Πώς το Ταμείο Ανάκαμψης γίνεται μακρύ χέρι της… εφορίας

Μέτρα και δράσεις τα οποία είχαν προγραμματιστεί αλλά έμειναν στα χαρτιά, με σημαντικές καθυστερήσεις, είτε λόγω πανδημίας είτε λόγω θρυλικής αδυναμίας του πολιτικού συστήματος να κάνει τα λόγια του πράξη -τα τελευταία πολλά χρόνια-, βρίσκουν (και αυτά) μια θέση στο Ταμείο Ανάκαμψης των 32 δισ. ευρώ. Υπάρχουν βέβαια και φρέσκες ιδέες, όπως η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων.

Στις 51 σελίδες του συμπυκνωμένου προσχεδίου του ελληνικού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιλαμβάνονται ο εκσυγχρονισμός του ΕΝΦΙΑ (κατάργηση του συμπληρωματικού και απόδοση των εσόδων στην τοπική αυτοδιοίκηση προτείνει μεταξύ άλλων το πόρισμα Πισσαρίδη), η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με το Taxis (το πρότζεκτ βρίσκεται σε εξέλιξη αφού τα τελευταία 10-15 χρόνια έχει εξαγγελθεί σχεδόν ισάριθμες φορές), αλλά και μια πλήρως αυτοματοποιημένη διαδικασία επιστροφών ΦΠΑ.

Μειώσεις φόρων απευθείας το Ταμείο Ανάκαμψης δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει όπως είναι γνωστό. Εάν όμως τα σχέδια διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και καταπολέμησης του λαθρεμπορίου-φοροδιαφυγής αποδώσουν καρπούς και δεν μείνουν στη σφαίρα του ιδανικού, είναι σαφές πως θα μπορούσαν να δημιουργηθούν περιθώρια μείωσης των επιβαρύνσεων.

Στη λίστα των μεταρρυθμίσεων στο πεδίο της φορολογίας, το προσχέδιο περιγράφει δράσεις όπως:

1. Η πλήρης κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, με σκοπό την αύξηση της διαφάνειας,
2. Ο εκσυγχρονισμός του συστήματος φορολογίας της ιδιοκτησίας (ΕΝΦΙΑ) που καθιστά πιο ρεαλιστικές τις τιμές ζώνης ανά γεωγραφική περιοχή, με σκοπό τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και την ευθυγράμμιση του φόρου ακίνητης περιουσίας με τις αξίες της αγοράς,
3. Ενα νέο πλαίσιο για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου προϊόντων που υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης (καπνός, αλκοόλ και ενέργεια),
4. Η υιοθέτηση πρόσθετων μέτρων και κινήτρων για περαιτέρω αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών,
5. Η εφαρμογή μιας ψηφιακής και αυτόματης διαδικασίας ηλεκτρονικής επιστροφής ΦΠΑ.

Επιπλέον, προβλέπεται η καθιέρωση των ταμειακών μηχανών νέας τεχνολογίας σε ολόκληρη τη χώρα, οι οποίες θα συνδέονται on-line με τις φορολογικές αρχές, καθώς και ένα φιλόδοξο έργο για την εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης στον σχεδιασμό φορολογικών ελέγχων.

Οι προτάσεις Πισσαρίδη

Η κυβέρνηση προτίθεται να αξιοποιήσει κατά τη διαδικασία της τελικής μορφοποίησης του ελληνικού σχεδίου Ανάκαμψης τις προτάσεις της επιτροπής Πισσαρίδη, οι οποίες στο μέτωπο της φορολογίας έχουν ως εξής:

1. Αναμόρφωση των φορολογικών συντελεστών και των φορολογικών κλιμακίων εισοδήματος στην κατεύθυνση της περαιτέρω απλοποίησης. Σύγκλιση προς τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Εναρμόνιση των κλιμακίων φορολογίας εισοδήματος και ασφαλιστέων αποδοχών, ώστε να μην επιβαρύνονται τα εισοδήματα από εργασία, ταυτόχρονα με υψηλούς φορολογικούς συντελεστές και υψηλές ασφαλιστικές εισφορές.
2. Συνεχής προσπάθεια απλοποίησης του φορολογικού συστήματος, με τη θέσπιση ειδικού θεσμού (στο πρότυπο του Office for Tax Simplification του Ηνωμένου Βασίλειου).
3. Κατά το δυνατό εξομοίωση και ενιαία φορολογική μεταχείριση των εισοδημάτων από διαφορετικές πηγές, ώστε να μην καταστρατηγείται και η έννοια της προοδευτικότητας της φορολογικής κλίμακας.
4. Σταδιακή μεταφορά του ΕΝΦΙΑ σε τοπικό επίπεδο, με αντίστοιχη προσαρμογή των μεταβιβάσεων από την κεντρική κυβέρνηση προς τους ΟΤΑ και κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου για τους ιδιώτες.
5. Ενίσχυση αποταμίευσης νοικοκυριών με κίνητρα για μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επενδύσεις μέσω της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και ειδικών επενδύσεων.
6. Ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό, με μεταβολή του σημερινού συστήματος δεκαετούς φορολογικής απόσβεσης, ενδεικτικά με επιταχυνόμενες αποσβέσεις εντός τριετίας.
7. Άρση αντικινήτρων για τη μεγέθυνση μικρομεσαίων επιχειρήσεων εντός της χώρας.
8. Σταθερό φορολογικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις. Δεκαετής ρήτρα μη επιδείνωσης του φορολογικού πλαισίου για νέες επενδύσεις. Εισαγωγή διαδικασίας για προκαταβολική διευθέτηση φορολογικών ζητημάτων (advance tax ruling) μέσω μοναδικού σημείου επαφής στη φορολογική Αρχή για νέες επιχειρήσεις και επενδύσεις.
9. Εξέταση της δυνατότητας επιβολής περιβαλλοντικών φόρων σε εισαγωγές (carbon border tax) από χώρες οι οποίες δεν έχουν θεσπίσει κατάλληλα περιβαλλοντικά μέτρα, στο πλαίσιο της διαδικασίας λήψης σχετικών αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ. Συγκράτηση της φορολογικής επιβάρυνσης του ενεργειακού κόστους για τη βιομηχανία (μέσω φόρων, τελών και ρυθμιζόμενων χρεώσεων) σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλες χώρες της ΕΕ.
10. Αυστηρότερα και εντατικότερα μέτρα ελέγχου για τον περιορισμό της λαθραίας διακίνησης καυσίμων και καπνικών προϊόντων, με εξασφάλιση του κατάλληλου εξοπλισμού και τεχνογνωσίας.
11. Ενίσχυση κινήτρων για συρρίκνωση της παραοικονομίας μέσω επιβράβευσης και στοχευμένης χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών.