άλλων εμποδίων που υπάρχουν σήμερα στην εξυπηρέτηση και τη διάθεση των NPLs.

Η ομάδα εργασίας θα εισηγηθεί και την προστασία που πρέπει να υπάρχει για τα ευάλωτα νοικοκυριά, σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας που έχει καταρτίσει η ΤτΕ. Όπως αναφέρει το Μνημόνιο, η κυβέρνηση θα δημιουργήσει μόνιμο δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας που θα συμπεριλαμβάνει και μέτρα στήριξης για τους ευάλωτους οφειλέτες, αφού πρώτα ξεκαθαρίσει ποιοι έχουν πραγματικά ανάγκη και ποιοι είναι στρατηγικοί κακοπληρωτές.

Για την άρση των κανονιστικών εμποδίων, ΤτΕ και ΤΧΣ δεσμεύονται να παράσχουν όλα τα στοιχεία προκειμένου να αναπτυχθεί μια δυναμική αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Το ΤΧΣ υποχρεούται να προσδιορίσει μηχανισμούς και διαδικασίες για την επιτάχυνση της τακτοποίησης των NPLs, ενώ θα διορίσει ένα μέλος του Δ.Σ. σε κάθε τράπεζα το οποίο θα επιφορτισθεί, μαζί με εσωτερική ομάδα εργασίας ,με τον στόχο της παρακολούθησης των επιδόσεων σε ρυθμίσεις και διαγραφές.

Η άρση των εμποδίων έχει ήδη ξεκινήσει με την αλλαγή του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και συνεχίζεται με τις τροποποιήσεις στον πτωχευτικό Κώδικα και την προπτωχευτική διαδικασία που κατατίθενται για ψήφιση μαζί με το Μνημόνιο.

Θα ακολουθήσουν αυστηροποίηση των κριτηρίων για την προστασία της πρώτης κατοικίας, τροποποίηση του νόμου για εξωδικαστικό συμβιβασμό ώστε να ενθαρρύνονται οι οφειλέτες να συμμετάσχουν, διασφαλίζοντας συγχρόνως ίση μεταχείριση μεταξύ των ιδιωτικών και των δημόσιων πιστωτών, καθώς και η ενεργοποίηση εξειδικευμένων τμημάτων στα Δικαστήρια για την εκδίκαση υποθέσεων εταιρικής πτώχευσης.

Τα νέα εργαλεία που πρόκειται να θεσπιστούν

Μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου του 2015 η κυβέρνηση θα πρέπει να ενισχύσει το θεσμικό πλαίσιο για τη διευκόλυνση τακτοποίησης των κόκκινων δανείων με τις εξής κινήσεις:

- Τροποποιήσεις στο νόμο για την αφερεγγυότητα εταιρειών και νοικοκυριών, ώστε να θεσπισθεί ένα δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα αναστολής της εκτέλεσης, σύμφωνα με τη διεθνή πείρα και να υιοθετηθούν κατάλληλα νομικά μέσα για τη συγκρότηση εξειδικευμένων τμημάτων για υποθέσεις αφερεγγυότητας και τον διορισμό και κατάρτιση επαρκούς αριθμού πρόσθετων δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων.

- Τη δημιουργία υπηρεσίας Πίστωσης και Πλούτου ως ανεξάρτητης αρχής που θα προσδιορίζει τις δυνατότητες πληρωμής των δανειοδοτούμενων.

- Οι αρχές δεσμεύονται να θεσπίσουν με νόμο Δίκτυο Ενημέρωσης Οφειλετών και Κέντρο Ενημέρωσης Οφειλετών που θα παρέχουν νομικές και οικονομικές συμβουλές.

- Θέσπιση αυστηρότερης διαδικασίας ελέγχου, ώστε να αποκαλύπτονται οι στρατηγικοί κακοπληρωτές.

Η ενεργοποίηση εκ νέου του Κυβερνητικού Συμβουλίου Ιδιωτικού Χρέους, η σύσταση γραμματείας που θα το επικουρεί και η θέσπιση κατοχυρωμένου επαγγέλματος συνδίκων πτώχευσης περιλαμβάνονται επίσης στις δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται με το Μνημόνιο.