Μπορεί στην Ελλάδα ο φάκελος των Μεταλλείων Κασσάνδρας να μην απασχολεί σχεδόν κανέναν πλέον, δεν ισχύει όμως το ίδιο και για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, η οποία έστω και καθυστερημένα αποφάσισε να τον ανοίξει, εκτιμώντας ότι «η Ελλάδα πούλησε τα Μεταλλεία Κασσάνδρας χωρίς ανοιχτή, διαφανή και άνευ όρων διαδικασία υποβολής προσφορών σε τιμή πολύ κατώτερη της αγοραίας».

Αφορμή για την παρέμβαση της Κομισιόν ήταν η καταγγελία που έκανε τον Ιούλιο του 2007 το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, που χρόνια τώρα, από το 2003 και μετά φωνάζει σε «ώτα μη ακουόντων» για τον τρόπο της πώλησης της εταιρείας.

Λίγο πριν από την εκπνοή του 2008, λοιπόν, η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι προτίθεται να προχωρήσει στη διερεύνηση των όρων πώλησης των κρατικής ιδιοκτησίας Μεταλλείων Κασσάνδρας στην Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. έναντι πινακίου φακής, ήτοι 11 εκατ. ευρώ, όταν διεθνής εταιρεία συμβούλων αποτίμησε την αγοραία αξία της εταιρίας σε 408 εκατ. ευρώ, δηλαδή 35 φορές μεγαλύτερη από την τιμή πώλησής της!

Σύμφωνα με την επιτροπή, η συμπεριφορά του ελληνικού δημοσίου μπορεί να θεωρηθεί ότι παραβιάζει τους κοινοτικούς κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις οι οποίες διέπουν τη λειτουργία της αγοράς στην Ε.Ε. Μάλιστα, η αρμόδια επίτροπος ανταγωνισμού, κ. Νέλι Κρος, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να ευνοήθηκε η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός σε βάρος των Ελλήνων φορολογουμένων. Με άλλα λόγια, η Ευρωπαϊκή  Επιτροπή θα κρίνει αν αυτό συνιστά παράβαση των όρων του ανταγωνισμού και αν οποιοσδήποτε ιδιώτης πωλητής θα χάριζε την περιουσία του όπως έπραξε το ελληνικό δημόσιο.

--- Τα «παρακλάδια»

Η υπόθεση έχει πολλά «παρακλάδια», τα οποία αποκαλύπτει το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων.

Συγκεκριμένα:

1. Το ελληνικό δημόσιο δεν εισέπραξε ουδέποτε τα 11 εκατ. ευρώ από την πώληση των Μεταλλείων Κασσάνδρας.
 
2. Πριν μεταβιβαστούν τα μεταλλεία στην Ελληνικός Χρυσός, το Δημόσιο χάρισε στην προηγούμενη ιδιοκτήτρια εταιρεία TVX Hellas βεβαιωμένα χρέη από φόρους και από ασφαλιστικές εισφορές, ενώ τα 11 εκατ. ευρώ πήγαν στα ταμεία της TVX και όχι στα δημόσια ταμεία.

3. Το Δημόσιο συμψήφισε διαπιστωμένες παραβάσεις από την TVX των περιβαλλοντικών νόμων και ζημιών της περιοχής και των κατοίκων του, ύψους 400 εκατ. ευρώ με τις οικονομικές απαιτήσεις της εταιρείας.

Ειδικότερα, το ελληνικό δημόσιο από όλη αυτήν τη συναλλαγή: 

* Χάρισε στην TVX 2,2 εκατ. ευρώ για βεβαιωμένους φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. 

* Πλήρωσε 11 εκατ. ευρώ για αποζημιώσεις των 472 απολυμένων της TVX. 

* Πλήρωσε 28 εκατ. ευρώ για «Πρόγραμμα Επανακατάρτισης» 350 από 472 απολυμένους της TVX, προς τους οποίους κατέβαλε 800 ευρώ τον μήνα και όλες τις ασφαλιστικές εισφορές μέχρι να συνταξιοδοτηθούν. 

* Χάρισε στην Ελληνικός Χρυσός «κατά πλήρες δικαίωμα νομής και κατοχής» το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων των Μεταλλείων Κασσάνδρας, χωρίς καμία υποχρέωση να πραγματοποιηθούν επενδύσεις ή να προστατευτεί το περιβάλλον.

Το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων επισημαίνει ότι το Δημόσιο ήταν υποχρεωμένο από τον ρόλο του ως «δικονομικού εγγυητή» να απαιτήσει μισθούς, φόρους, ασφαλιστικές εισφορές και την επανόρθωση των καταστροφών από τον «οικονομικό εγγυητή» της TVX, την KINROSS, η οποία δεν πτώχευσε. Επιπλέον, πούλησε τα Μεταλλεία στην Ελληνικός Χρυσός, η οποία μεταπωλήθηκε κομμάτι-κομμάτι. Ας δούμε πώς.

--- Πώληση κομμάτι-κομμάτι

Η μεταβίβαση των Μεταλλείων Κασσάνδρας υπογράφηκε στις 12/12/2003. Μέτοχοι στην Ελληνικός Χρυσός τότε ήταν η εταιρεία Άκτωρ και ο κ. Δ. Κούτρας. Είχε προηγηθεί η υπογραφή του MoU μεταξύ της Άκτωρ, του κ. Κούτρα, της European Goldfields (E.G.) και της Global Mineral Resources (GMR), με βάση το οποίο οι Έλληνες συνεταίροι θα πουλούσαν το 30% της Ελληνικός Χρυσός στην E.G. και 21% στην GMR, εφόσον η Βουλή επικύρωνε τη μεταβίβαση.

Ιδρυτής και μεγαλομέτοχος της E.G. είναι ο γνωστός και μη εξαιρετέος κ. Φρανκ Τίμις, γνωστός και από την Καβάλα Oil, που ελέγχει και την GMR. Το συνολικό τίμημα για την Άκτωρ και τον κ. Κούτρα είναι 36 εκατ. ευρώ (18+18). Τον Νοέμβριο του 2004 η E.G. ανακοινώνει την εξαγορά του 21% της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός που κατείχε η GMR, αντί του ποσού των 100 εκατ. ευρώ, καθώς και του 14% που κατέχει ο κ. Κούτρας, αντί του ποσού των 53 εκατ. ευρώ.

Ο κ. Κούτρας παίρνει θέση μη εκτελεστικού αντιπροέδρου στην E.G., η οποία αυξάνει το ποσοστό της σε 65% και γίνεται απόλυτη κυρίαρχος των Μεταλλείων Κασσάνδρας. Τον Απρίλιο του 2006 ο κ. Φρανκ Τίμις πουλά όλες τις μετοχές του στην E.G. και εξαφανίζεται.

Έναν χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο του 2007, η E.G. ανακοινώνει την εξαγορά επιπλέον ποσοστού 30% στην Ελληνικός Χρυσός από την Άκτωρ και ανεβάζει έτσι το μερίδιό της στο 95%.Το τίμημα ήταν 178 εκατ. δολ. και πληρώνεται μέσω ανταλλαγής μετοχών της Άκτωρ, με το 19,9% των μετοχών της E.G. και 8,4 εκατ. δολ. σε μετρητά.

Από όλη αυτή τη συναλλαγή, η Άκτωρ και ο κ. Κούτρας κέρδισαν συνολικά 89,7 εκατ. ευρώ, έχοντας καταβάλει μόνο τα αρχικά 6 εκατ. ευρώ. Σήμερα η ΕΛΛΑΚΤΩΡ ελέγχει μέσω της Άκτωρ το 5% της Ελληνικός Χρυσός και το 19,9% η E.G., εταιρεία στην οποία μετέχουν διεθνή τραπεζικά ιδρύματα (Rothschild, Deutsche Bank, Dundee Bank, Royal Bank of Canada) και άλλοι θεσμικοί επενδυτές.

Το Παρατηρητήριο επισημαίνει ότι δεν συνυπολογίζονται τα κέρδη από τη λειτουργία του μεταλλείου κάτω από τη Στρατονίκη και την πώληση ποσοτήτων από το χρυσοφόρο συμπύκνωμα αρσενοπυρίτη της Ολυμπιάδας.

Υπενθυμίζει ακόμη την απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Χαλκιδικής (απόφαση 1895/2004), με την οποία η διάταξη της παραγραφής των αδικημάτων και της αμνήστευσης των υπευθύνων είναι ανίσχυρη και μη εφαρμοστέα ως αντισυνταγματική. Είναι άλλωστε ευθεία παράβαση της οδηγίας 2004/35/ΕΚ για την περιβαλλοντική ευθύνη.

Εν όψει μάλιστα του ανοίγματος του φακέλου, οι δήμοι Παναγίας και Σταγείρων - Ακάνθου απέρριψαν πρόσφατα την αίτηση που υπέβαλε η Ελληνικός Χρυσός προκειμένου να προχωρήσει στην υλοποίηση επενδύσεων στη Μεταλλεία.

* Αναδημοσίευση από το 563ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, με ημερομηνία 31/12/2008 – 7/1/2009.