* Αναλυτικά στοιχεία για την πορεία των θεμελιωδών μεγεθών αλλά και των αποτιμήσεων των τραπεζών παγκοσμίως δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".


Mετά τα κέρδη 14 τρισ. δολ. για τις μετοχές παγκοσμίως το τελευταίο εξάμηνο και καθώς οι οικονομολόγοι λένε ότι η παγκόσμια οικονομία αρχίζει να αναδύεται από τις στάχτες της, οι αναλυτές προκρίνουν πλέον τρία πιθανά σενάρια ανάκαμψης για την πορεία των οικονομιών και των αγορών:


ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΡΩΤΟ

Αν και υπάρχουν ακόμη αρκετές ανοιχτές εστίες, καθώς π.χ. η αγορά εργασίας συνεχίζει να πλήττεται, η κατανάλωση παραμένει ευάλωτη, ενώ οι επενδύσεις είναι ισχνές, διατηρώντας χαμηλά τη μελλοντική παραγωγική δυναμικότητα, το βασικό σενάριο των οικονομολόγων προβλέπει πως η ανάκαμψη που άρχισε το δεύτερο εξάμηνο του 2009 θα συνεχιστεί τόσο το 2010 όσο και το 2011.

Ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ ωστόσο θα είναι μικρότερος από τον προηγούμενο οικονομικό κύκλο ώστε, όπως εκτιμάται, να μπορέσουν να καλυφθούν μερικώς και οι μεγάλες ανισορροπίες στο σύστημα.

Οι οικονομίες, ύστερα από σχετική σταθερότητα, εισέρχονται σε περίοδο μακροοικονομικών αναταράξεων, καθώς όπως πιστεύεται η εποχή της μεγάλης μετριοπάθειας που κυριάρχησε από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και χαρακτηρίστηκε από ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης και σταθερότητας στα μακροοικονομικά μεγέθη πνέει πλέον τα λοίσθια.

Σε επίπεδο αγορών διαμορφώνεται πλέον η αντίληψη μεταξύ των μεγάλων θεσμικών επενδυτών ότι μπροστά μας εξελίσσεται η φάση της αποκαλούμενης και «χρυσής τομής» («sweet spot») για τις μετοχές.

Τα εκτενή μέτρα τόνωσης των κυβερνήσεων, τα τραπεζικά πακέτα και η επεκτατική νομισματική πολιτική βελτιώνουν το οικονομικό σκηνικό και δημιουργούν μια σειρά «ενάρετους» κύκλους, την ώρα που δεν αναμένεται δραματική αλλαγή του σκηνικού αυτού σύντομα.

Η περίοδος της «χρυσής τομής», όπως εκτιμάται ευρέως σήμερα, ίσως κρατήσει για άλλους έξι μήνες, αφού τα πράγματα λέγεται ότι μπορεί να αντιστραφούν ουσιαστικά την ερχόμενη άνοιξη, όταν θα καταστεί πιο ευκρινές το περιθώριο ανόδου των επιτοκίων (πιθανώς από το τρίτο τρίμηνο του επόμενου έτους) από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες και, οδεύοντας προς το 2010, η θετική επίδραση της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής θα φθίνει.

Η Deutsche Βank προβλέπει τα επιτόκια του ευρώ και της στερλίνας στο 2% στο τέλος του επόμενου έτους, ενώ η Μorgan Stanley αναμένει τα επιτόκια στην ευρωζώνη και στις ΗΠΑ να διαμορφωθούν στο 2,75% έως το τέλος του 2011.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι μετοχές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν μέχρι την ερχόμενη άνοιξη. Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν πως ύστερα από κέρδη 14 τρισ. δολάρια το τελευταίο εξάμηνο, μία (υγιής) διόρθωση των μετοχών παγκοσμίως γύρω στο 10% είναι προ των πυλών μέσα στις επόμενες 2 - 4 εβδομάδες, ενώ άλλοι αναφέρουν πως η διόρθωση αυτή μπορεί να λάβει χώρα ανά πάσα στιγμή.

Έτσι συνιστούν μερική αποκόμιση κερδών με στόχο την επανατοποθέτηση σε χαμηλότερα επίπεδα. Κάτι τέτοιο προκύπτει ίσως και από την τελευταία δημοσκόπηση μεταξύ των θεσμικών επενδυτών από τη Merrill Lynch, καθώς διαφαίνεται πως ο ενθουσιασμός για τις μετοχές μάλλον μετριάζεται.

Βέβαια, υπάρχει πάντα και η άποψη πως ο συνδυασμός ικανοποιητικής ανάπτυξης, χαμηλού πληθωρισμού και νομισματικής πολιτικής έχει δημιουργήσει θετικό κλίμα για τους τίτλους και αφού αρκετά διαθέσιμα και τα ισοδύναμα διαθεσίμων έχουν σχεδόν μηδενικές αποδόσεις οι επενδυτές που έχασαν την άνοδο θα αναγκαστούν να ξεπεράσουν τις ανησυχίες τους και να μπουν στις μετοχές καθώς αυτές συνεχίζουν να ανεβαίνουν.


ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Στο «κακό» αυτό σενάριο δεν αποκλείεται «διπλή βουτιά» στην παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα ή ανάκαμψη πρώτα για κάποια τρίμηνα και κατόπιν αναιμική πορεία για αρκετά μεγάλο διάστημα.

Μάλιστα, τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν άσχημα αν η αύξηση της ανεργίας που οφείλεται στην κάμψη της παραγωγής συνοδευτεί από μείωση των εισοδημάτων και του τζίρου στο λιανικό εμπόριο.

Αργότερα (στο τρίτο τρίμηνο του 2010), όταν δηλαδή οι κεντρικές τράπεζες αρχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια, παράλληλα με την πολιτική περιορισμού της ποσότητας του κυκλοφορούντος χρήματος ώστε να αποτραπεί η εκτίναξη του πληθωρισμού, η ανάπτυξη και οι αγορές ίσως να πάρουν και πάλι την κατιούσα.

Βασικοί κίνδυνοι στο νέο περιβάλλον, λένε οι αναλυτές, θα μπορούσαν να προέλθουν επίσης από πρόωρη νομισματική ή φορολογική μεταστροφή, ή από την κατάρρευση των ομολόγων αν δεν ελεγχθεί ο πληθωρισμός.

Πάντως, η μείωση των αποδόσεων των ομολόγων το τελευταίο διάστημα έρχεται σε αντίθεση με τη βελτιούμενη μακροοικονομική εικόνα που παρουσιάζουν τα στοιχεία και κάνει ορισμένους να λένε πως η οικονομική ανάκαμψη είναι -στην καλύτερη περίπτωση- παροδική.


ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΡΙΤΟ

Στο σενάριο αυτό της έκρηξης στην οικονομική δραστηριότητα, μια κυκλική ταχεία ανάκαμψη, απόρροια των παρεμβάσεων των Αρχών, οδηγεί τον μέσο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ πάνω από τη μακροχρόνια τάση για την περίοδο 2010 - 2011. Η εκτίναξη όμως του πληθωρισμού θα οδηγούσε σε επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων και την παγκόσμια ανάπτυξη (εντός διετίας) σε νέα πτώση.

Σημείο-κλειδί για τις εξελίξεις όχι μόνο στις αγορές αλλά και στην ίδια την οικονομία είναι ο χρηματοοικονομικός κλάδος ο οποίος υπεραπέδωσε το τελευταίο εξάμηνο. Στο διάστημα από τον Μάρτιο έως και τα τέλη Αυγούστου ο δείκτης MSCI Word Financials ήταν μακράν ο καλύτερος σε αποδόσεις, σημειώνοντας άνοδο 71,1%(σε ευρώ), καθώς οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και κυρίως οι τράπεζες τα πάνε καλά σε κλίμα οικονομικής επέκτασης.

Οι τραπεζικές μετοχές που έφτασαν μέχρι το χείλος του γκρεμού εκτινάχτηκαν αφού ο κίνδυνος χρεοκοπίας που ενσωματώθηκε στην τιμή τους μειώθηκε, αν και είναι ακόμα πολύ δύσκολη η εκτίμηση της πραγματικής τους αξίας.

Δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί αν οι μετοχές των πιστωτικών ιδρυμάτων είναι υποτιμημένες ή υπερτιμημένες αυτή τη στιγμή γιατί είναι αβέβαιη η εκτίμηση της κερδοφορίας τους κατά τα επόμενα τρία ή τέσσερα χρόνια, σημείωσε η ING.

Όπως πιστεύεται, τα πιστωτικά ιδρύματα δεν αναμένεται να επαναλάβουν την υψηλή κερδοφορία των τελευταίων ετών σύντομα.

Η κερδοφόρα διαδικασία της τιτλοποίησης των χρεών θα γίνει αντικείμενο περιορισμών, ενώ η παροχή αμοιβών (bonus) αναθεωρείται επίσης.

Εκτός από τις ρυθμίσεις στο σύστημα που αναμένονται το επόμενο διάστημα, η συνεχής διαδικασία της απομόχλευσης θα συρρικνώσει την κερδοφορία.

Η συγκεκριμένη πορεία μπορεί να πάρει δύο μορφές: θα επιτευχθεί είτε με αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου είτε με πώληση (κερδοφόρων) δραστηριοτήτων. Το μετοχικό κεφάλαιο μπορεί να αυξηθεί είτε με την έκδοση νέων μετοχών είτε με την παρακράτηση του κέρδους αντί της διανομής του στους μετόχους.

Πολλοί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν περικόψει ή κι ακόμα έχουν παγώσει τη διανομή μερίσματος. Πολλές δραστηριότητες επίσης πωλούνται. Τέλος, έχουμε δει πολλές εκδόσεις νέων τίτλων. Άλλες έγιναν καθαρά για λόγους επιβίωσης, ενώ κάποιες βασίζονται σε στρατηγική για την απόκτηση περαιτέρω δύναμης.

Ορισμένες τράπεζες, αν και έχουν επαρκή κεφάλαια, εξέδωσαν εκ νέου μετοχές και με τον τρόπο αυτό αύξησαν τον δείκτη μέτρησης επάρκειας κεφαλαίου Tier 1, ενώ η εξαγορά ελκυστικών δραστηριοτήτων από ασθενέστερα πιστωτικά ιδρύματα που αναγκάζονται να πουλήσουν θα αυξήσει το μερίδιό τους στην αγορά.

Οι νικητές του μέλλοντος, θεωρεί π.χ. η ING, θα είναι οι πλούσιες σε κεφάλαια τράπεζες οι οποίες αυτήν τη στιγμή εξαγοράζουν δραστηριότητες άλλων πιστωτικών ιδρυμάτων σε ελκυστικές τιμές και είναι σε θέση να προσελκύσουν ταλαντούχο προσωπικό από κάποια άλλα.
Οι τράπεζες μέσα στα επόμενα τρίμηνα θα αντιμετωπίσουν αυξανόμενες απώλειες από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, λένε οι αναλυτές.

Παρά το γεγονός ότι η οικονομία εξέρχεται από την ύφεση, θα υπάρξουν πτωχεύσεις εταιρειών και θα αυξηθεί η ανεργία. Αυτό υποδηλώνει πως δεν θα μπορέσουν να εξοφληθούν πλήρως ορισμένα δάνεια, με αποτέλεσμα οι πλούσιες σε κεφάλαια τράπεζες που έχουν προετοιμαστεί γι’ αυτό να ξεχωρίσουν στο νέο περιβάλλον.

Επιπλέον, υπάρχουν χώρες τις οποίες η ύφεση ελάχιστα επηρέασε και άλλες όπου η οικονομία θα εξυγιανθεί πιο γρήγορα, με αποτέλεσμα τα χρηματοπιστωτικά τους ιδρύματα να κινηθούν καλύτερα.

Σε αυτό το διεθνές περιβάλλον η πορεία των ελληνικών μετοχών δεν αναμένεται να διαφοροποιηθεί σημαντικά. Ακόμη και η προκήρυξη των πρόωρων εκλογών δεν διαφοροποίησε τη στάση των ξένων του Χρηματιστηρίου Αθηνών που ελέγχουν τους μισούς ελληνικούς τίτλους.

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφώνησαν μάλιστα πως υπάρχουν πλέον πολύ λίγες εκπλήξεις στην Ελλάδα, χαρακτηρίζοντάς τη «χώρα του deja vu».

Πολλές από τις επισημάνσεις των ξένων που θεωρούν την ενίσχυση της εξωστρέφειας στον ιδιωτικό τομέα, της μακροχρόνιας αποταμίευσης, της τόνωσης στην εγχώρια παραγωγή, της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας και του περιορισμού των τεράστιων ελλειμμάτων, την ώρα όπου και ο πληθυσμός συνεχίζει να γηράσκει, αναγκαίες παρεμβάσεις ώστε η χώρα να μην κινδυνεύσει να παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο (μακροχρόνιας) ισχνής ανάπτυξης δεν προκαλούν έκπληξη.

Ωστόσο έκπληξη ίσως να προξενεί η κυνική πρόβλεψή τους πως αφού εν μέσω ύφεσης ουσιαστικές διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία δεν προωθούνται η ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια δύσκολα θα καταφέρει να ξεφύγει από μια περίοδο οριακών πλέον ρυθμών ανάπτυξης.

Επιπλέον, οι αναλυτές θεωρούν πως οι ανισορροπίες της οικονομίας της Ελλάδας είναι τέτοιες που απαιτούν, λένε, παρεμβάσεις τις οποίες το πολιτικό κατεστημένο αλλά και η ίδια η κοινωνία δεν είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν.

Έτσι, εάν π.χ. το διεθνές οικονομικό κλίμα είναι αρνητικό, το κόστος δανεισμού της χώρας μας θα αυξάνεται, ενώ εάν οι οικονομίες ανακάμψουν η παγκόσμια ρευστότητα θα συνεχίσει να μπαίνει και στις ελληνικές μετοχές, πολλές εκ των οποίων εξάλλου δεν επηρεάζονται από τις εκλογές.

Εάν βέβαια η προεξοφλημένη νέα κυβέρνηση τοποθετήσει πρόσωπα στις διοικήσεις των εισηγμένων ΔΕΚΟ που δεν συνάδουν με τον ρόλο τους, αυτό ενδεχομένως να αποτυπωθεί βίαια και στο χρηματιστηριακό ταμπλό.

* Αναλυτικά στοιχεία για την πορεία των θεμελιωδών μεγεθών αλλά και των αποτιμήσεων των τραπεζών παγκοσμίως δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 601ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 25 - 29 Σεπτεμβρίου 2009.