Τα αυθαίρετα και, κυρίως, η αντιμετώπιση του φαινομένου με αποτελεσματικό τρόπο, τέθηκαν σήμερα σε συζήτηση κατά την Ημερίδα που οργάνωσε το ΤΕΕ μεταξύ εκπροσώπων φορέων (Συλλόγων Μηχανικών, Αυτοδιοίκησης, Νομικών, ιδιοκτητών κ.α.), οι οποίοι με άμεσο ή έμμεσο τρόπο έχουν γνώση και δικαίωμα να ομιλούν περί του μείζονος αυτού πολεοδομικού, περιβαλλοντικού, κοινωνικού και οικονομικού ζητήματος.

Σκοπός του ΤΕΕ, όπως υπογράμμισε ο πρόεδρός του Γιάννης Αλαβάνος, είναι μέσα στο επόμενο τρίμηνο – με τη γνώση ότι το φαινόμενο τρέφεται από αποσπασματικές ρυθμίσεις – να καταθέσει προτάσεις για συνολική πολιτική θετικών και κατασταλτικών μέτρων. Και συγκεκριμένα:

• Κανονισμό λειτουργίας ενός παρατηρητήριου που παρακολουθεί το σχεδιασμό της χώρας. Σε συνεργασία με όλους τους φορείς για όλες τις περιοχές: τα δάση, τις εντός και εκτός σχεδίου περιοχές, τις ειδικές περιοχές, τις περιοχές με ειδικούς όρους. Να μην υπάρχει εκτός σχεδιασμού και χωρίς προσδιορισμό χρήσεων γης περιοχή στην επικράτεια.

• Τα πορίσματα της πρότασης για την παρακολούθηση με αυτόματο τρόπο και χρήση δορυφορικών εικόνων της δόμησης και τον εντοπισμό της αυθαίρετης, στα πλαίσια του προγράμματος που εκπονούμε μαζί με τη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Δεν είναι αμελητέα δράση. Η εκτίμηση είναι ότι μιλάμε για 1.500.000 αυθαίρετες κατασκευές, και για ρυθμούς που δεν μειώνονται εντυπωσιακά.

• Πρόταση για τον διαρκή έλεγχο των κατασκευών, με πρόβλεψη σύστασης υπηρεσίας ελέγχου των κατασκευών σε επίπεδο περιφέρειας ή και δήμου.

• Θεσμικό πλαίσιο για τις μελέτες και τις άδειες δόμησης. [Μας κατατρέχει, είναι φανερό, το πρόβλημα του χρόνου. Αλλά όχι στην παραπλανητική ψευδο - εκδοχή του, όταν παρουσιάζεται μόνο ως μείωση του χρόνου έκδοσης των «αδειών». Στην πρόταση μας έχουμε λάβει πάντως υπόψη και αυτό το].

• Σχέδιο ΠΔ για το ΜΗΚΙΕ

• Πλαίσιο προσδιορισμού αρμοδιοτήτων του επιβλέποντα μηχανικού

• Διάταξη για τον έλεγχο οικιστικής νομιμότητας των μεταβιβαζομένων δομημάτων

• Πρόταση για την επιτάχυνση των προγραμμάτων e – πολεοδομία

• Τη θέση μας για τους ημιϋπαίθριους χώρους (γνωστή ήδη).

• Μια σειρά μέτρων που το ΤΕΕ μπορεί να συμβάλει στην προώθηση τους, δεν μπορεί από μόνο του να προωθήσει, όπως: κωδικοποίηση νομοθεσίας, επιτελικός – ερμηνευτικός ρόλος της ΔΟΚΚ, υπηρεσία κατεδαφίσεων.

Όπως τόνισε, κηρύσσοντας την έναρξη της Ημερίδας, «η Ελλάδα έχει το θλιβερό προνόμιο, ιστορικά και γεωγραφικά να έχει συνδέσει τη μισή και πλέον έκταση της επικράτειάς της με την αυθαίρετη δόμηση, όπως, επίσης, έχει το θλιβερό προνόμιο να έχει αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο πρόβλημα με νομοθετικές ρυθμίσεις που υπαγορεύτηκαν από απροκάλυπτο λαϊκισμό.

Δεκάδες νομοθετικές ρυθμίσεις, εκ του αποτελέσματος τους πλέον, αποδεικνύεται ότι στόχευαν, στο όνομα της πάταξης της αυθαίρετης δόμησης, στην επέκταση της. Κάθε νομιμοποίηση μιας προηγούμενης γενιάς συνοδεύονταν από μέτρα που αποδείχθηκαν παντελώς αδύναμα στο να αποκρούσουν την επόμενη, πιο προκλητική γενιά αυθαιρέτων».

Κατά τον πρόεδρο του ΤΕΕ «η αυθαίρετη δόμηση συνδέεται με την υπανάπτυξη, την κρατική αβουλία και την ανέλεγκτη υπερτροφία των ιδιωτικών συμφερόντων». Σε τοπικό επίπεδο «σε πολλές περιπτώσεις, πολύ ισχυρά τα συμφέροντα που συνδέονται με την οικοδομή και που αποτελώντας κύρια πηγή παραγωγής πλούτου και προσφοράς εργασίας ελέγχουν τοπικές κοινωνίες, δήμους και πολεοδομίες ενίοτε». Παρόλα αυτά, πρόσθεσε, «σε όλες τις σχετικές έρευνες, η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών τάσσεται ειλικρινά ενάντια στην αυθαίρετη δόμηση. Θα κέρδιζε όποια κυβέρνηση με συνέπεια την κτυπούσε».

Εντόπισε στο κράτος την ευθύνη για την επέκταση του φαινομένου, επικαλούμενος, μεταξύ άλλων, ότι «λειτουργεί κατά τρόπο μη αξιόπιστο και αντιφατικό. Έτσι ενώ υποτίθεται ότι λαμβάνει σειρά μέτρων που θέλουν να προστατεύσουν τη δόμηση και το περιβάλλον, επιφέρει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα:

Αλλαγές επί αλλαγών νόμων, κάνουν πιο εύκολη κάθε παρερμηνεία, και πρόστιμα επί προστίμων (έχουν όλα αποτύχει), στοχεύουν σε εξιλαστήρια θύματα, τους εργαζόμενους στις πολεοδομίες, τους μηχανικούς, τους πολίτες. Εν τέλει η προβαλλόμενη αυστηρότητα του νόμου δεν είναι παρά προκάλυμμα για την καταστρατήγηση και την παραβίασή του. Το σύστημα είναι απρόσωπο: δεν διστάζει να καταπίνει και Υπουργούς».

Σε ότι αφορά το ΤΕΕ επεσήμανε ότι «εκφράζει τη συλλογική συνείδηση των μηχανικών. Και σε αυτήν δε χωρά καμιά αυθαιρεσία και καμιά ανοχή στην αυθαιρεσία», ωστόσο, όπως είπε «υπάρχουν και μηχανικοί που συμμετέχουν υπό πολλές ιδιότητες στο “πανηγύρι” της αυθαίρετης δόμησης».

Ο Πρόεδρος του ΔΣΑ Δημήτρης Παξινός έκανε λόγο για μη αναστρέψιμη κατάσταση, υπογράμμισε πως πρόκειται για κορυφαία ενέργεια υποβάθμισης του περιβάλλοντος και τόνισε ότι κάθε εξαγγελία για νομιμοποίηση ή τακτοποίηση έχει ως συνέπεια την έξαρση της αυθαίρετης δόμησης.

Τόσο ο ίδιος, όσο και το σύνολο του νομικού κόσμου, όπως είπε, θα σταθούν αρωγοί σε κάθε πρόταση που θα αντιμετίσει το θέμα των αυθαιρέτων αποτελεσματικά.

Η Υπερνομάρχης Αθηνών-Πειραιώς Ντίνα Μπέη πρότεινε την δημιουργία μιας ειδικής Υπηρεσίας Κατεδαφίσεων για τα αυθαίρετα.

«Η πολιτεία πλέον φαίνεται να βρίσκεται σε πλήρες αδιέξοδο» επισημαίνοντας ότι «οι προς κατεδάφιση κατασκευές είναι χιλιάδες και καθημερινά πολλαπλασιάζονται, ενώ η διάχυτη και επικρατούσα εντύπωση είναι ότι τίποτα δεν γκρεμίζεται έστω κι αν είναι κατάφορα αυθαίρετο».

«Οι κατεδαφίσεις δυστυχώς δεν εκτελούνται ούτε από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ούτε από τα όργανα της κεντρικής εξουσίας» πρόσθεσε, υπογραμμίζοντας ότι «οι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων θα πρέπει να πραγματοποιούνται από ανεξάρτητες αρχές χωρίς εντοπιότητα και χωρίς εξαρτήσεις και πελατειακές σχέσεις με τους πολίτες».

Σε ότι αφορά την Υπερνομαρχία αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία της πρόσφατα να κατεδαφίσει τις αυθαίρετες κατασκευές που είχαν γίνει σε αναψυκτήρια στο Αττικό Άλσος και στην πλατεία Πρωτομαγιάς στο Πεδίο του Άρεως

Καταλήγοντας η κ. Μπέη τόνισε την ανάγκη «να κλείσουν όλα τα παραθυράκια που βρίσκονται σε νόμους και διατάγματα που ανοίγουν διόδους και διευκολύνουν τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων», ενώ πρόσθεσε ότι «θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια και για τις αναθεωρήσεις των οικοδομικών αδειών οι οποίες συνήθως καταλήγουν στη νομιμοποίηση αυθαίρετων κατασκευών».

Ο Νομάρχης Αθηνών Γιάννης Σγουρός υπογράμμισε ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία υπάρχουν περίπου 25 εκατ. κτίσματα, από τα οποία 2,5 εκατ. (δηλαδή το 10%) είναι «εντελώς» αυθαίρετα (δεν έχουν καν οικοδομική άδεια) ενώ τα υπόλοιπα έχουν κάποιου είδους πολεοδομική αυθαιρεσία, άλλοτε μικρότερη και άλλοτε μεγαλύτερη. «Η τήρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας – με βάση αυτά τα δεδομένα, όπως είπε – δεν είναι υποχρεωτική, αλλά προαιρετική, τόσο για τους πολίτες, όσο και για αυτή την ίδια την Πολιτεία».

Κατά την άποψή του το μείζον πρόβλημα που δημιουργήθηκε από τον μέχρι σήμερα τρόπο αντιμετώπισης των αυθαιρέτων «είναι η πεποίθηση που καλλιεργήθηκε στους πολίτες, με την ανοχή και την παρότρυνση του κράτους, ότι η νομιμοποίηση της όποιας παράνομης κατασκευής αποτελεί άσκηση νομίμου δικαιώματός τους».

Ως τεκμηρίωση της ελλιπούς εφαρμογής της πολεοδομικής νομοθεσίας και του ελέγχου της οικοδομής ανέφερε ότι οι 60-70 μηχανικοί των πέντε Πολεοδομιών της Αθήνας καλούνται να εξυπηρετήσουν 3,5 εκατ. πολίτες. Λείπουν, όπως είπε, 2.500 υπάλληλοι, ενώ το κράτος δεν συνδέει την παραχώρηση αρμοδιοτήτων στην Αυτοδιοίκηση με πόρους.

Μάλιστα, κατήγγειλε, ότι επί δυο χρόνια η Νομαρχία αλληλογραφεί με το ΥΠΕΧΩΔΕ, χωρίς, ωστόσο, να μπορεί να επικοινωνήσει με τον υπουργό !

«Χρειαζόμαστε και ευελπιστούμε σε ένα νομοθετικό πλαίσιο που κυρίως και πρώτα απ’ όλα θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη του πολίτη προς τους θεσμούς και όλους εμάς που καλούμαστε να τους εφαρμόσουμε» κατέληξε.

Ο Αντινομάρχης Ανατολικής Αττικής κ. Δαμάσκος μίλησε για ένα ασαφές και σαθρό νομοθετικό πλαίσιο, τόνισε ότι η συγκεκριμένη Νομαρχία λειτουργεί με το 42% του προσωπικού που προβλέπεται στο οργανόγραμμά της και κατήγγειλε ότι 12 φορές προγραμμάτισαν μια κατεδάφιση βίλας, αλλά δεν το κατάφεραν, εξαιτίας της ασάφειας (Παραθύρων) της νομοθεσίας.

Αναφέρθηκε στο πιλοτικό πρόγραμμα του δορυφορικού ελέγχου των αυθαίρετων κατασκευών που εφαρμόζεται αυτή την περίοδο με τη συνεργασία του ΤΕΕ, λέγοντας ότι απ’ αυτό θα εξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα. Ζήτησε ένα ευέλικτο πλαίσιο για τις εντάξεις στο σχέδιο πόλης, ενώ υπογράμμισε – σε σχέση με τις αδυναμίες της νομοθεσίας – ότι στην ένταξη περιοχών παραθεριστικής κατοικίας στο σχέδιο δεν μπορούν να προβλεφθούν χώροι για σχολεία, αλλά όταν αυτές εκ των πραγμάτων μεταβάλλονται σε περιοχές πρώτης κατοικίας, τόσο η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση κτίσει αυθαίρετα σχολεία !

Ο Αντιδήμαρχος Αθηναίων και εκπρόσωπος της ΚΕΔΚΕ Χρόνης Ακριτίδης υπογράμμισε ότι απαιτούνται 20-25 χρόνια για να εφαρμοστούν οι πολεοδομικές μελέτες στη χώρας, όπως έχει αποδείξει η πράξη, κάλεσε τους πολίτες να δηλώνουν τα ακίνητά τους στο κτηματολόγιο – άλλωστε το κόστος αντιστοιχεί με 10 διελεύσεις της Αττικής Οδού – και τόνισε ότι στην Πολεοδομία του Δήμου Αθηναίων το 2008 οι καταγγελίες για αυθαίρετες κατασκευές ανήλθαν σε 1.000, που αντιστοιχούσαν σε πρόστιμα 9 εκατ. ευρώ σε ότι αφορά την ανέγερση και 4,5 εκατ. ευρώ για διατήρηση αυθαιρέτου.

Κατά την άποψή του με το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο υπάρχει ελπίδα να μπει τάξη, ωστόσο ζήτησε την κατάργηση όλων των παρεκκλίσεων και την ολοκλήρωση του κτηματολογίου, ως ουσιαστικό βήμα προς τον δραστικό περιορισμό της αυθαίρετης δόμησης.

Ο Πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ Σταύρος Παραδιάς επεσήμανε ότι «η αυθαίρετη δόμηση αλλά και η υπερδόμηση θίγουν την ιδιοκτησία, το κύρος της και την ίδια την αξία της». Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο θέμα των κλειστών ημιϋπαίθριων χώρων υπογραμμίζοντας πως «όλοι όσοι μένουν σε κατοικία της τελευταίας 20ετίας, το ένα τρίτο περίπου της κοινωνίας μας, βρίσκονται σε μια ιδιότυπη ομηρία και είναι υποχείρια κάθε είδους εκβιασμών, καταγγελιών, ποινικών κυρώσεων, κυρίως όμως υπόκεινται σε εξοντωτικά πρόστιμα κατασκευής και διατήρησης τα οποία ουδείς πρακτικά μπορεί να πληρώσει. Βρισκόμαστε συνεπώς μπροστά σε ένα όχι απλά πολεοδομικό, αλλά κυριολεκτικά κοινωνικό πρόβλημα, για το οποίο ζητείται επειγόντως μια λύση».

Υποστήριξε ότι «στο πρόβλημα αυτό είμαστε όλοι οι εμπλεκόμενοι, λίγο ή πολύ, όλοι συνυπεύθυνοι. Ουδείς αναμάρτητος, ιδιοκτήτες, κατασκευαστές, αρχιτέκτονες, μηχανικοί, μηχανολόγοι, υπάλληλοι πολεοδομιών, ακόμη και οι νομικοί. Έτσι λοιπόν ουδείς νομιμοποιείται να δηλώνει ότι είναι αντίθετος στην προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος αυτού, ιδιαίτερα όταν αυτός είχε εκ του νόμου το ιδιαίτερο καθήκον να αντισταθεί και να μην το επιτρέψει».

Τάχθηκε υπέρ μιας λύσης που δεν θα οδηγεί σε νομιμοποίηση του εμβαδού του κλεισμένου ημιυπαίθριου, αλλά σε οριστική εξαίρεση από την κατεδάφισή του, που θα απαλλάσσει τον πολίτη από κάθε άλλη διοικητική, φορολογική ή ποινική συνέπεια, καθώς και από τυχόν ένδικες προσφυγές των συνιδιοκτητών με αίτημα το άνοιγμα του ημιυπαίθριου χώρου, με ποσό ενιαίου διοικητικού προστίμου που δεν θα υπερβαίνει μεσοσταθμικά τα 1.000 ευρώ για το μέσο διαμέρισμα κατασκευής μετά το 2003, καθώς και τα 500 ευρώ για τα παλαιότερα, δεδομένου ότι τα πρόστιμα γι’ αυτά, είναι και σήμερα αμελητέα, και που το ποσό αυτό θα καλύπτει τόσο το πρόστιμο κατασκευής, όσο και το εφάπαξ πρόστιμο διατήρησης».

Η Ημερίδα συνεχίζεται με τις τοποθετήσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, του Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και έγκριτων νομικών που έχουν ασχοληθεί με το θέμα.