Γιατί η αεροπορία της Ρωσίας είναι κομπάρσος του πολέμου

Οι απροσδόκητες δυσκολίες του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία θέτουν σε αμφισβήτηση ευρέως διαδεδομένες αντιλήψεις περί υψηλής αποτελεσματικότητας της στρατιωτικής μηχανής του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, γράφει το Bloomberg.

Ο Πούτιν πέρασε πάνω από μια δεκαετία εκσυγχρονίζοντας έναν στρατό που είχε δείξει ανεπάρκειες τόσο στην Τσετσενία τη δεκαετία του 1990, όσο και στη Γεωργία το 2008. Ωστόσο, η πρώτη του δοκιμασία σε σύγκρουση μεγάλης κλίμακας από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με την απόδοση αυτής της δαπάνης.

Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν παγιδευτεί εδώ και εβδομάδες σε περιοχές της Ουκρανίας και δεν έχουν καταφέρει να πάρουν τον έλεγχο βασικών πόλεων. Αν και τα δεδομένα δεν επαρκούν για να εξαχθούν συμπεράσματα, που θα ήταν πρώιμα ούτως ή άλλως, εντούτοις εγείρονται ερωτήματα όπως γιατί δεν έχει αξιοποιηθεί ακόμη εξοπλισμός υψηλής τεχνολογίας.

Προβληματίζει το γιατί η Ρωσία χρησιμοποιεί με φειδώ την αεροπορική της ισχύ, επιτρέποντας στην αεράμυνα της Ουκρανίας να αντέξει και στα μαχητικά αεροσκάφη της να συνεχίσουν να πετούν. Φαίνεται επίσης ότι έχει αποφύγει τόσο τη χρήση κατευθυνόμενων βλημάτων ακριβείας που μπορούν να φέρουν ρωσικά επιθετικά αεροσκάφη, όπως το SU-34, όσο και πρωτοβουλίες ηλεκτρονικού πολέμου για τον αποκλεισμό των ουκρανικών επικοινωνιών και του κυβερνοχώρου.

Κυρίως, δεν μένουν απαρατήρητα τα σημάδια για πεσμένο ηθικό και κακή οργάνωση των στρατευμάτων, σύμφωνα με τον Henry Boyd, αναλυτή στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS) στο Λονδίνο, εξειδικευμένο στον ρωσικό στρατό.

«Υπάρχουν τομείς που επανα-ιεραρχούν τις υποθέσεις μας για τις ρωσικές δυνατότητες», είπε. «Τα λειτουργικά και εκπαιδευτικά ζητήματα είναι πιο μακροπρόθεσμα. Αν έχουν τα ίδια προβλήματα όπως πριν από 14 χρόνια και δεν μπόρεσαν να κάνουν πραγματική βελτίωση, τότε υποψιαζόμαστε ότι δεν μπορούν να το κάνουν με το ισχύον πολιτικό σύστημα».

Τίποτα από αυτά, βέβαια, δεν υπονομεύει την πραγματικότητα ότι η Ρωσία έχει εξαιρετικά ανώτερη δύναμη πυρός, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας να προκαλεί καταστροφές και μαζικές απώλειες.

Οι ρωσικές χερσαίες δυνάμεις συνεχίζουν να βομβαρδίζουν πόλεις όπως το Κίεβο και το Χάρκοβο, ωστόσο τις τελευταίες ημέρες παρατηρήθηκε προσπάθεια ενοποίησης των γραμμών ανεφοδιασμού προς την πρωτεύουσα, ενώ στρατεύματα από την Κριμαία κινήθηκαν βόρεια προς την πόλη Ζαπορίζια. Το Ινστιτούτο for the Study of War, μη κερδοσκοπική οργάνωση με έδρα την Ουάσιγκτον, ανέφερε επίσης πληροφορίες της ότι η Ρωσία με δυσκολία συγκεντρώνει αποθέματα για να ανεφοδιάσει τις γραμμές της.

Η αποτυχία να συνοδευτούν σε βάθος χρόνου οι αεροπορικές επιδρομές με επιθέσεις βαλλιστικών πυραύλων για την εξάλειψη της ουκρανικής αεράμυνας και αεροπορίας έχει προκαλέσει ερωτηματικά και επίσης έχει κοστίσει ανθρώπινες ζωές στις ρωσικές χερσαίες δυνάμεις.

Είτε αυτό οφείλεται σε προβλήματα συντονισμού, είτε σε συγκράτηση δυνάμεων ώστε να «φυλαχτούν» αεροπλάνα και πύραυλοι για μια ενδεχόμενη εκτεταμένη σύγκρουση με το ΝΑΤΟ, είτε επειδή οι Ρώσοι πιλότοι δεν είναι εκπαιδευμένοι για περίπλοκες αποστολές και συνδυασμένα χτυπήματα, οπωσδήποτε αυτό επηρεάζει την έκβαση του πολέμου.

Ο ρυθμός των ρωσικών αεροπορικών επιθέσεων επιταχύνθηκε μεταξύ της έκτης και της όγδοης ημέρας του πολέμου, αλλά αυξήθηκε και ο αριθμός των αεροπλάνων που ισχυρίστηκε ότι κατέρριψε ο στρατός της Ουκρανίας, σύμφωνα με τον Τζάστιν Μπρονκ, ερευνητή σε θέματα πολεμικής αεροπορίας στο Royal United Services Institute στο Λονδίνο. Έκτοτε, έχουν γίνει ολοένα και μεγαλύτερες επιδρομές από λευκορωσικού αέρος, αλλά είτε πολύ πρωί, είτε βράδυ, σε ώρες περιορισμένης ορατότητας, πρόσθεσε.

Φωτογραφίες έχουν δείξει μη καθοδηγούμενες -τις λεγόμενες «ανόητες» βόμβες (dumb bombs)- σε ορισμένα αεροσκάφη. Αυτό θα ήταν ασυνήθιστο για την αμερικανική ή για μια ευρωπαϊκή αεροπορία, που μέχρι τώρα χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά κατευθυνόμενα πυρομαχικά, αλλά όχι για τη Ρωσία. Περίπου το 90% των βομβών που έριξαν τα ρωσικά αεροσκάφη στη Συρία ήταν μη καθοδηγούμενες, είπε ο Μπρονκ.

Το χτύπημα με «ανόητη» βόμβα απαιτεί να έρθουν χαμηλά τα αεροσκάφη, και συνεπώς να εκτεθούν σε απειλές από φορητούς αντιαεροπορικούς πυραύλους, όπως ο αμερικανικής κατασκευής Stinger. Οι πρωινές και βραδινές επιδρομές καταδεικνύουν ίσως ότι πραγματοποιούνται περίπλοκες αποστολές ή απλώς ότι προσπαθούν να αποφύγουν την κατάρριψη από Stingers, που απαιτούν ορατότητα, είπε ο Μπρονκ.

«Εάν γίνει ξεκάθαρο ότι δεν είναι σε θέση να οργανώσουν πολύπλοκες επιχειρήσεις», είπε ο Μπρονκ, «τότε σίγουρα η ρωσική αεροπορία πολύ λιγότερο απειλητική».

Η αίσθηση μεταξύ των αξιωματούχων των ΗΠΑ είναι, συνεχίζει το Bloomberg, ότι ενώ ο ρωσικός στρατός έχει σε μεγάλο βαθμό τον έλεγχο του εναέριου χώρου, περιορίζοντας τις ουκρανικές δυνατότητες, ήταν λιγότερο κυρίαρχος από το αναμενόμενο. Ανησυχούν ωστόσο ότι η Ρωσία στρέφεται σε τακτικές όπως ο ολοκληρωτικός βομβαρδισμός από αέρος - τακτική πρόσφορη για «ανόητες» βόμβες.

Εκπληξη προκαλείται και στο (μη) μέτωπο του κυβερνοπολέμου, καθώς υπήρξαν ελάχιστες σχετικές αναφορές μετά τις αρχικές επιθέσεις σε ιστότοπους της ουκρανικής κυβέρνησης την πρώτη μέρα της εισβολής, στις 24 Φεβρουαρίου.

«Είναι περίεργο ότι δεν έχουμε δει αναφορές από υπηρεσίες πληροφοριών ή εταιρείες όπως η Microsoft για σημαντικές επιθέσεις σε ουκρανικούς στόχους», δήλωσε ο Γκρεγκ Οστιν, ανώτερος συνεργάτης του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών. «Οι ρωσικές δυνάμεις πλήττουν τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στην Ουκρανία, που θα έπρεπε να είναι από τους ευκολότερους στόχους σ' έναν κυβερνοπολεμο».

Το 2015 ήδη, κυβερνοεπίθεση που αποδόθηκε αργότερα στη Ρωσία απενεργοποίησε μέρος του ουκρανικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.

Αν και δεν θα ήταν ορατές όλες οι προσπάθειες ηλεκτρονικού πολέμου, ο Οστιν δήλωσε προβληματισμένος από την προφανή έλλειψη ρωσικών παρεμβολών, δεδομένης της απόφασης της Μόσχας να χτυπήσει τον τηλεοπτικό πύργο του Κιέβου ή της δηλωμένης πρόθεσής της να αποκόψει την επικοινωνία του Ζελένσκι με τους Ουκρανούς.

Είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν συμπεράσματα, είπε ο Οστιν. Η Ρωσία ενδεχομένως θέλει να διατηρήσει τα δίκτυα σε λειτουργία, ώστε να διοχετεύει παραπληροφόρηση στους Ουκρανούς με στόχο να τρωθεί η θέλησή τους να πολεμήσουν.

Οπως και να 'χει, «σχεδόν όλοι έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους για το πώς θα εξελισσόταν η ρωσική εισβολή», καταλήγει ο Οστιν.