Γιατί η Ομικρον δεν είναι η αρχή του τέλους της πανδημίας

Η εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον και τα πρώτα δεδομένα από τη Νότια Αφρική, που δείχνουν ότι έχει μεγαλύτερη μεταδοτικότητα αλλά προκαλεί ηπιότερη νόσηση, έχουν οδηγήσει ορισμένους επιστήμονες στην αισιόδοξη εκτίμηση πως η συγκεκριμένη μετάλλαξη ίσως σημάνει την αρχή του τέλους της πανδημίας. Με τη λογική ότι ο ιός θέλει ζωντανό τον ξενιστή του, ώστε να επιβιώνει και ο ίδιος, το αισιόδοξο σενάριο τον θέλει να γίνεται λιγότερο νοσογόνος και να συμβιώνει με τον άνθρωπο.

Ο καθηγητής Ανοσολογίας στο Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Θυφρονίτης δεν συμμερίζεται την ίδια αισιοδοξία. «Τέτοιες απόψεις διατυπώνονται από άτομα που δεν έχουν καταλάβει πολύ καλά τι σημαίνει εξέλιξη. Καλύτερα το καταλαβαίνουμε εμείς οι βιολόγοι από τους γιατρούς», σημειώνει με νόημα και εξηγεί γιατί δεν μπορούμε να ξέρουμε ακόμα τι θα συμβεί.

Οι αλλαγές είναι τυχαίες

«Ο ιός δεν είναι έξυπνος. Είναι ένα βιολογικό υλικό που υπόκειται στους νόμους της φύσης. Είναι τυχαίος ο τρόπος που συμβαίνουν οι αλλαγές, οι μεταλλάξεις. Το μελετούμε αλλά δεν μπορούμε να το ελέγξουμε και να το προβλέψουμε», αναφέρει και προσθέτει πως «η ανθρωπότητα έχει ζήσει χιλιάδες χρόνια με ασθένειες όπως είναι η φυματίωση και όπως ήταν η ευλογιά, διατηρώντας πολύ υψηλή μεταδοτικότητα και πολύ υψηλή θνησιμότητα. Τα θύματα που είχαμε, ήταν εκατοντάδες εκατομμύρια».

Ο κ. Θυφρονίτης επεσήμανε πως είναι πολύ νωρίς για ασφαλείς εκτιμήσεις αναφορικά με τη μεταδοτικότητα του νέου στελέχους, τη δυνατότητά του να προκαλεί βαριά νόσο, την ανοσολογική διαφυγή και την πιθανότητα επαναμόλυνσης.

«Με τα τωρινά δεδομένα, δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος για την αρχή του τέλους της πανδημίας. Η γνώση αυτή θα προκύψει μόνο εμπειρικά, δηλαδή με επιδημιολογικές μελέτες. Θα μολύνει αρκετό κόσμο και θα δούμε πώς συμπεριφέρεται. Το καλό σενάριο είναι ότι έχουμε ένα εξαιρετικά μεταδοτικό στέλεχος -3 με 6 φορές περισσότερο από τη Δέλτα σύμφωνα με τις ενδείξεις-, αλλά με ηπιότερη νόσο. Αυτό όμως προέκυψε στη Νότια Αφρική, με πολύ νεότερο πληθυσμό από αυτόν της Ευρώπης και ακόμη περισσότερο της Ελλάδας. Δεν ξέρουμε αν θα έχουμε πιο σοβαρή νόσο στους ηλικιωμένους. Πολλές φορές, όταν βιαστήκαμε να βγάλουμε συμπεράσματα, αυτά δεν επαληθεύτηκαν».

Αναγκαία απόφαση ο υποχρεωτικός εμβολιασμός

Ο καθηγητής εκτιμά πως η απόφαση για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των πολιτών άνω των 60 ετών, υπό την απειλή προστίμου, θα σώσει ζωές αλλά και το σύστημα υγείας, που βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. «Ήταν μια αναγκαία απόφαση και ίσως έπρεπε να επεκταθεί περαιτέρω, όπως γίνεται σε άλλες χώρες αυτή τη στιγμή, όπως στην Αυστρία, και έχει φέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα», υπογραμμίζει. Στο βασικό επιχείρημα όσων αντιδρούν, ότι νοσούν και μεταδίδουν και οι εμβολιασμένοι, απαντά με απλά μαθηματικά:

«Σήμερα έχουμε 20% εμβολιασμένους στις ΜΕΘ. Θα πει κανείς ένας προς πέντε. Αν όμως υπολογίσουμε ότι οι εμβολιασμένοι είναι υπερδιπλάσιοι από τους ανεμβολίαστους και μάλιστα στις ηλικίες που πηγαίνουν στις ΜΕΘ η αναλογία είναι 5 προς 1, τότε αντιλαμβάνεται κανείς ότι η πραγματική προστασία είναι 10 με 15 φορές μεγαλύτερη στους εμβολιασμένους», λέει και προσθέτει: «Στη Γερμανία, όπου έχουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά εμβολιασμένων στις μεγάλες ηλικίες, από συγκεκριμένη καταγραφή προκύπτει πως οι μισοί συμπτωματικοί με την ασθένεια άνω των 60 ήταν εμβολιασμένοι. Αλλά αυτό δίνει στρεβλή εικόνα, γιατί αυτό το 50% προέρχεται από το 95% των ηλικιωμένων που είχε εμβολιαστεί και το υπόλοιπο 50% από το 5% που δεν έχει εμβολιαστεί. Η διαφορά είναι πολλαπλάσια».

Αναγκαία η επίσπευση της 3ης δόσης

Η μείωση της χρονικής απόστασης μεταξύ 2ης και 3ης δόσης ήταν επίσης επιβεβλημένη, σύμφωνα με τον καθηγητή, ο οποίος εκτιμά πως πολύ σύντομα θα αποτυπωθεί η επίδραση του μέτρου στις σοβαρές νοσήσεις. Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι η συγκεκριμένη ανάγκη δεν φάνηκε τόσο από τη μέτρηση των αντισωμάτων όσο από τα επιδημιολογικά στοιχεία.

«Η πτώση των αντισωμάτων μάς δίνει μια σχετική πληροφορία, αλλά δεν ξέρουμε ποιο είναι το επίπεδο των αντισωμάτων το οποίο προστατεύει. Δεν έχουν γίνει μελέτες που να έχουν συσχετίσει το επίπεδο των αντισωμάτων με την προστασία και είναι πολύ δύσκολο να γίνει», εξηγεί, για να συμπληρώσει: «Μπορούμε όμως να δούμε στη χώρα μας ότι το ποσοστό των ατόμων που είναι στη ΜΕΘ, παρόλο που είναι πλήρως εμβολιασμένα, συνεχώς αυξάνεται. Αρχικά ήταν σχεδόν στο 10% και τώρα έχει φτάσει στο 20%. Το μόνο που δικαιολογεί αυτό είναι ότι έχουμε όλο και περισσότερα άτομα τα οποία απομακρύνονται από την περίοδο του πλήρους εμβολιασμού».

Στο χέρι μας να τελειώσουμε

Ο κ. Θυφρονίτης αποφεύγει οποιαδήποτε εκτίμηση για την εξέλιξη του τέταρτου κύματος της πανδημίας στην περίοδο του χειμώνα και το πιθανό ξέσπασμα πέμπτου κύματος την άνοιξη. Επισημαίνει, πάντως, πως σε μεγάλο βαθμό είναι στο χέρι μας να το επηρεάσουμε.

«Εξαρτάται από τη συμπεριφορά μας, από τα ποσοστά εμβολιασμού, από το αν θέλουμε να πάρουμε σοβαρά την ασθένεια ως κοινωνία ή όχι. Εμένα με ικανοποιεί και με κάνει αισιόδοξο ότι βλέπω κόσμο να φοράει μάσκα ακόμα και σε σημεία χωρίς συνωστισμό σε εξωτερικούς χώρους. Επίσης πολύ σημαντικό ότι οι καταστηματάρχες κάνουν ελέγχους, όπως και η πολιτεία», τονίζει και καταλήγει: «Αν η πολιτεία αναλάβει τις υποχρεώσεις της εφαρμόζοντας τους νόμους που η ίδια επιβάλλει και αν η κοινωνία καταλάβει το πρόβλημα και λάβει τα μέτρα της, είναι στο χέρι μας να πάμε καλύτερα. Αν όχι, τα μοντέλα και οι προβλέψεις μπορούν να πέσουν πάρα πολύ έξω».