Ο γρίφος του «restart» στο Χρηματιστήριο

Aπό τις 4 Μαΐου η χώρα αρχίζει να δοκιμάζει την… κανονικότητα. Αργά και με μικρά βήματα, χαλαρώνουν οι ασφυκτικοί περιορισμοί που έβαλαν στον πάγο την κοινωνία και την οικονομία. Όμως, η κατάσταση είναι εύθραυστη, καθώς η (ιατρική) λύση για πανδημία δεν έχει βρεθεί ακόμα.

Έτσι, οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί και μεγάλοι, ενώ δεν αποκλείεται, αν οι εξελίξεις είναι δυσμενείς, ακόμα και… οπισθοχώρηση σε αυστηρότερα μέτρα. Στο πλαίσιο αυτό, οι αποφάσεις που καλούνται να λάβουν όσοι δραστηριοποιούνται στο Χρηματιστήριο της Αθήνας είναι κάτι παραπάνω από δύσκολες.

Οι άγνωστοι στην εξίσωση τώρα είναι πάρα πολλοί και γι’ αυτό οι περισσότεροι παράγοντες της αγοράς προτείνουν συντηρητικές κινήσεις. Όμως, υπάρχουν σημεία που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις επενδυτικές επιλογές, είτε τώρα είτε σε δεύτερο χρόνο, και αυτές είναι που θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι επενδυτές.

«Όταν κάποιος δεν γνωρίζει το μέγεθος της τρικυμίας, ούτε και τις βοήθειες που τυχόν θα έρθουν από τα σωστικά συνεργεία, το πρώτο που έχει να κάνει αν πρέπει να ταξιδέψει, είναι να διαλέξει γερό καράβι με ικανό καπετάνιο». Αυτό δηλώνει γνωστός χρηματιστηριακός παράγοντας, υποστηρίζοντας πως σ’ αυτή την περίοδο οι άγνωστοι της εξίσωσης είναι τόσο πολλοί, έτσι ώστε οι επενδυτές καλό θα είναι να ακολουθήσουν αμυντική-συντηρητική πολιτική, διατηρώντας σημαντικό ποσοστό μετρητών στο χαρτοφυλάκιό τους και φυσικά επιλέγοντας προσεκτικά μετοχικούς τίτλους:

-Με κύριο γνώμονα πόσο ισχυρή είναι η ρευστότητα-κεφαλαιακή τους διάρθρωση και πόσο καλά τα κατάφεραν στη διαχείριση της προηγούμενης οικονομικής κρίσης

-Και δευτερευόντως, από το αν πλήττονται λιγότερο ή περισσότερο από την τρέχουσα συγκυρία, από το αν τελικά θα μπορούσαν να ωφεληθούν την «επόμενη μέρα» μετά την αποκατάσταση της κανονικότητας ή, τέλος, από το πόσο έντονα έχουν υποχωρήσει οι τιμές τους στο ταμπλό κατά την περίοδο της πανδημίας.

Μέχρι σήμερα είναι πολλά αυτά που δεν γνωρίζουμε για τις οικονομικές επιπτώσεις του κορωνοϊού, με ενδεικτικό στοιχείο το γεγονός ότι υπάρχουν εκτιμήσεις που υπολογίζουν τη φετινή οικονομική ύφεση στην Ελλάδα από το 4% (Τράπεζα της Ελλάδος), το 4,7% (κυβέρνηση) έως και χειρότερα από 10%! Είναι άγνωστο πώς θα εξελιχθεί η πανδημία ακόμη και κατά τους λίγους επόμενους μήνες, όπως άγνωστο επίσης είναι αν και πότε θα ξεθαρρέψει ο κόσμος για να αρχίσει και πάλι να καταναλώνει και να ταξιδεύει.

Πέραν όλων αυτών, αβέβαιο είναι επίσης το μείγμα της στήριξης στην οικονομία που θα προέλθει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά και από το ελληνικό κράτος. Η βοήθεια θα περιλαμβάνει κυρίως επιδοτήσεις ή δανεικά; Και αν περιλαμβάνει δανεικά, θα είναι τουλάχιστον χαμηλότοκα και μεγάλης περιόδου αποπληρωμής; Πόσο θα είναι το αναπτυξιακό πακέτο που θα κληθεί να χρηματοδοτήσει έργα υποδομής; Και, τελικά, θα προχωρήσει η ελληνική κυβέρνηση σε μέτρα-τομές που θα μπορούσαν να αλλάξουν δραστικά το κλίμα στην οικονομία;

Επειδή κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια όλα τα παραπάνω, βασιζόμαστε μέχρι σήμερα σε προβλέψεις αναλυτών που συχνά διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, σε σφυγμομετρήσεις κοινής γνώμης (π.χ. πάνω από το 50% πιστεύει ότι οι οικονομικές επιπτώσεις θα επεκταθούν σε χρονικό διάστημα ανώτερο των 12 μηνών) ή στα πρώτα δείγματα συμπεριφοράς των ευρωπαϊων καταναλωτών κατά την περίοδο άρσης των περιοριστικών μέτρων.

Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τους αναλυτές, τέσσερις είναι οι βασικές παράμετροι που θα καθορίσουν το είδος του χρηματιστηριακού restart, μετά τη διαφαινόμενη σταδιακή αποκατάσταση της ομαλότητας.

1. Το κόστος σε πολλές δόσεις

Με βάση τις γενικότερες εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, αλλά και των πρώτων δειγμάτων που έχουμε μέχρι τώρα, φαίνεται πως σε γενικές γραμμές το κόστος της πανδημίας θα επιχειρηθεί να το πληρώσουμε σε πολλές δόσεις.

Σε συγκεκριμένους επιχειρηματικούς κλάδους που επλήγησαν από την κρίση θα δοθούν ενδεχομένως (με τον έναν ή τον άλλον τρόπο) «δωρεάν χρήματα» και σε κάποιους άλλους μακροπρόθεσμα δάνεια με περιόδους χάριτος και χαμηλά επιτόκια (συχνά και με μερική εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου).

«Εκτιμώ ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ίδιες οι τράπεζες θα σπεύσουν να μετατρέψουν τα υπάρχοντα δάνειά τους προς εταιρείες σε «χορηγήσεις-μπαλόνι», όπου δηλαδή το σύνολο του ποσού θα αποπληρώνεται σε τρία, πέντε ή επτά χρόνια και στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα θα καταβάλλονται μόνο τόκοι. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το συνολικό ύψος του δανεισμού μπορεί να είναι μεγάλο, ορισμένοι δείκτες ρευστότητας όπως το καθαρό χρέος προς EBITDA να φοβίζει, πλην όμως οι συγκεκριμένες εταιρείες θα έχουν εξασφαλισμένη την επιβίωσή τους για αρκετά χρόνια, μέσα στα οποία θα κληθούν να καλύψουν το χαμένο έδαφος και να μειώσουν σημαντικά τη δανειακή τους έκθεση. Οι τράπεζες από την πλευρά τους θα έχουν τη δυνατότητα να μετακυλήσουν χρονικές λήξεις δανείων, καθώς πέρα από τη ρευστότητα που ήδη διαθέτουν, διευκολύνονται και από την πολιτική της ΕΚΤ να χαμηλώσει τον εποπτικό πήχη», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

2. Τα αναπτυξιακά πακέτα

Ήδη η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε τη δημιουργία Ταμείου Ανάκαμψης, που θα χρηματοδοτήσει την προσαρμογή της ευρωπαϊκής οικονομίας στην «επόμενη μέρα». Παρότι δεν αποφασίστηκε ούτε το ποσό που θα διαθέσει το Ταμείο, αλλά ούτε και το από πού θα αντλήσει κεφάλαια, η έλευση του συγκεκριμένου Ταμείου θα έρθει προσθετικά στα κονδύλια του τρέχοντος ΕΣΠΑ, τα οποία ουσιαστικά άρχισαν να τρέχουν στην Ελλάδα από το 2019 και θα συνεχίσουν σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό κατά την περίοδο 2020-2022. Εκτιμάται μάλιστα, ότι ο κοινοτικός έλεγχος για τις σχετικές εγκρίσεις θα είναι λιγότερο… γραφειοκρατικός, καθώς προτεραιότητα θα αποτελεί η άντληση των κονδυλίων.

Η ουσία είναι πως τα κονδύλια αυτά όχι μόνο θα τονώσουν τη ζήτηση στην ελληνική οικονομία σε μια κρίσιμη περίοδο, αλλά παράλληλα θα βάλουν τις βάσεις και για τη δημιουργία απαραίτητων υποδομών στους τομείς των κατασκευών και της τεχνολογίας.

3. Με «λίπος» οι εισηγμένες

Αν και οι εισηγμένες εταιρείες του Χ.Α. δεν έχουν ολοκληρώσει τη δημοσίευση των λογιστικών τους καταστάσεων για το 2019 (δόθηκε παράταση έως και την 30ή Ιουνίου), εκτιμάται ότι η πλειονότητά τους είναι σε θέση να αντιμετωπίσει και αυτή την κρίση, έστω κι αν χρειαστεί να καταγράψει κάποιες απώλειες.:

Ειδικότερα, περίπου 30 εταιρείες διαθέτουν θετικό καθαρό ταμείο (υπερβάλλουσα ρευστότητα), δηλαδή τα διαθέσιμά τους υπερβαίνουν το σύνολο των τραπεζικών τους υποχρεώσεων. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι Jumbo, Τεχνική Ολυμπιακή, Alpha Αστικά Ακίνητα, Lamda Development, ΕΧΑΕ, ΟΛΠ, Profile, BriQ Properties, Quest Holdings, ΑS Company, Ευρωπαϊκή Πίστη, Alpha Trust ΑΕΔΑΚ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΟΛΘ, Καρέλιας, Πλαίσιο, Πλαστικά Κρήτης, ΑΔΜΗΕ, Centric, ΓΕΚΕ, Ideal, ΕΛΒΕ Ενδυμάτων, Mermeren Kombinat, Meriterra Hellas και Entersoft.

Πέραν αυτών, από τις υπόλοιπες εταιρείες που έχουν ήδη δημοσιεύσει τις λογιστικές τους καταστάσεις, οι περισσότερες διακρίνονται για τον ελκυστικό (ή και πολύ ελκυστικό) δείκτη ρευστότητας «καθαρό χρέος προς EBITDA» (βλέπε στοιχεία παρατιθέμενου πίνακα).

Βέβαια, ουκ ολίγες εισηγμένες αντιμετώπιζαν και πριν από την πανδημία πρόβλημα μεγάλης δανειακής έκθεσης και τώρα αναμφίβολα θα βρεθούν σε αρκετά δυσκολότερη θέση. Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις αυτό να αποτελέσει τη χαριστική βολή, ωστόσο σε κάποιες άλλες θα επιταχύνει ενδεχομένως τις πρωτοβουλίες μετόχων και πιστωτών για εξεύρεση λύσης αναχρηματοδότησης (όπως π.χ. έγινε πρόσφατα με τις ΣΙΔΜΑ και Μπήτρος, μέσω του μεταξύ τους deal).

4. Οι φετινές επιδόσεις

Μπορεί φυσικά η μεγάλη πλειονότητα των εισηγμένων εταιρειών να καταφέρει να επιβιώσει από την κρίση του Covid-19, αυτό ωστόσο δεν σημαίνει πως η φετινή τους κερδοφορία δεν αναμένεται σαφώς μειωμένη, σε αθροιστικό τουλάχιστον επίπεδο.

Κλάδοι όπως αυτοί του λιανικού και του χονδρικού εμπορίου, της ιδιωτικής υγείας, των αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών, της διαχείρισης λιμένων, των ξενοδοχείων, του μαρμάρου, της εμπορίας πετρελαιοειδών, της κλωστοϋφαντουργίας, των ειδών σιδήρου-χάλυβα έχουν ήδη υποστεί σημαντικά πλήγματα, ενώ πτωτικά έχει επηρεαστεί και ο κλάδος των ακινήτων και των εταιρειών που συνδέονται με την οικοδομική δραστηριότητα. Κάποιο σημείο στήριξης θα υπάρξει από το κόστος των καυσίμων, που αναμένεται να διαμορφωθεί σε χαμηλότερα επίπεδα για τις παραγωγικές εταιρείες.

Από την άλλη πλευρά, δραστηριότητες που ενδεχομένως να συμπεριφερθούν φέτος καλύτερα σε σύγκριση με τον μέσο όρο είναι η πληροφορική (π.χ. Quest Holdings, Space Hellas, Profile, Entersoft), τα τρόφιμα και τα άλευρα (π.χ. Καραμολέγκος, Λούλης, Μύλοι Κεπενού), ορισμένοι εξαγωγικοί όμιλοι (π.χ. Μυτιληναίος, Cenergy, Flexopack), αλλά και επιμέρους εταιρείες όπως π.χ. η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, η Paperpack και ο Παπουτσάνης. Αλώβητη μέχρι στιγμής έχει βγει και η ΕΧΑΕ (βλέπε φετινά στοιχεία αξίας χρηματιστηριακών συναλλαγών).

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, όπως θα είναι λάθος να αξιολογήσουμε τις μετοχές του Χ.Α. με βάση τα αποτελέσματα του 2019, εξίσου λάθος είναι να το πράξουμε με βάση τις προβλεπόμενες φετινές τους επιδόσεις.

Οι επενδυτές καλούνται να επιλέξουν υγιείς κατά βάση εταιρείες και αφού προβλέψουν (όσο αυτό είναι δυνατόν) τις μέσες επιδόσεις τους για την επόμενη πενταετία, να τις συγκρίνουν με τις τρέχουσες αποτιμήσεις. Αυτό βέβαια φαντάζει δύσκολο και επισφαλές, οπότε το στοιχείο της εμπιστοσύνης στο management αναδεικνύεται κομβικό, ιδιαίτερα στην τρέχουσα συγκυρία.