Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας: Νέοι πόροι 1,2 δισ. ευρώ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το τρίτο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ), με το οποίο διέθεσε 1,2 δισ. ευρώ σε συνεργατικά έργα έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας για το 2023.

Με αυτό το νέο πρόγραμμα εργασίας, η Κομισιόν αποδεσμεύει νέα χρηματοδότηση για έργα στον τομέα της άμυνας με σκοπό την από κοινού ανάπτυξη στρατηγικών αμυντικών δυνατοτήτων και τεχνολογιών.

Εισάγει επίσης μια σειρά νέων μέτρων για την προώθηση της καινοτομίας στον τομέα της άμυνας στο πλαίσιο του ενωσιακού προγράμματος καινοτομίας στον τομέα της άμυνας (EUDIS), αναφέρει ανακοίνωση.

Στήριξη των επενδύσεων σε ευρωπαϊκά συνεργατικά έργα Ε&Α στον τομέα της άμυνας

Το πρόγραμμα εργασίας για το 2023 στοχεύει σε απαιτούμενες αμυντικές τεχνολογίες και δυνατότητες σύμφωνα με τις προτεραιότητες της ΕΕ όσον αφορά τις δυνατότητες που έχουν συμφωνήσει από κοινού τα κράτη μέλη και αναλύονται περαιτέρω στη στρατηγική πυξίδα. Εξετάζει 34 θέματα διαρθρωμένα σε πέντε θεματικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, καθώς και τρεις προσκλήσεις που επικεντρώνονται σε ανατρεπτικές τεχνολογίες και ΜΜΕ.

Θα στηρίξουν εμβληματικά έργα σε κρίσιμους τομείς, όπως η επίγνωση της κατάστασης στο διάστημα και, στον ναυτικό τομέα, η ανάπτυξη πρωτοτύπου της ευρωπαϊκής κορβέτας περιπολίας (EPC). Η προκήρυξη των προσκλήσεων αναμένεται να ξεκινήσει στις 15 Ιουνίου 2023, με προθεσμία υποβολής την 22α Νοεμβρίου 2023.

Το 2023, η απευθείας ανάθεση θα αποσκοπεί στη μεγιστοποίηση των πιθανοτήτων επιτυχούς ανάπτυξης, εντός του συντομότερου δυνατού χρονικού διαστήματος, της δυνατότητας της ΕΕ να αντιμετωπίζει υπερηχητικούς πυραύλους μέσω μιας προσέγγισης διπλής προμήθειας, δεδομένων των αυξανόμενων επενδύσεων παγκοσμίως σε αυτόν τον τομέα και του μεταβαλλόμενου πλαισίου ασφάλειας, με τη χρήση τέτοιων όπλων κοντά στα σύνορα της Ένωσης.

Οι προσκλήσεις υποβολής προτάσεων θα προετοιμάσουν το έδαφος για την ανάπτυξη συστημάτων μαχητικών αεροσκαφών επόμενης γενιάς, αρμάτων μάχης, ευρωπαϊκών δυνατοτήτων έμμεσης βολής, καθώς και για τη στρατηγική αεροπορική μεταφορά υπερμεγεθών φορτίων, μια βασική δυνατότητα για την ταχεία υποστήριξη αποστολών ανά τον κόσμο. Καλύπτοντας όλους τους τομείς, θα υποστηριχθούν επίσης ειδικές λύσεις αρχιτεκτονικής υλισμικού για ενεργειακά αποδοτικά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ).

Η χρηματοδότηση που προορίζεται για τις ΜΜΕ και τους ερευνητικούς οργανισμούς στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για μη θεματική Ε&Α αυξάνεται κατά 50 % σε σύγκριση με το 2022, με αποτέλεσμα να παρέχεται ισχυρότερη στήριξη σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις του τομέα της άμυνας.

Επιπλέον, το πρόγραμμα εργασίας του ΕΤΑ για το 2023 διασφαλίζει τη συνέχεια της χρηματοδότησης ορισμένων σημαντικών έργων που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο των προηγούμενων προσκλήσεων υποβολής προτάσεων του ΕΤΑ, καθώς και των δύο πρόδρομων προγραμμάτων του ΕΤΑ.

Πόροι 2 δισ. ευρώ για το ενωσιακό πρόγραμμα καινοτομίας στην άμυνα

Έως το 2027, η Επιτροπή αποσκοπεί στην πραγματοποίηση επενδύσεων ύψους έως και 2 δισ. ευρώ στην καινοτομία στον τομέα της άμυνας, που θα ενεργοποιηθούν από το ΕΤΑ, στο πλαίσιο του EUDIS.

Με το EUDIS, η Επιτροπή θα στηρίξει καινοτόμους επιχειρηματίες, νεοφυείς επιχειρήσεις και ΜΜΕ, ώστε να τις βοηθήσει να ξεπεράσουν τους παραδοσιακούς φραγμούς εισόδου, να υλοποιήσουν ιδέες φέρνοντάς τις στην αγορά και να κάνουν τη διαφορά για την ασφάλεια και την άμυνα της ΕΕ. Το EUDIS εισάγει σταδιακά ευρύ φάσμα μέτρων στήριξης για την ενίσχυση του οικοσυστήματος καινοτομίας στον τομέα της άμυνας της ΕΕ. Το πρόγραμμα εργασίας του ΕΤΑ για το 2023 θα προσθέσει τρία νέα μέτρα EUDIS, διαθέτοντας προϋπολογισμό περίπου 220 εκατ. ευρώ για την εφαρμογή όλων των μέτρων.

Εκτός από τα ήδη θεσπισθέντα μέτρα EUDIS, όπως οι προσκλήσεις για ΜΜΕ και για ανατρεπτικές τεχνολογίες, επιχειρηματική καθοδήγηση των ΜΜΕ και τεχνολογικές προκλήσεις, τα νέα μέτρα EUDIS θα περιλαμβάνουν:

• πρόσκληση για τη διοργάνωση σειράς αμυντικών εκδηλώσεων μαραθώνιου ανάπτυξης εφαρμογών (hackathon) σε πολλά σημεία ανά την Ευρώπη
• προσκλήσεις που περιλαμβάνουν χρηματοδοτική στήριξη σε οργανισμούς (χρηματοδότηση σε διαδοχικά στάδια) για τη στήριξη της ανάπτυξης δοκιμαστικών κόμβων καινοτομίας
• ειδικές προσκλήσεις που αποσκοπούν στη στήριξη της περαιτέρω εκμετάλλευσης της μη στρατιωτικής έρευνας της ΕΕ, για να δοκιμαστεί η δυνατότητα εφαρμογής της για στρατιωτικούς τελικούς χρήστες
• 20 εκατ. ευρώ για τη διευκόλυνση μετοχικού κεφαλαίου στον τομέα της άμυνας (παρόμοια με εκείνη του 2022)
• η Επιτροπή θα αναπτύξει περαιτέρω δραστηριότητες αντιστοίχισης επιχειρήσεων για την επιτάχυνση των επιχειρηματικών συμπράξεων

Το πρόγραμμα θα συμβάλει στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης της ΕΕ για το 2021 για συνέργειες μεταξύ της μη στρατιωτικής, της αμυντικής και της διαστημικής βιομηχανίας. Το EUDIS θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με τον κόμβο καινοτομίας στον τομέα της άμυνας (HEDI) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (ΕΟΑ) με στόχο να στηρίξει την αμυντική καινοτομία καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των προϊόντων και, τελικά, να ενισχύσει τις αμυντικές δυνατότητες στα κράτη μέλη της ΕΕ. Το EUDIS ενοποιεί υπό την ίδια ομπρέλα» δράσεις που εντάσσονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ) αλλά και που βρίσκονται πέραν αυτού.

Το ΕΤΑ θα συμβάλει στη μείωση του κατακερματισμού των επενδύσεων στην ανάπτυξη ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων. Θα ενισχύσει επίσης τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και θα προωθήσει τη διαλειτουργικότητα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με την έγκριση του παρόντος προγράμματος εργασίας, η Επιτροπή θα έχει επενδύσει περισσότερα από 3 δισ. ευρώ από την έναρξη εφαρμογής του κανονισμού ΕΤΑ, τον Μάιο του 2021.

Ιστορικό

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας είναι το μέσο της Επιτροπής για τη στήριξη της Ε&Α και της συνεργασίας στον τομέα της άμυνας στην Ευρώπη. Χωρίς να υποκαθιστά τις προσπάθειες των κρατών μελών, προωθεί τη συνεργασία μεταξύ εταιρειών όλων των μεγεθών και ερευνητικών φορέων σε ολόκληρη την ΕΕ και τη Νορβηγία (ως συνδεδεμένη χώρα).

Το ΕΤΑ στηρίζει ανταγωνιστικά και συνεργατικά αμυντικά έργα καθ' όλο τον κύκλο έρευνας και ανάπτυξης, εστιάζοντας σε έργα που οδηγούν σε σύγχρονες και διαλειτουργικές αμυντικές τεχνολογίες και εξοπλισμό. Προωθεί επίσης την καινοτομία και παρέχει κίνητρα για τη διασυνοριακή συμμετοχή των ΜΜΕ. Το πρόγραμμα εργασίας και οι προτεραιότητες είναι σύμφωνα με τις προτεραιότητες όσον αφορά τις αμυντικές δυνατότητες που έχουν συμφωνηθεί από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), και ιδίως στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάπτυξης Δυνατοτήτων (CDP).

Το ΕΤΑ διαθέτει προϋπολογισμό ύψους 7,953 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-27, ο οποίος χωρίζεται σε δύο πυλώνες:

• 2,651 δισ. ευρώ θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση συνεργατικής έρευνας στον τομέα της άμυνας προκειμένου να αντιμετωπιστούν αναδυόμενες και μελλοντικές απειλές
• 5,302 δισ. ευρώ θα διατεθούν για τη συγχρηματοδότηση συνεργατικών έργων ανάπτυξης δυνατοτήτων

Ποσοστό μεταξύ 4 % και 8 % του προϋπολογισμού του ΕΤΑ προορίζεται για ανάπτυξη ή έρευνα σε ανατρεπτικές τεχνολογίες που έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ρηξικέλευθες καινοτομίες.

Το ΕΤΑ υλοποιείται μέσω ετήσιων προγραμμάτων εργασίας που επικεντρώνονται στα εξής:

• αναδυόμενες προκλήσεις για τη διαμόρφωση μιας ολιστικής προσέγγισης του σύγχρονου χώρου μάχης, όπως η ιατρική υποστήριξη στον τομέα της άμυνας, οι χημικές, βιολογικές, ραδιολογικές και πυρηνικές απειλές (ΧΒΡΠ), η βιοτεχνολογία και οι ανθρώπινοι παράγοντες, η πληροφοριακή υπεροχή, οι προηγμένοι παθητικοί και ενεργητικοί αισθητήρες, ο κυβερνοχώρος και το διάστημα
• προώθηση, μέσω του ΕΤΑ, βασικών τεχνολογιών οι οποίες αφορούν όλους τους τομείς δυνατοτήτων, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η ενεργειακή ανθεκτικότητα και η περιβαλλοντική μετάβαση, τα υλικά και τα κατασκευαστικά στοιχεία, οι ανατρεπτικές τεχνολογίες και οι ανοικτές προσκλήσεις για καινοτόμες και μελλοντοστρεφείς αμυντικές λύσεις, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών προσκλήσεων για ΜΜΕ
• αριστεία στον πόλεμο για την ενίσχυση της προσέλκυσης νέων δυνατοτήτων και τη στήριξη φιλόδοξων αμυντικών συστημάτων, όπως η αερομαχία, η αντιαεροπορική και η αντιπυραυλική άμυνα, η χερσαία μάχη, η προστασία και η κινητικότητα των δυνάμεων, η ναυμαχία, ο υποβρύχιος πόλεμος και η προσομοίωση και εκπαίδευση