Μπορεί ο λαός να αποφασίσει μέσω δημοψηφίσματος; Η προσφυγή στην κάλπη του «ναι ή όχι» σημαίνει πως υπάρχει παιδεία των πολιτών ή αδυναμία των πολιτικών; Δύνανται να απαντηθούν μονολεκτικά ερωτήματα, που θα κρίνουν την πορεία ενός έθνους;
 
Κοντεύουν δύο χρόνια από το πρωινό της 24ης Ιουνίου 2016, που οι άνθρωποι ξύπνησαν σε έναν διαφορετικό κόσμο, προσπαθώντας να συνειδητοποιήσουν αυτό που έμοιαζε αδιανόητο: η Βρετανία θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Έκτοτε, παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις στην ΕΕ για τη διαδικασία της υλοποίησης της απόφασης του κυρίαρχου λαού της Βρετανίας, διεξάγεται και μία παθιασμένη συζήτηση περί της ικανότητας των πολιτών να αποφασίζουν για κρίσιμα ζητήματα, χωρίς την άλλη μέρα να το έχουν μετανιώσει και να είναι αργά.

Οι θεσμικές και πολιτικές επιπτώσεις του Brexit για την Ευρώπη -και την Ελλάδα ειδικότερα- αλλά και μία γενικότερη συζήτηση για την ευρωπαϊκή εμπειρία των δημοψηφισμάτων των τελευταίων ετών βρέθηκαν στο επίκεντρο εκδήλωσης, που διοργάνωσαν στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ, το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών της Σχολής ΟΠΕ και ο Τομέας Διεθνών Σπουδών της Νομικής Σχολής.


Κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση ήταν ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Γιώργος Κύρτσος, κατά την άποψη του οποίου «το Brexit θα το πληρώσουμε ακριβά σαν Ευρωπαίοι και σαν Έλληνες, καθώς η ΕΕ χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι πολύ λιγότερο σημαντική».

«Η ψήφος των Βρετανών στο δημοψήφισμα του Ιουνίου 2016 υπέρ του Brexit ήταν το αποτέλεσμα μιας σύνθετης πολιτικής διαδικασίας», ανέφερε ο ίδιος, εξηγώντας ότι «ο θρίαμβος του Brexit με 52% των ψήφων στηρίχθηκε στην ενίσχυση του εθνικού εγωισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην εκτίμηση ότι μόνοι τους μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία».

Ο δημοσιογράφος παρατήρησε, δε, ότι «το πρόβλημα για μας είναι ότι το Brexit ενισχύει γενικότερα τον εθνικό εγωισμό στις πιο αναπτυγμένες χώρες της ΕΕ και την πεποίθηση ότι μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα μόνες τους στο παγκοσμιοποιημένο σύστημα».
 
«Το Brexit», εξήγησε, «εξακολουθεί να λειτουργεί σαν καταλύτης αρνητικών ευρωπαϊκών εξελίξεων και η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι μεγάλη».

Σε ό,τι αφορά τις κατευθύνσεις στις οποίες εκτιμά πως πρέπει να κινηθεί η Ελλάδα, το μέλος της ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος  επισήμανε:
 
«Πρώτον, η Ελλάδα πρέπει να βρει τρόπο να καλύψει μέρος του χαμένου εδάφους από τους Ευρωπαίους εταίρους και ανταγωνιστές για να πρωταγωνιστήσει ξανά στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Δεύτερον, τις δυσκολίες που συνεπάγεται το Brexit δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε με μια αμυντική έως παθητική στάση, αλλά κάνοντας δυναμικές κινήσεις όπως είναι η μετατροπή του Πειραιά σε ισχυρότερο ναυτιλιακό κέντρο, η συμμετοχή μας στον ευρωπαϊκό φορολογικό ανταγωνισμό, η επεξεργασία και εθνικής πολιτικής στο προσφυγικό-μεταναστευτικό [...] Τρίτον, πρέπει να επεξεργαστούμε αμοιβαία επωφελείς λύσεις στα προβλήματα που δημιουργεί το Brexit για Έλληνες και Βρετανούς. Τέταρτον, πρέπει να αναλύσουμε ξανά τον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό χάρτη μετά το Brexit».

«Πέμπτον, πρέπει να διεκδικήσουμε μια καλύτερη και ισχυρότερη Ελλάδα, σε μια καλύτερη και ισχυρότερη Ε.Ε. ξεπερνώντας τις άμεσες δυσκολίες και ακολουθώντας μια στρατηγική σε βάθος χρόνου», κατέληξε.

Για την ιστορία των σχέσεων Βρετανίας και Ευρώπης από το τέλος του πολέμου, την προσπάθεια της Βρετανίας να ενταχθεί στην ΕΕ τη δεκαετία του '60, την ένταξή της τελικά στη δεκαετία του 70 και τις πρώτες αψιμαχίες την εποχή της Μάργκαρετ Θάτσερ μέχρι και τους λόγους που οδήγησαν στο Brexit σήμερα, μίλησε ο καθηγητής της Νομικής Σχολής, Γιάννης Στεφανίδης.

Τις θεσμικές επιπτώσεις της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ ανέλυσε ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών Γιάννης Παπαγεωργίου, με έμφαση στις επιπτώσεις που το Brexit θα έχει στις σχέσεις μεταξύ Βορείου Ιρλανδίας και Ιρλανδίας εξαιτίας της πιθανής αποχώρησης της Βρετανίας και από την τελωνειακή ένωση: αντίστοιχες επιπτώσεις θα έχει και στην Κύπρο, η οποία έχει χερσαία σύνορα με τη Βρετανία, στις βρετανικές βάσεις.

Ο ίδιος εξέφρασε την πεποίθηση πως θα εξελιχθεί ομαλά το Brexit, «δεν θα γίνει καταστροφή αλλά θα έχει αρνητικό κόστος --και οικονομικό, αλλά και πρακτικό».

«Το δημοψήφισμα», παρατήρησε, «ήταν 52-48 αλλά και 48-52 να ήταν πάλι αυτό σημαίνει ότι ο μισός κόσμος δεν θέλει να είναι στην Ευρώπη, πολλοί Βρετανοί δεν αισθάνονται ότι επηρεάζονται από τις εξελίξεις στην Ευρώπη».

Για τις συνέπειες στην ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών, τα προβλήματα που γεννιούνται για τα τρία εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών -μεταξύ τους και αρκετοί Έλληνες- που είναι στη Βρετανία και το 1 εκατ. Βρετανών που είναι στην ΕΕ, μίλησε ο επίκουρος καθηγητής της Νομικής Σχολής, Δημοσθένης Λέντζης.

Στη διαχείριση του Brexit από το πολιτικό προσωπικό της Ελλάδας, σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο, αναφέρθηκε η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής, Ευγενία Σαχπεκίδου.