Πώς προτίθενται να χειριστούν το θέμα οι μεγάλοι «παίκτες» του τραπεζικού κλάδου - Ποια η σύνδεση του θέματος με το μέτωπο των εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Δεν ήταν προχθές η πρώτη φορά που η Citibank ανακοίνωσε μείωση του αριθμού των καταστημάτων της. Η αμερικανική τράπεζα, από 20 καταστήματα που διέθετε στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τα έφτασε κοντά στα 100 το 2008 και είχε στόχο να τα πάει μέχρι και τα 120. Ωστόσο, στα τέλη του 2009 είχε κλείσει γύρω στα 20 καταστήματα, για να επανέλθει προχθές με την ανακοίνωση «λουκέτου» για άλλα 31…

Επίσης, σε σημαντική μείωση του αριθμού των καταστημάτων της (και επίσης σε πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου) είχε προχωρήσει μέσα στο πρώτο φετινό εξάμηνο και η Ελληνική Τράπεζα, δείχνοντας τον δρόμο για το τι έμελλε να γίνει και στον υπόλοιπο κλάδο.

Η ουσία του προβλήματος

Πέρα από τα «αγκάθια» της ρευστότητας και των επισφαλειών, ένα τρίτο σοβαρό πρόβλημα για τις τράπεζες αποτελεί η παρατεταμένη αναιμική πιστωτική επέκταση, λόγω της οικονομικής κρίσης, με αποτέλεσμα το χαρτοφυλάκιο των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να μην ενισχύεται σημαντικά με νέα δάνεια υψηλότερης ποιότητας.

Με τον ρυθμό αύξησης των δανείων στην Ελλάδα να αναμένεται να κλείσει γύρω στο 0% το 2010 και να κινδυνεύει να διαμορφωθεί ακόμη και σε αρνητικό επίπεδο το 2011, είναι προφανές πως οι νέες χορηγήσεις των τραπεζών είναι -και θα παραμείνουν- πολύ περιορισμένες.

Και μάλιστα συμβαίνει το εξής: οι ισχυρότερες εταιρίες περιορίζουν τα δάνειά τους επειδή είτε έχουν θετικές ταμειακές ροές (και έτσι μειώνουν το χρηματοδοτικό τους κόστος), είτε (οι μεγαλύτερες εξ αυτών) καταφεύγουν ως έναν βαθμό σε τράπεζες του εξωτερικού, επιτυγχάνοντας καλύτερα επιτόκια. Άρα, η μέση ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των ελληνικών τραπεζών επιδεινώνεται...

Ήδη εδώ και δύο χρόνια οι τραπεζίτες βλέπουν κάθε μέρα να μπαίνει ολοένα και πιο λίγος κόσμος στα καταστήματά τους. Επιπλέον, ξέρουν καλά ότι η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει ούτε μέσα στο 2011, ούτε και μέσα στην επόμενη τριετία. Τι σημαίνει αυτό; Ότι, αν μια τράπεζα μείνει για 5 - 6 χρόνια χωρίς ουσιαστική αύξηση στις χορηγήσεις της, τότε δεν μπορεί να ελπίζει σε σημαντική άνοδο των οικονομικών επιδόσεων για αρκετά ακόμη χρόνια, γιατί ο ετήσιος τζίρος που σημειώνει μια τράπεζα οφείλεται κυρίως σε ενέργειες στις οποίες προέβη τη δεκαετία που πέρασε...


Καταστήματα και deals

Αποτελούσε λοιπόν κοινό μυστικό ότι οι τραπεζίτες θα επιδίωκαν να μειώσουν τον αριθμό των καταστημάτων τους. Τραπεζικό στέλεχος, ανέφερε, για παράδειγμα, την περίπτωση του Γαλατσίου, μιας περιοχής 50.000 κατοίκων με πολύ λίγες επιχειρήσεις, που διαθέτει σχεδόν 20 τραπεζικά καταστήματα! Περισσότερα από 50 τραπεζικά καταστήματα διαθέτει η Καλλιθέα, ενώ σε κάμποσες μεσαίες και μεσαιομεγάλες επαρχιακές πόλεις υπάρχουν πιστωτικά ιδρύματα με δύο ή και τρία καταστήματα το κάθε ένα...

Άρα, λοιπόν, υπάρχει μεγάλη ευχέρεια για μείωση του αριθμού των καταστημάτων («για συγχωνεύσεις», όπως εντέχνως παρουσιάζεται), ακόμη και αν δεν υπάρξουν συγχωνεύσεις μεταξύ μεγάλων τραπεζικών ομίλων. Αν γίνουν και συγχωνεύσεις...

Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους σοβαρότερους λόγους που οι τραπεζίτες είναι σκεπτικοί όσον αφορά στο να συγχωνευτούν «εδώ και τώρα». «Αφού μπορούμε κάλλιστα να μειώσουμε σε σημαντικό βαθμό το κόστος από μόνοι μας, γιατί να μπλέξουμε ακόμη περισσότερο την κατάσταση με συγχωνεύσεις, ιδίως στην περίπτωση όπου η συγχώνευση δεν θα φέρει και φρέσκο χρήμα;» αναρωτιούνται υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη.

Οι προθέσεις των μεγάλων

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η κίνηση της Τράπεζας Πειραιώς να δώσει κίνητρα σε εργαζομένους της (μειωμένες αποδοχές) για να μη δουλέψουν στην τράπεζα για κάποια έτη δεν εκπλήσσει κανέναν και εντάσσεται στη λογική της αξιοσημείωτης υποχώρησης του λειτουργικού κόστους τουλάχιστον για τη δύσκολη τριετία που έρχεται.

Το σκεπτικό της μοιάζει με αυτό που πρότεινε ο νομπελίστας οικονομολόγος κ. Πισσαρίδης για το ελληνικό δημόσιο, δηλαδή οικειοθελή αποχώρηση (εθελούσια έξοδο), με την προϋπόθεση ότι το Δημόσιο θα καταβάλλει ποσοστό αποδοχών και εργοδοτικών εισφορών για 3 - 4 χρόνια.

Μόνο που η πρόταση Πισσαρίδη απευθύνεται κυρίως σε υπαλλήλους μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι προσεγγίζουν το όριο συνταξιοδότησης. Τέτοια άτομα είναι λίγα σε μια τράπεζα όπως η Πειραιώς και συχνά κατέχουν νευραλγικές διοικητικές θέσεις.

Προτιμήθηκε λοιπόν ένα πρόγραμμα που θα απευθύνεται κυρίως σε νέους ανθρώπους (οι οποίοι επιθυμούν να παρακολουθήσουν μεταπτυχιακές σπουδές, νέες μητέρες κ.ά.).

Γενικότερα, πάντως, στα σχέδια των μεγάλων τραπεζών δεν φαίνεται να βρίσκονται -επί του παρόντος τουλάχιστον- «ακραίες» πολιτικές σε ό,τι αφορά τη μείωση του λειτουργικού τους κόστους. Και αυτό για δύο κυρίως λόγους:

Πρώτον, γιατί έχουν πολύ πιο άμεσα προβλήματα να αντιμετωπίσουν (διατραπεζική αγορά, πορεία κρατικών ομολόγων, επισφάλειες).

Και δεύτερον, γιατί οι τραπεζίτες είναι «στριμωγμένοι στη γωνία» από πολιτική άποψη. Ήδη, ένα κομμάτι του πολιτικού φάσματος τους αποκαλεί «πλουτοκρατία», ενώ αρκετοί άλλοι επισημαίνουν ότι οι τράπεζες έχουν στηριχτεί από το ελληνικό δημόσιο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, χωρίς μάλιστα να ανοίξουν τον κρουνό της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αν τώρα σε όλα αυτά προστεθούν και οι μαζικές απολύσεις εργαζομένων…

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν θα γίνουν κάποιες σχετικά «ήπιες» παρεμβάσεις ως προς τον αριθμό των καταστημάτων, τον αριθμό των εργαζομένων και το ύψος των αποδοχών.

Πρώτα απ’ όλα, στις περισσότερες τράπεζες έχει ζητηθεί από υψηλόβαθμα στελέχη σημαντική αναπροσαρμογή (προς τα κάτω) των αποδοχών τους, ενώ επίσης δεν λείπουν και οι απολύσεις κάποιων «μεσαίων» στελεχών που αντικαθίστανται «εκ των έσω» από εργαζομένους με σαφώς χαμηλότερες αποδοχές. Όλα αυτά, μαζί με επαναδιαπραγματεύσεις των ενοικίων, θα βρεθούν και στο ορατό μέλλον στο προσκήνιο.

Κανείς επίσης δεν αποκλείει κάποιες περιορισμένες μειώσεις στο δίκτυο, που θα βαφτιστούν ως «συγχωνεύσεις» καταστημάτων…

Επίσης, όλοι φοβούνται ότι κινήσεις «τύπου Πειραιώς» θα επαναληφθούν -έστω και με κάποιες παραλλαγές- στον ανταγωνισμό.

Όλα αυτά, βέβαια, «μέχρι νεωτέρας», γιατί σε περίπτωση όπου δούμε μεγαλύτερη επιδείνωση στο μέτωπο της οικονομίας, τότε δεν αποκλείεται να αλλάξουν όλα…