Γιατί τα μεγάλα σούπερ μάρκετ ρίχνονται στη μάχη της γειτονιάς

Η αλυσίδα My Market, συμφερόντων της οικογένειας Παντελιάδη, γίνεται μια από τις τελευταίες μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ του κλάδου που αποφάσισε να επεκτείνει το δίκτυο της μέσω του μοντέλου franchising. Δηλαδή να διευρύνει την παρουσία της σε βάθος δεκαετίας με δίκτυο 280 καταστημάτων franchise My market Local (τον προσδιορισμό Local χρησιμοποιεί και ο ΣΥΝΚΑ για το δίκτυο franchise του), επιμερίζοντας το επιχειρηματικό ρίσκο, ενισχύοντας παράλληλα τον τζίρο της και τη διαπραγματευτική της δύναμη έναντι των προμηθευτών.

Η όρεξη των μεγάλων για τη μικρή λιανική δεν είναι κάτι νέο. Σε αυτό τον χώρο, που στο μακρινό παρελθόν ήταν υπό τον έλεγχο του μπακάλη κυρίου Στέφανου ή της ΕΒΓΑ της γειτονιάς -υπαρκτά σημεία πώλησης στη δική μου γειτονιά-, καταστήματα που χάθηκαν ή περιορίσθηκαν στο πέρασμα των τελευταίων δεκαετιών όταν εμφανίσθηκε το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, έχουν επιστρέψει στο προσκήνιο υπό την ομπρέλα μεγάλων κυρίως δικτύων.

Από τους πρώτους που είδαν την ευκαιρία διείσδυσης στην κατακερματισμένη ελληνική αγορά, ήταν η αλυσίδα σούπερ μάρκετ ΑΒ Βασιλόπουλος, που από το 2004, ξεκίνησε την ανάπτυξη πανελλαδικού δικτύου καταστημάτων λιανικής πώλησης τροφίμων με τη μέθοδο της δικαιόχρησης. Πολλά χιλιόμετρα έχει γράψει και η Δ. Μασούτης που από το 2005 έχει δημιουργήσει το δίκτυο καταστημάτων express market, η αλυσίδα OK Anytime αλλά και η ΜΑΡΚΕΤ ΙΝ με το δίκτυο economy market. Από τους μεγάλους που επένδυσαν σε αυτή την αγορά ήταν φυσικά η αλυσίδα Μαρινόπουλος  που πριν καταρρεύσει είχε δίκτυο 150 καταστημάτων franchise υπό την ομπρέλα της.

Κοντά δύο δεκαετίες μετά στο παιγνίδι έχουν μπει σχεδόν όλοι οι γνωστοί παίκτες όπως η αλυσίδα ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός και το BAZAAR που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο γήπεδο πάρα πολλά χρόνια, η αλυσίδα Σκλαβενίτης που δεν το πολυδιαφημίζει, αλλά και σχετικά νέοι όπως τα Kiosky’s (πέρασαν στον έλεγχο της Delivery Hero). Η τελευταία, η Delivery Hero, με την απόκτηση τεσσάρων θυγατρικών του ομίλου Μούχαλη βάζει πόδι στη μικρή λιανική ο συνολικός τζίρος της οποίας υπολογίζεται στα 11,5 δισ. ευρώ (σ.σ. σε αυτό τον τζίρο περιλαμβάνονται οι πωλήσεις μίνι μάρκετ, convenience stores, περιπτέρων, φούρνων, καφέ, κρεοπωλείων, κλπ.)

Οι καιροί ου μενετοί

Γιατί όμως τώρα έχει ανοίξει περισσότερο η όρεξη των μεγάλων για τη γειτονιά; Σήμερα 1 στα 4 ευρώ (ποσοστό 27%) που δαπανά ο μέσος Έλληνας για τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης κατευθύνεται στο κανάλι της μικρής λιανικής (φούρνος, mini market, περίπτερο, κατάστημα λιανικής), με τη μέση απόδειξη ανά επίσκεψη μετά τα lockdown να έχει υπερτριπλασιαστεί στα περίπτερα -από 3,2 ευρώ πριν την πανδημία στα 10,7 ευρώ σήμερα- και να έχει αυξηθεί στα 10,9 ευρώ από 10,7 ευρώ στα μίνι μάρκετ. (Πηγή: IRI). Σύμφωνα με έρευνα της Nielsen IQ η συμβολή της μικρής λιανικής στον συνολικό τζίρο του λιανεμπορίου τροφίμων προσεγγίζει το 31%. 

Όσον αφορά το μέλλον, το 9% των καταναλωτών που συμμετείχε στην περσινή έρευνα της IRI δήλωσε πως σκοπεύει να αυξήσει τη μέση δαπάνη του στα μίνι μάρκετ, στα περίπτερα και στα καταστήματα ψιλικών, ενώ ποσοστό άνω του 65% θα τη διατηρήσει στα σημερινά επίπεδα. Με το 18% των καταναλωτών να δηλώνει πως σκοπεύει να αυξήσει τη μηνιαία δαπάνη του τα e-shop της μικρής λιανικής, το 61% ότι θα τη διατηρήσει στα σημερινά επίπεδα και μόνο 1 στους 5 ότι θα τη μειώσει.

Η μέση απόδειξη στα eshop της μικρής λιανικής, -το penetration της υπολείπεται κατά 10 μονάδες από τα eshops των super market-, είναι στα 17,6 ευρώ, όταν στα eshop των καταστημάτων τροφίμων η μέση δαπάνη είναι στα 27,9 ευρώ και στα eshop των αλυσίδων στα 36 ευρώ. Ποσό ιδιαίτερα υψηλό το οποίο συνδέεται με το μίγμα προϊόντων που πωλούν πλέον τα περίπτερα, τα ψιλικά και τα μίνι μάρκετ. Εκτός από τσιγάρα, εφημερίδες και σνάκς, η μικρή λιανική έχει καταφέρει να διεισδύσει και σε κατηγορίες οι οποίες στο παρελθόν αποτελούσαν προνομιακό χώρο των σούπερ μάρκετ. Τέτοιες είναι τα απορρυπαντικά όπου το 23% των καταναλωτών δήλωσε σε έρευνα της NielsenIQ πως θα αυξήσει τις αγορές του από το κανάλι της μικρής λιανικής, τα προϊόντα διατροφής για τους ενήλικες (ποσοστό 29%), 32% των καταναλωτών ανέφερε πως θα αυξήσει τις αγορές τους σε προϊόντα απολύμανσης, το 21% σε προϊόντα διατροφής για τα παιδιά, το 19% σε κατεψυγμένα λαχανικά, το 27% σε φρέσκα προϊόντα, το 25% σε γιαούρτι, το 24% σε χαρτικά, το 19% σε γάλα και το 22% σε τυροκομικά προϊόντα.  

Τα καταστήματα ευκολίας ή γειτονιάς, γνωστά και ως c-stores κερδίζουν δημοτικότητα λόγω του διευρυμένου ωραρίου λειτουργίας πέραν του ωραρίου των παραδοσιακών σούπερ μάκρετ -παραδείγματος χάριν το 24shoppen στην Ελλάδα λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο-, 7 ημέρες την εβδομάδα και τις αργίες. Πολλοί πελάτες βασίζονται σε αυτά για επείγουσες αγορές προϊόντων, όπως γάλα και αυγά.

Στις ΗΠΑ η «βιομηχανία» των c-store (εκτός από προϊόντα παντοπωλείου σημαντικό μέρος των εσόδων τους προέρχεται από τις πωλήσεις καυσίμων) παρείχε 2,38 εκατομμύρια θέσεις εργασίας το 2021 και οι μέσοι μισθοί αυξήθηκαν 10,5% για τους εργαζομένους πλήρους απασχόλησης και 12,3% για τους εργαζομένους με μερική απασχόληση. Σε ότι αφορά τις συνολικές πωλήσεις αυτές ανήλθαν στο επίπεδο ρεκόρ των 277,9 δισ. δολ. το 2021 -συνολικά 705,7 δις. δολάρια μαζί με τις πωλήσεις καυσίμων-, δηλαδή 150% υψηλότερα από το 2012, σύμφωνα με τα στοιχεία της NACS State of the Industry Compensation Report. 

Σε παγκόσμιο επίπεδο το μέγεθος της αγοράς των c-store αποτιμήθηκε σε 2,12 τρισ. δολάρια το 2021 και αναμένεται να αυξηθεί με ετήσιο ρυθμό 5,6% από το 2022 έως το 2028 και να αγγίξει τα 3,12 τρισ. δολάρια.