Η «αιτιολογημένη απόλυση» και η παγίδα των δικαστηρίων

Σε... αναμονή για αξιολόγηση εντός του καλοκαιριού, βάζουν οι δανειστές στη χθεσινή έκθεσή τους δύο βασικές παρεμβάσεις του υπουργείου Εργασίας στα εργασιακά, την αύξηση του κατώτατου μισθού αλλά και την πρόβλεψη για την αιτιολόγηση των απολύσεων.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην έκθεση, οι ίδιες οι ελληνικές αρχές προτίθενται να προβούν σε εκ των υστέρων αξιολόγηση της πρόσφατης αύξησης του κατώτατου μισθού κατά 10,9% από την 1η Φεβρουαρίου 2019 και της κατάργησης του υποκατώτατου μισθού για τα άτομα ηλικίας κάτω των 25 ετών (που σημαίνει αύξηση 27% για αυτή την ομάδα).

Μάλιστα, υιοθετεί τις εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας ότι περίπου 600.000 εργαζόμενοι επωφελήθηκαν από την άμεση αύξηση των μισθών τους και επαναλαμβάνει ότι η αύξηση αυτή προκαλεί ανησυχία για τον ενδεχόμενο αντίκτυπο που θα έχει στην αδήλωτη εργασία, καθώς και για την ευρύτερη κατανομή των μισθών και την ανταγωνιστικότητα. Ανησυχία που είχε καταγραφεί άλλωστε και στην προηγούμενη έκθεση.

Σύμφωνα με την έκθεση, η κυβέρνηση δεσμεύθηκε να διερευνήσει εκ των υστέρων τις επιπτώσεις της απόφασής της, να αξιολογήσει τα αποτελέσματα και να συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας (και για τα αποτελέσματα των συλλογικών διαπραγματεύσεων). Για τον σκοπό αυτό, το υπουργείο Εργασίας μάλιστα, όπως αποκαλύπτεται στην έκθεση, θα αναπτύξει ένα εργαλείο παρακολούθησης βασισμένο στη βάση δεδομένων του συστήματος Εργάνη για τις καταγεγραμμένες συμβάσεις εργασίας.

Παραδέχεται βέβαια η έκθεση ότι σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, η αύξηση της απασχόλησης ήταν ισχυρή κατά τους τρεις πρώτους μήνες μετά την αύξηση του κατώτατου μισθού (περίοδος Φεβρουάριος-Απρίλιος 2019), με μεγάλη αύξηση του αριθμού των καταχωρημένων συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα (περίπου 182.000 που αντιπροσωπεύουν 9% οδηγήθηκαν σε αύξηση μισθών).

Η ΕΕ επισημαίνει ότι προκειμένου να είναι σε θέση να προβεί σε σωστή αξιολόγηση, η ελληνική κυβέρνηση θα ενσωματώσει στη μεθοδολογία της και νέες πηγές δεδομένων κυρίως από τα αρχεία του ΕΦΚΑ, τα οποία θα επιτρέψουν μια πιο αξιόπιστη εκτίμηση των επιπτώσεων των πρόσφατων αλλαγών πολιτικής.

Για τον σκοπό αυτό, μάλιστα, υποβλήθηκε στην Επιτροπή αίτηση τεχνικής υποστήριξης σχετικά με την κατάλληλη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων από διάφορες πηγές.

Οι αιτιολογημένες απολύσεις

Η έκθεση στη συνέχεια αναφέρεται στη νέα διάταξη σχετικά με τους κανόνες απόλυσης και συγκεκριμένα στην πρόσφατη διάταξη που ψηφίστηκε τον Μάιο και ορίζει ότι για είναι έγκυρη η απόλυση, θα πρέπει να στηρίζεται σε «βάσιμο λόγο».

«Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, η διάταξη δεν φαίνεται να μεταβάλλει ουσιωδώς την τρέχουσα, καθώς το δικαίωμα των εργαζομένων να μην απολυθούν χωρίς "βάσιμο λόγο" είχε ήδη εισαχθεί στην ελληνική έννομη τάξη το 2016, με την επικύρωση από την Ελλάδα του αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη», αναφέρει η έκθεση. Συμπληρώνει όμως, ότι στο παρελθόν οι εργοδότες στην Ελλάδα δεν είχαν ρητά την υποχρέωση να αιτιολογήσουν την απόλυση.

Πλέον ο εργοδότης μπορεί νομικά να επιλύσει μια εργασιακή σχέση για λόγους που σχετίζονται με την ικανότητα ή τη συμπεριφορά του εργαζόμενου ή για οικονομικούς λόγους, όμως σε περίπτωση αμφισβήτησής της στο δικαστήριο, αν δεν είναι σε θέση να αποδείξει την ύπαρξη ενός «βάσιμου λόγου», η απόλυση θα θεωρείται παράνομη.

Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα για τον εργαζόμενο να δικαιούται αποκατάσταση αλλά και αποζημίωση για τις οικονομικές απώλειες από την ημερομηνία της παράνομης απόλυσης. Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, σκοπός της νέας διάταξης είναι να βελτιώσει τη νομική σαφήνεια, καταγράφοντας στο ίδιο νομοθετικό κείμενο όλες τις απαιτήσεις που πρέπει να πληρούνται για να θεωρηθεί ότι η απόλυση είναι έγκυρη. Και συμπληρώνει πως μένει να φανεί στην πράξη, αν η νομοθέτησή του θα ενισχύσει τη νομιμότητα ή αν θα αυξήσει τη δουλειά στα αρμόδια δικαστήρια…

Μέσω τραπεζικού λογαριασμού οι αποζημιώσεις

Εν τω μεταξύ, υποχρεωτικά μέσω τραπεζικού λογαριασμού ή λογαριασμού πληρωμών θα πρέπει να καταβάλλουν οι επιχειρήσεις την αποζημίωση απόλυσης, από την 1η Ιουλίου. Το υπουργείο Εργασίας εξέδωσε χθες τη σχετική απόφαση, που έρχεται σε εφαρμογή του πρόσφατου νόμου που ψηφίστηκε στις 15 Μαΐου από τη Βουλή. Η οποία ορίζει επίσης, τόσο για την καταβολή των αποζημιώσεων απόλυσης όσο και για την καταβολή των μισθών, πως οι εργοδότες υποχρεώνονται να αναφέρουν για κάθε καταβολή την αιτιολογία και το χρονικό διάστημα που αφορά.

Με τη διάταξη αυτή, αποκλείεται η καταβολή της αποζημίωσης σε ρευστό και στο χέρι, καθώς στόχος του υπουργείου είναι να ελέγχεται πληρέστερα η τήρηση της εν λόγω υποχρέωσης των εργοδοτών και να αποφεύγονται φαινόμενα αυθαιρεσίας κατά των εργαζομένων.

Υπενθυμίζεται ότι τον Μάιο του 2016 θεσμοθετήθηκε η υποχρεωτική καταβολή των αποδοχών των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα μέσω τραπεζικού λογαριασμού ή λογαριασμού πληρωμών. Με άλλη ρύθμιση του πρόσφατου νόμου με τις 120 δόσεις, εισάγεται η γενική υποχρέωση από την 1η Ιουλίου καταβολής μέσω τράπεζας της αποζημίωσης και των εισφορών των μαθητών, σπουδαστών και φοιτητών που πραγματοποιούν πρακτική άσκηση ή μαθητεία σε οποιαδήποτε επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα. Οι επιχειρήσεις καταθέτουν μέσω τράπεζας τα αναλογούντα ποσά, τα οποία μεταφέρονται στον λογαριασμό του πρακτικώς ασκούμενου ή μαθητευόμενου και του φορέα κοινωνικής ασφάλισης, αντίστοιχα.