Σε γενικευμένη σύρραξη οδηγείται το λιανεμπόριο τροφίμων. Η απόφαση της ΑΒ Βασιλόπουλος να εισέλθει και στην αγορά του discount, σε συνδυασμό με την επικείμενη δραστηριοποίηση της Aldi στην Ελλάδα σε αυτό το κομμάτι της (είσοδος η οποία αναμένεται στους επόμενους μήνες), εκτιμάται ότι θα ανατρέψει εκ νέου τις λεπτές ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί στον κλάδο.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι οι δύο αυτές κινήσεις θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια στην περαιτέρω ενίσχυση του ανταγωνισμού και στη διεύρυνση του μεριδίου των discounters, οι οποίοι μπορεί στις αρχές της χρονιάς να απώλεσαν έναν παίκτη τους, την Plus Hellas, αλλά μέχρι τα τέλη του έτους θα αποκτήσουν δύο νέους.

Σημειώνεται ότι σήμερα το μερίδιο των discounters, δηλαδή της Dia και της Lidl, στο σύνολο της αγοράς του οργανωμένου λιανεμπορίου βάσει όγκου πωλήσεων διαμορφώνεται στο 13% και εκτιμάται ότι στο άμεσο μέλλον θα αγγίξει το 17%, ενώ με την έλευση και νέων παικτών -μεταξύ των οποίων και η Aldi- αλλά και με τη δραστηριοποίηση της ΑΒ δεν αποκλείεται να υπερβεί το 20%.

Επίθεση στο... καλάθι της νοικοκυράς

Ο «πόλεμος» που βρίσκεται προ των πυλών θα είναι μέχρις εσχάτων και θα εστιαστεί στην πολιτική των τιμών και στο καλάθι της νοικοκυράς. Ήδη οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγορά ετοιμάζουν την αντεπίθεσή τους -δεν είναι λίγοι οι παράγοντες του χώρου που συνδέουν την απόφαση της ΑΒ με την επικείμενη είσοδο της Aldi- προκειμένου να διαφυλάξουν τα κεκτημένα τους και να περιορίσουν τις όποιες απώλειες υπάρξουν.

Στο πλαίσιο αυτό, οι αλυσίδες που δραστηριοποιούνται ήδη στην αγορά κάνουν ασκήσεις επί χάρτου προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη νέα τάξη πραγμάτων.

Μέσω των κινήσεων αυτών, όπως εκτιμούν οι ίδιοι παράγοντες, θα συνεχιστεί η περαιτέρω συγκέντρωση του τζίρου στα χέρια των μεγαλύτερων ομίλων, δεδομένου ότι σήμερα οι τρεις πρώτες αλυσίδες ελέγχουν το 38%, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη αντιστοιχεί στο 50% περίπου του συνολικού τζίρου των αλυσίδων.

Σημειώνεται ότι όλη η «πίτα» της αγοράς (οργανωμένο και μη λιανεμπόριο τροφίμων), αξίας 21 δισ. ευρώ, είναι αρκετά μεγάλη, όπως και η... όρεξη όλων.

Ποιοι θα πιεστούν

Σε πρώτη φάση, λοιπόν, εκτιμάται ότι τις μεγαλύτερες πιέσεις θα δεχτούν οι περιφερειακοί μικροί παίκτες που ανήκουν στο μη οργανωμένο λιανεμπόριο (η αξία της εν λόγω αγοράς υπερβαίνει τα 9,3 δισ. ευρώ) των οποίων το μέλλον -αν δεν μεταβάλουν το profile τους, δεν μετεξελιχτούν και δεν προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες της αγοράς- προδιαγράφεται ζοφερό.

Η αγορά αυτή είναι εύκολη λεία για όλες ανεξαιρέτως τις αλυσίδες, ενώ «ροκανίζεται» πιο γρήγορα και με το λιγότερο ρίσκο.

Επόμενες στη λίστα οι μικρές επιχειρήσεις του οργανωμένου λιανεμπορίου, με πωλήσεις που πρόπερσι προσέγγισαν τα 2,7 δισ. ευρώ. Αυτές αποτελούν εν δυνάμει καλή λύση ανάπτυξης του δικτύου των υπαρχουσών αλυσίδων σε περιοχές όπου σήμερα δεν έχουν παρουσία, εάν δεν ισχυροποιήσουν τη θέση τους μέσα από μία νέα, πιο εξελιγμένη μορφή ομίλων κοινών αγορών, για την επίτευξη κεντρικών συμφωνιών και καλύτερων τιμών.

Πιέσεις αναμένεται να δεχτούν και οι οργανωμένες λιανεμπορικές επιχειρήσεις (πραγματοποιούν πωλήσεις άνω των 9 δισ. ευρώ, ήτοι το 42,8% των συνολικών πωλήσεων λιανικής τροφίμων), αρκετές εκ των οποίων δεν αποκλείεται να αποφασίσουν να εξέλθουν από την αγορά εντασσόμενες σε ένα μεγαλύτερο σχήμα-όμιλο.

Παράγοντες του κλάδου, αν και «βλέπουν» κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων και σε αυτό το κομμάτι της αγοράς, εκτιμούν ότι οι μεγάλες αλυσίδες θα επιδιώξουν πρωτίστως να διαφυλάξουν τα κεκτημένα τους και να προσαρμοστούν στις επιταγές της νέας εποχής, χαράσσοντας τον δικό τους επενδυτικό δρόμο, ακόμη και υπό τη μορφή συνεργασίας με άλλη αλυσίδα.

Το στοίχημα

Ωστόσο, το... παιχνίδι που θα παιχτεί την επόμενη ημέρα -σε μια στάσιμη κατά γενική ομολογία αγορά και με καταναλωτές που αντιμετωπίζουν οικονομική στενότητα- στο επίπεδο των προσφερόμενων τιμών θα είναι σκληρό. Όποιος καταφέρει να διαθέσει στον καταναλωτή το πιο δελεαστικό πακέτο προϊόντων και στην πιο ανταγωνιστική τιμή θα έχει κερδίσει όχι μόνο τις εντυπώσεις αλλά και το προβάδισμα. Όσον αφορά στο «καλάθι» αυτό, πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων θα είναι private label, οπότε με αυτόν τον τρόπο θα μειωθεί ο μέσος όρος των τιμών.

Άλλωστε, η διείσδυση των ειδών ιδιωτικής ετικέτας στο καλάθι αγορών των καταναλωτών αυξάνεται από χρόνο σε χρόνο. Σημειώνεται ότι τα προϊόντα private label αντιστοιχούν περίπου στο 8% του συνολικού τζίρου του οργανωμένου λιανεμπορίου πανελλαδικά, ενώ παγκόσμια το ποσοστό αυτό κυμαίνεται στο 17% του τζίρου και στην Ευρώπη στο 23%.

Ωστόσο, και παρά το μικρό σχετικά μερίδιο των προϊόντων αυτών στην Ελλάδα, καταγράφεται άνοδος 23%, ενώ, αντίθετα με ό,τι θα περίμενε κανείς, μεγαλύτερη ανάπτυξη σημειώνεται στα είδη ψυγείου έναντι των κατηγοριών μη τροφίμων.

ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 2,5 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ

Επενδύσεις άνω των 2,5 δισ. ευρώ έχουν προγραμματίσει για την τριετία 2008 - 2010 οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ, στην προσπάθειά τους να θωρακίσουν τη θέση τους σε μια αγορά όπου οι ανατροπές βρίσκονται πλέον στην ημερήσια διάταξη.

Τα κεφάλαια αυτά αφορούν κυρίως στην οργανική ανάπτυξη των αλυσίδων (ενίσχυση του δικτύου μέσω της δημιουργίας νέων καταστημάτων και ανακαίνιση υπαρχόντων) και όχι σε ενδεχόμενες εξαγορές, οι οποίες αναμένεται να εκτοξεύσουν τα προς επένδυση κεφάλαια του κλάδου στα ύψη και να αλλάξουν τον χάρτη της αγοράς.

Το μεγαλύτερο μέρος των προς επένδυση κεφαλαίων προέρχεται από τους discounters Aldi και Lidl, με την πρώτη να έχει δηλώσει ότι το επενδυτικό πλάνο της για τη χώρα δεν αποκλείεται να προσεγγίσει ακόμη και το 1,3 δισ. ευρώ.

Καθόλου ευκαταφρόνητα δεν είναι πάντως τα επενδυτικά προγράμματα και των υπόλοιπων παικτών του κλάδου, Ελλήνων και ξένων -ΑΒ Βασιλόπουλος, Αφοί Βερόπουλοι, Carrefour Μαρινόπουλος, Σκλαβενίτης, Μασούτης, Ατλάντικ κ.λπ.- οι οποίοι στην πλειονότητά τους τα τελευταία χρόνια ακολουθούν πάγια ετήσια επενδυτική πολιτική με στόχο την ενίσχυση της θέσης τους στην αγορά.

Πέραν της δημιουργίας νέων καταστημάτων και της αναμόρφωσης των ήδη υπαρχόντων, η στρατηγική και τα κεφάλαια των περισσότερων αλυσίδων επικεντρώνονται στην ανάπτυξη μικρών καταστημάτων γρήγορης εξυπηρέτησης (convenience stores), στη διεύρυνση και στην ανάπτυξη των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, στην παροχή νέων υπηρεσιών και στην επέκταση του σχήματος δικαιόχρησης (franchising).

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 541 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (1-5 Αυγούστου 2008).