Για ποιους συστήνει ο ΠΟΥ το κοκτέιλ μονοκλωνικών της «θεραπείας Τραμπ»

Στις 23 Σεπτεμβρίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας απηύθυνε νέα σύσταση, την έκτη κατά σειρά, που αφορά την χορήγηση ενός συνδυασμού μονοκλωνικού αντισωμάτων, αποκλειστικά σε άτομα που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, αλλά και την χορήγηση ή μη άλλων φαρμάκων στην θεραπεία ασθενών με COVID-19.

Οι οδηγίες βασίζονται σε αποτελέσματα 4.200 κλινικών δοκιμών, μεταξύ αυτών μεγάλες εθνικές και διεθνείς δοκιμές (π.χ. RECOVERY, WHO SOLIDARITY, REMAP-CAP και ACTIV). 

Όπως αναφέρει σε ανάρτησή του ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής και Γενετικής του Ανθρώπου, Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, «το εμβόλιο είναι ένα ασφαλές επιστημονικό επίτευγμα, είναι η μόνη κατάλληλη, αν και όχι η άριστη, δυνατότητα σήμερα δραστικού περιορισμού, ενδεχομένως και εξάλειψης της πανδημίας». Γνωρίζουμε, επίσης, ότι τα εμβόλια συνδέονται με τον περιορισμό νοσηλειών λόγω COVID-19, αλλά δεν είναι σαφές ακριβώς πόσο καιρό διαρκεί η προστασία από τον εμβολιασμό ή τη φυσική μόλυνση ή πώς αυτό μπορεί να αλλάξει με την εμφάνιση νέων μεταλλαγμένων παραλλαγών. «Ως εκ τούτου, η χρήση φαρμάκων για τη θεραπεία ατόμων που έχουν μολυνθεί από τον κορωνοϊό παραμένει σε ισχύ και είναι το επίκεντρο αυτής της κατευθυντήριας οδηγίας του ΠΟΥ», σημειώνει ο καθηγητής και παραθέτει τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ και στην επεξήγησή τους, όπως δημοσιεύονται στο βρετανικό περιοδικό The BMJ.

Οι οδηγίες αφορούν αρχικά ασθενείς με μη σοβαρό COVID-19 που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο νοσηλείας, καθώς και ασθενείς με σοβαρό ή κρίσιμο COVID-19 που είναι οροαρνητικοί, δηλαδή δεν έχουν αυξήσει τη δική τους αντίδραση αντισωμάτων στον ιό. Επιπρόσθετα, το άρθρο δίνει και τη σχετική δοσολογία των φαρμάκων, που αποτελεί χρήσιμη πληροφορία για τους γιατρούς.

Το «κοκτέιλ Τραμπ» και οι συστάσεις του ΠΟΥ

Οι συστάσεις αφορούν το «κοκτέιλ» δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων (casirivimab και imdevimab) της εταιρείας Regeneron, που είχε χορηγηθεί στον τέως Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Συνιδρυτής, πρόεδρος και επικεφαλής επιστήμονας της εταιρείας είναι ο Ελληνοαμερικανός Τζορτζ Γιανκόπουλος. 

Η πρώτη σύσταση βασίζεται σε νέα στοιχεία από κλινικές δοκιμές οι οποίες δείχνουν ότι το συγκεκριμένο «κοκτέιλ» μονοκλωνικών αντισωμάτων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εισαγωγής στο νοσοκομείο, καθώς και τη διάρκεια των συμπτωμάτων στους ασθενείς υψηλού κινδύνου για βαριά νόσηση, όπως είναι οι ανεμβολίαστοι, οι ηλικιωμένοι και οι ανοσοκατεσταλμένοι.

Η δεύτερη σύσταση βασίζεται σε δεδομένα της μεγάλης Βρετανικής κλινικής δοκιμής RECOVERY που δείχνουν ότι τα εν λόγω δύο αντισώματα πιθανώς μειώνουν την ανάγκη διασωλήνωσης και τους θανάτους (που κυμαίνονται από 49 λιγότερους ανά 1.000 σε βαριά άρρωστους έως 87 λιγότερους σε κρίσιμα άρρωστους) στους βαριά άρρωστους με Covid-19, οι οποίοι έχουν αδυναμία φυσικής ανοσιακής ανταπόκρισης στον ιό. 

Με βάση αυτά τα στοιχεία μια διεθνής επιτροπή ειδικών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) συνέστησε τη συνδυαστική θεραπεία των δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων (casirivimab και imdevimab) για δύο συγκεκριμένες ομάδες ασθενών με COVID-19 με συγκεκριμένα κριτήρια: 

• ασθενείς με ήπια συμπτώματα, που όμως αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να χρειαστούν τελικά νοσηλεία, 
• ασθενείς που έχουν βαριά νόσο, βρίσκονται σε σοβαρή κατάσταση και αδυνατούν να αναπτύξουν τα δικά τους φυσικά αντισώματα απέναντι στον κορωνοϊό π.χ. λόγω ανοσοκαταστολής ή άλλων προβλημάτων. 

Τα δύο αντισώματα, όταν χρησιμοποιούνται από κοινού, προσδένονται στην πρωτεΐνη ακίδα του κορωνοϊού SARS-CoV-2 και εξουδετερώνουν την ικανότητα του να μολύνει τα ανθρώπινα κύτταρα.

Για όλους τους άλλους ασθενείς με Covid-19, τα οφέλη αυτής της θεραπείας με μονοκλωνικά αντισώματα είναι μάλλον μηδαμινά. 

Οι ειδικοί του ΠΟΥ αναγνώρισαν το σημαντικό κόστος της συγκεκριμένης θεραπείας και τη δυσκολία αρκετών χωρών να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτήν. Γι' αυτό ο ΠΟΥ κάλεσε την αμερικανική εταιρεία Regeneron που παράγει τα αντισώματα, να μειώσει τις τιμές τους. Ακόμη, επισημαίνεται από τον ΠΟΥ ότι η θεραπεία πρέπει να χορηγείται ενδοφλέβια με χρήση ειδικού εξοπλισμού, ενώ οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται για πιθανές αλλεργικές αντιδράσεις. Επίσης τονίζεται η πιθανότητα να εμφανιστούν νέες παραλλαγές του κορωνοϊού, απέναντι στις οποίες τα δύο αντισώματα θα έχουν μειωμένη αποτελεσματικότητα (ήδη έχει διαπιστωθεί).

Το άρθρο συνοψίζει προηγούμενες συστάσεις για τη χρήση άλλων φαρμάκων για τη θεραπεία της νόσου Covid-19, όπως: 

α) Ισχυρή σύσταση για χρήση αναστολέων υποδοχέων ιντερλευκίνης-6 (τοκιλιζουμάμπη ή σαριλουμάμπη) σε ασθενείς με σοβαρό ή κρίσιμο covid-19.

β) Σύσταση να μην χρησιμοποιείται η ιβερμεκτίνη σε ασθενείς με τη νόσο covid-19, ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της νόσου.

γ) Ισχυρή σύσταση κατά της χρήσης της υδροξυχλωροκίνης σε ασθενείς με Covid-19, ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της νόσου. 

δ) Ισχυρή σύσταση κατά της χρήσης λοπιναβίρης-ριτοναβίρης σε ασθενείς με Covid-19, ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της νόσου.

ε) Ισχυρή σύσταση για συστηματική χρήση κορτικοστεροειδών σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα covid-19;

στ) Απλή σύσταση την υπό όρους συστηματικής χρήσης κορτικοστεροειδών σε ασθενείς με μη σοβαρά συμπτώματα covid19; και 

ζ) Απλή σύσταση την υπό όρους χρήση της ρεμδεσιβίρης σε νοσηλευόμενους ασθενείς με covid-19

*Bram Rochwerg, et al. 23/9/2021. A living WHO guideline on drugs for covid-19, BMJ