Στο 1/4 του ΑΕΠ απειλεί να ανέλθει ο δανεισμός του Δημοσίου στο τέλος του έτους, καθώς μέχρι τα τέλη του Ιουνίου αναμένεται να έχει φτάσει τα 50 δισ. ευρώ και το μόνο παρήγορο είναι ότι έχουν υποχωρήσει αισθητά τα επιτόκια.

Μετά την τελευταία επανέκδοση των τριετών ομολόγων, που πραγματοποίησε ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) την περασμένη Δευτέρα και απέδωσε 7,5 δισ. ευρώ, το σύνολο των κεφαλαίων που έχει δανειστεί το Δημόσιο φτάνει τα 46,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 42 δισ. ευρώ αναφέρονται σε εκδόσεις που ξεπερνούν σε διάρκεια τους 12 μήνες, ενώ τα υπόλοιπα είναι έντοκα γραμμάτια μικρότερης διάρκειας που λήγουν εντός του έτους και θα αναχρηματοδοτηθούν.

Φυσικά, ο επίσημος στόχος του προϋπολογισμού για δανεισμό ύψους 43,7 δισ. ευρώ δεν υφίσταται προ πολλού, όπως άλλωστε παραδέχτηκε και ο ίδιος ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γιάννης Παπαθανασίου, προβλέποντας μάλιστα ότι μέχρι το τέλος του Ιουνίου θα φτάσουμε τα 50 δισ. ευρώ.

Κορυφαίοι παράγοντες του υπουργείου ξεκαθαρίζουν, βέβαια, ότι δεν υπάρχει περίπτωση να δανειστούμε άλλα τόσα και το δεύτερο εξάμηνο, καθώς ο σχεδιασμός του ΟΔΔΗΧ δεν προβλέπει συνέχιση αυτού του ξέφρενου ρυθμού. Δεν θα ήταν δυνατόν, άλλωστε, να φτάσει ο δανεισμός τα 100 δισ. ευρώ, διότι η επιβάρυνση των επόμενων προϋπολογισμών από το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους θα ανερχόταν σε απαγορευτικά ύψη.

Παρ’ όλα αυτά, με μια συντηρητική εκτίμηση, είναι πολύ πιθανό το δεύτερο εξάμηνο να δανειστούμε επιπλέον 10 - 15 δισ. ευρώ, δηλαδή να φτάσουμε στο 1/4 του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι το δημόσιο χρέος θα αγγίξει φέτος (ίσως και να το ξεπεράσει ελαφρώς) το 100% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 260 δισ. ευρώ.

--- Οι αιτίες

Το «βιαστικό ξεχείλωμα» του δανεισμού μαρτυρά, βέβαια, τις αυξημένες ανάγκες που έχει να χρηματοδοτήσει ο προϋπολογισμός και τη μεγάλη υστέρηση στα έσοδα. Φανερώνει επίσης τις χαμηλές αναπτυξιακές προσδοκίες που έχει για φέτος το οικονομικό επιτελείο, ασχέτως εάν δεν τις παραδέχεται ακόμα επισήμως.

Ίσως όμως αναγκαστεί να αναθεωρήσει τις εκτιμήσεις του, εάν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες περί σημαντικής υποβάθμισης των προβλέψεων για τη χώρα μας στην εαρινή έκθεση της Κομισιόν, στην οποία πιθανότατα θα γίνεται λόγος για στασιμότητα ή και για ύφεση της ελληνικής οικονομίας, υιοθετώντας πλήρως τις πρόσφατες εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Υπάρχει επίσης και ένας τρίτος λόγος για τον οποίο το Δημόσιο έσπευσε να δανειστεί από το πρώτο κιόλας τετράμηνο σχεδόν το σύνολο του στόχου που είχε βάλει για φέτος. Η αναταραχή στις διεθνείς αγορές είχε προκαλέσει εύλογες ανησυχίες τον Ιανουάριο ότι σε λίγο καιρό η Ελλάδα δεν θα μπορεί να βρει δανειστές που να την εμπιστεύονται και είτε θα πτωχεύσει είτε θα ζητήσει τη βοήθεια του ΔΝΤ.

Έτσι, λοιπόν, το οικονομικό επιτελείο έσπευσε να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες δεν βγαίνουν για δανεικά τόσο νωρίς, αλλά συνήθως το πράττουν μετά το πρώτο εξάμηνο.

Παράλληλα, υπήρξε σημαντική άνοδος των spreads των ελληνικών ομολόγων σε σχέση με τα γερμανικά (ξεπέρασαν και τις τρεις μονάδες κάποια στιγμή) με αποτέλεσμα να γίνουν πολύ ελκυστικές οι αποδόσεις τους.

Άμεση συνέπεια αυτών των δύο παραμέτρων ήταν ότι τελικά το Δημόσιο πέτυχε, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, να εξασφαλίσει σχεδόν το σύνολο των κεφαλαίων που εκτιμά ότι θα χρειαστεί φέτος.

ΑΝΑΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ

Το θετικό για την Ελλάδα είναι ότι το τελευταίο διάστημα καταγράφεται αισθητή αποκλιμάκωση των πιέσεων στα επιτόκια, καθώς αφενός βελτιώθηκε το κλίμα στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων και αφετέρου η κυβέρνηση έχει τονίσει ότι βασική της προτεραιότητα παραμένει η διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος.

Ενδεικτικό της νέας κατάστασης που έχει διαμορφωθεί είναι το γεγονός ότι η απόδοση 3,65% που καθορίστηκε για την τελευταία επανέκδοση του τριετούς ομολόγου, είναι υψηλότερη κατά 1,45% σε σχέση με το μέσο κόστος του δανεισμού των χωρών της ευρωζώνης στα τριετή ομόλογα και 1,89% μεγαλύτερο από το αντίστοιχο επιτόκιο της Γερμανίας.

Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε τις προσφορές να εκτιναχτούν κοντά στα 13 δισ. ευρώ. Ο ΟΔΔΗΧ ανακοίνωσε ότι οι ιδιώτες επενδυτές θα μπορούν να προμηθευτούν τους εν λόγω τίτλους με αφορολόγητη απόδοση, υπό την προϋπόθεση ότι θα τους διακρατήσουν μέχρι τη λήξη τους (20 Μαρτίου 2012) και θα τους αποκτήσουν από την Τρίτη 5 Μαΐου έως και την Τρίτη 12 Μαΐου.

Πάντως, καθοριστική σημασία για την εικόνα της χώρας μας στις αγορές, θεωρούν στο υπουργείο Οικονομίας ότι θα έχει η σχεδιαζόμενη επανέκδοση (πιθανότατα θα γίνει εντός του Ιουνίου) των 10ετών ομολόγων.

Οι παράγοντες που θα παίξουν ρόλο στη διατήρηση ή όχι των spreads σε σχετικά χαμηλά επίπεδα είναι η αναμενόμενη επαναξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας από την Κομισιόν, που θα γίνει λίγο μετά τις ευρωεκλογές, αλλά και τα μέτρα που ενδεχομένως θα αναγκαστεί να ανακοινώσει το οικονομικό επιτελείο.

* Αναδημοσίευση από το 580ό φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 30/4 - 5/5/2009.