Πώς θα γίνουν «έξυπνες» υποδομές και μεταφορές

Περίπου 25 έργα τεχνολογίας, που ξεκινούν από τους «έξυπνους σηματοδότες» και φτάνουν μέχρι την αναβάθμιση των συστημάτων για τις άδειες οδήγησης, τη μεταβίβαση οχημάτων, κ.α. επιδιώκει να εντάξει στη «Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού» το υπουργείο Υποδομών. Στη «Βίβλο» περιγράφεται η στρατηγική για τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό της χώρας καθώς και περίπου 300 έργα που θα συμβάλουν στην υλοποίηση των κυβερνητικών στόχων.

Εκτός από τα παραδοσιακά έργα τεχνολογικού εξοπλισμού για τη βελτίωση του επιπέδου υπηρεσιών εξετάζεται και σειρά έργων που συνδέονται με την «Εθνική Στρατηγική για τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών 2015-2025», ώστε να καλυφθούν και οι απαιτήσεις κοινοτικών οδηγιών για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των μεταφορών.

Περιλαμβάνονται, επίσης, τεχνολογικά έργα που εκτιμάται πως μπορούν να γίνουν με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) όπως οι «Εξυπνοι Αυτοκινητόδρομοι». Στο πλαίσιο υλοποίησης των διασυνοριακών δρόμων 5G (5G cross-border corridor), δηλαδή των οδικών αξόνων της Ευρώπης, θα αναπτυχθεί δίκτυο πέμπτης γενιάς στην κινητή τηλεφωνία, «για την υποστήριξη της ασφαλούς και αυτοματοποιημένης οδήγησης. Υπηρεσίες που πιλοτικά μπορούν να υποστηρίζονται σε αυτούς τους οδικούς άξονες θα είναι η προσαρμογή των διοδίων ανάλογα με τους ρύπους εκπομπής, η άμεση ενημέρωση του οδηγού για θέματα ασφάλειας στο οδικό δίκτυο, η δημιουργία της υποδομής που θα εξυπηρετήσει την ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων για διασυνοριακά ταξίδια, κ.λπ».

Ένα από τα σημαντικότερα έργα, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό κοντά στα 50 εκατ. ευρώ, είναι το Εθνικό Μητρώο Υποδομών, με στόχο τον τακτικό έλεγχο και τη συντήρηση των υποδομών. Το έργο αποσκοπεί «στη δημιουργία πληροφοριακού συστήματος για τη διαχείριση - παρακολούθηση του Εθνικού Μητρώου Υποδομών (άρθρο 10 του Ν.4635/2019), δηλαδή όλες τις υποδομές και τα κτίρια που ανήκουν σε ή βρίσκονται υπό τη διαχείριση φορέων του δημόσιου τομέα. Για κάθε υποδομή και κτίριο που περιλαμβάνεται στο Μητρώο θα αναφέρονται ο χρόνος κατασκευής, ο αρμόδιος φορέας για τη συντήρηση και τον έλεγχό τους, τα βασικά χαρακτηριστικά των εργασιών συντήρησης και ελέγχου και ο χρόνος στον οποίο αυτές πρέπει να διενεργούνται».

Το έργο θα περιλαμβάνει ειδικό υποσύστημα για τις οδικές υποδομές και τις γέφυρες οδών και σιδηροδρόμων. «Η εγκατάσταση εξοπλισμού διαδικτύου των πραγμάτων (Internet of Things - IoT) θα αποσκοπεί σε λήψη μετρήσεων σε πραγματικό χρόνο για την κατάσταση της υποδομής, ώστε εγκαίρως να προγραμματίζονται οι ανάλογες συντηρήσεις ή να προλαμβάνονται μεγάλης κλίμακας ατυχήματα».

Ήδη έχει γίνει το πρώτο βήμα για την απλοποίηση και ψηφιοποίηση της έκδοσης αδειών οδήγησης. Στόχος του νέου έργου τεχνολογίας που σχεδιάζει το υπουργείο Υποδομών «είναι η απλούστευση της διαδικασίας έκδοσης αδειών οδήγησης και η ανάπτυξη εφαρμογής για την ηλεκτρονική υποβολή δικαιολογητικών ή η υποβολή τους μέσω ΚΕΠ.

Σε ό,τι αφορά την αρχική έκδοση της άδειας οδήγησης, ο ενδιαφερόμενος θα υποβάλει τα σχετικά δικαιολογητικά ηλεκτρονικά και θα κλείνει ραντεβού για τις σχετικές εξετάσεις. Μετά τις επιτυχείς εξετάσεις θα λαμβάνει ηλεκτρονικά την προσωρινή άδεια οδήγησης (σ.σ. ήδη γίνεται σε μια απλή μορφή). Η ανανέωση της άδειας οδήγησης θα γίνεται πλήρως ηλεκτρονικά, εκτός των σχετικών ιατρικών εξετάσεων».

Προωθείται, επίσης, έργο για την απλοποίηση και ψηφιοποίηση της μεταβίβασης αδειών κυκλοφορίας οχημάτων. Αφορά την απλούστευση των διαδικασιών και την υλοποίηση εφαρμογής για την ηλεκτρονική υποβολή δικαιολογητικών για τη μεταβίβαση οχήματος καθώς και την άρση παρακράτησης κυριότητας οχημάτων.

Στα σχέδια του υπουργείου είναι και η αναβάθμιση του Συστήματος Ελέγχου Συμπεριφοράς Οδηγών ΣΕΣΟ (Point System). Με το έργο θα αναπτυχθεί ηλεκτρονικό σύστημα «για τις διαδικασίες ελέγχου και παρακολούθησης των παραβάσεων συγκεκριμένων διατάξεων του ΚΟΚ και την παρακολούθηση της οδικής συμπεριφοράς των καθ’ έξιν παραβατών οδηγών. Θα παρέχει δυνατότητα on line ενημέρωσης των πολιτών για τους βαθμούς τους στο Point system, ενώ παράλληλα θα εξοικονομήσει ανθρώπινους πόρους μέσω διαλειτουργικότητας όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών σε πραγματικό χρόνο».

Επιδιώκεται επίσης η ανάπτυξη μηχανογραφικού συστήματος για την ηλεκτρονική καταγραφή και διαχείριση κυρώσεων μεταφορικών επιχειρήσεων ή διαχειριστών. Το μηχανογραφικό σύστημα ηλεκτρονικής καταγραφής και διαχείρισης κυρώσεων «θα συμβάλει στη συμμόρφωση των μεταφορικών επιχειρήσεων και των διαχειριστών τους ως προς το θεσμικό πλαίσιο με ταυτόχρονη αξιοποίηση του συναφούς κοινοτικού μηχανισμού. Επίσης, το έργο θα συμβάλει έμμεσα στην αύξηση του επιπέδου οδικής ασφάλειας».

Στο υπουργείο προωθούν και την ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης μητρώου οχημάτων ιστορικού ενδιαφέροντος, με εφαρμογές για την ενιαία διαχείριση των απαιτήσεων για έκδοση πινακίδων, άδειας κυκλοφορίας και τεχνικού ελέγχου οχημάτων ιστορικού ενδιαφέροντος, μειώνοντας το συνολικό διοικητικό κόστος.

Τα διόδια

Στην «Ψηφιακή Βίβλο» θέλουν να εντάξουν στο υπουργείο Υποδομών και το σχέδιο για τη διαλειτουργικότητα διοδίων. Στόχος του έργου «είναι ο πολίτης να μπορεί να κινείται σε όλο το δίκτυο των εθνικών οδών χρησιμοποιώντας το ίδιο "e-pass" κατά τις διελεύσεις του από τα διόδια. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να επιλυθούν τεχνικά ζητήματα, προκειμένου να επιτυγχάνεται διαλειτουργικότητα σε τεχνολογικό επίπεδο.

Παράλληλα διασφαλίζονται και όλες οι απαραίτητες συμφωνίες μεταξύ των παραχωρησιούχων για αναλογικότητα και δίκαιες χρεώσεις απέναντι στον πολίτη».

Στο υπουργείο θέλουν να αναπτύξουν και δίκτυα αισθητήρων (υπόγειων, είτε υπέργειων είτε καμερών), σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε περιοχές με θέσεις ελεύθερης ή ελεγχόμενης στάθμευσης, σημεία ενδιαφέροντος, αστικό οδικό δίκτυο κ.λπ. «Τα δεδομένα που θα παράγονται από τους αισθητήρες θα είναι διαθέσιμα ανοιχτά σε πραγματικό χρόνο από εθνική υποδομή αποθετηρίου σύμφωνα με τα πρότυπα του σημασιολογικού ιστού, με σκοπό την αξιοποίησή τους από τρίτους σε εφαρμογές διαχείρισης της στάθμευσης, έξυπνης κινητικότητας και έξυπνης πόλης».

Για τους «Εξυπνους Σηματοδότες» επισημαίνεται πως «με βάση τη διεθνή εμπειρία, η αξιοποίηση προσαρμοζόμενων-συνεργαζόμενων συστημάτων για τον συντονισμό των φωτεινών σηματοδοτών βελτιώνει σημαντικά τον κυκλοφοριακό φόρτο και την οδική ασφάλεια. Οι σημερινές δυνατότητες αξιοποίησης των δεδομένων από αισθητήρες δίνουν την ευκαιρία για βελτιωμένη ρύθμιση της κυκλοφορίας. Για τον σκοπό αυτό τα υφιστάμενα συστήματα ρύθμισης της κυκλοφορίας θα πρέπει να αναβαθμιστούν και να υποστηρίζονται από υποδομές αισθητήρων και καμερών, ώστε προηγμένα μοντέλα και αλγόριθμοι να μπορέσουν να εφαρμοστούν και να λειτουργήσουν στην πράξη, βελτιώνοντας το κυκλοφοριακό και την ποιότητα ζωής στις πόλεις».

Ένα από τα φιλόδοξα έργα του υπουργείου αφορά στον κόμβο συλλογής δεδομένων από διασυνδεδεμένα οχήματα και παραχωρησιούχους για δράσεις έξυπνης κινητικότητας. Το έργο «σκοπεύει στη συλλογή δεδομένων από οχήματα, παρόχους συγκοινωνιακού έργου και παραχωρησιούχους εθνικών οδών, με σκοπό τη διάθεσή τους για την ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών και υπηρεσιών από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς των μεταφορών και της έξυπνης πόλης. Τα δεδομένα θα τηρούνται σε εθνική υποδομή αποθετηρίου και θα παρέχονται ανοιχτά, σύμφωνα με τα πρότυπα του σημασιολογικού ιστού. Ειδική μέριμνα θα λαμβάνεται για τη διαφύλαξη της ιδιωτικότητας των πολιτών».

Παράλληλα «τα δεδομένα αυτά θα τροφοδοτούν συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας, διαχείρισης συγκοινωνιακού έργου καθώς και ειδοποιήσεων προς τους πολίτες. Καινοτόμες εφαρμογές και λύσεις βασισμένες σε τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να αξιοποιούν εικόνα και βίντεο οδικού δικτύου, γεωχωρική πληροφορία, δεδομένα αισθητήρων από οχήματα και πληροφορία από παρόχους υπηρεσιών μεταφορών και εφαρμογών έξυπνης πόλης.

Για τον σκοπό αυτό, οχήματα εφοδιασμένα με κατάλληλο τηλεματικό εξοπλισμό (probe cars) «θα συλλέγουν και θα αποστέλλουν εικόνα του οδικού δικτύου και πληροφορία από αισθητήρες εντός ή/και εκτός του οχήματος καθώς και δεδομένα από τη λειτουργία του ίδιου του οχήματος. Οι πάροχοι υπηρεσιών ελεγχόμενης στάθμευσης, οι διαχειριστές χώρων στάθμευσης καθώς και οι σταθμοί φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων θα τροφοδοτούν επίσης με σχετικά δεδομένα τον κόμβο».

Θα ληφθεί μέριμνα ώστε οι πλατφόρμες υπηρεσιών μικρομετακινήσεων (micro-mobility) που παρέχουν ποδήλατα και πατίνια, οι πλατφόρμες υπηρεσιών διαμοιρασμού οχημάτων (car-sharing) καθώς και πλατφόρμες υπηρεσιών μεταφοράς προσώπων (π.χ. Uber) να παρέχουν επίσης δεδομένα στον κόμβο.

Το έργο θεωρείται καινοτόμο και «για τον λόγο αυτό η υλοποίησή του πρέπει να πραγματοποιηθεί σταδιακά, εντάσσοντας αρχικά δύο μεσαίου μεγέθους πόλεις, τρεις γραμμές υπεραστικών λεωφορείων, έναν παραχωρησιούχο εθνικής οδού και έναν φορέα αστικών συγκοινωνιών, σε συνεργασία πάντα με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης».