Tα τελευταία χρόνια παρατηρείται συνεχής άνοδος του ευρωσκεπτικισμού. Όλο και πιο πολλοί πολίτες έχουν την αίσθηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κάτι ξένο προς αυτούς, μια οργάνωση που όχι μόνο δεν μπορεί να απαντήσει στις ανησυχίες τους, αλλά είναι πολλές φορές απειλητική για τους ίδιους και τα κεκτημένα τους.
Παράλληλα, βλέπουμε αρχές και αξίες που αποτελούν τη βάση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όπως η αλληλεγγύη, το κράτος δικαίου και οι θεμελιώδεις ελευθερίες, να βρίσκονται στο στόχαστρο ακραίων λαϊκιστικών και συντηρητικών δυνάμεων, που σε κάποιες περιπτώσεις, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ιταλία και η Αυστρία, βρίσκονται στην εξουσία.
Η πρόσφατη εμπειρία μας από τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης αποδεικνύει ότι ο ευρωπαϊκός συσχετισμός δυνάμεων είναι το ίδιο σημαντικός με την εσωτερική πολιτική κατάσταση. Όμως, το διακρατικό μοντέλο που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα, στο οποίο οι πιο σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται πίσω από κλειστές πόρτες, με τον πρώτο ρόλο να τον έχουν τα ισχυρά κράτη-μέλη και τα όποια εργαλεία ενισχυμένης συνεργασίας είναι αδύναμα, αποξενώνει περαιτέρω τους απλούς πολίτες και επιδεινώνει την κρίση εμπιστοσύνης προς την Ένωση. Είναι προφανές ότι κάτι πρέπει να γίνει.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν διαμορφωθεί τρεις τελείως διαφορετικές μεταξύ τους προτάσεις για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Η πρώτη είναι αυτή των ευρωσκεπτικιστών, τόσο από τα αριστερά όσο και από τα δεξιά, που με διαφορετικές αφετηρίες και στόχους ο καθένας διαφωνούν με την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επιθυμούν είτε την πλήρη διάλυσή της είτε τον σημαντικό περιορισμό των αρμοδιοτήτων της.
Η δεύτερη είναι αυτή της συντήρησης, της διατήρησης του υπάρχοντος τρόπου διακυβέρνησης, που συνοψίζεται στην τακτική του «μαζί και χώρια», ανάλογα τις περιστάσεις και τα συμφέροντα των ισχυρών κατά κύριο λόγο κρατών-μελών, που εκπροσωπείται κυρίως από την πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Η τρίτη είναι αυτή της περαιτέρω ενοποίησης, της ενίσχυσης των κοινών θεσμών και της εσωτερικής δημοκρατίας, ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί τόσο τις τωρινές όσο και τις μελλοντικές προκλήσεις σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο και στηρίζεται κυρίως από τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους, την πλειοψηφία των Φιλελευθέρων και μέρος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Η πρώτη επιλογή, εκτός από παράλογη, είναι και εθνικά επικίνδυνη για τη χώρα μας, αν αναλογιστούμε το γεωπολιτικό περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια αυτής της θητείας έγινε σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τις όλο και αυξανόμενες προκλήσεις σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο χρόνος κυλά εναντίον μας. Μέχρι το 2030 καμία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα είναι μόνη της ανάμεσα στις 8 ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου, ενώ σήμερα είναι 4 μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Άποψη του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες. Οι ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 θεωρούνται -και είναι- κρίσιμες για την πορεία που θα ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συγχρόνως, η πρόταση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και η οποία προσωποποιείται στην επιλογή του κ. Weber ως υποψήφιου προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν ανταποκρίνεται στις ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών και δεν μπορεί να απαντήσει στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Είναι χαρακτηριστική η απροθυμία της αυστριακής προεδρίας του κ. Κουρτς, μέλους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, να προχωρήσει στη διαμόρφωση κοινής θέσης του Συμβουλίου για την αναθεώρηση του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ, ενώ το κοινοβούλιο είναι έτοιμο από τον Οκτώβριο του 2017. Η τακτική του «business as usual», λοιπόν, έχει αποτύχει.
Ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσουμε το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε είναι ένα ολοκληρωμένο προοδευτικό πρόγραμμα για το πώς θα μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να προχωρήσει μπροστά. Η πρόκληση, λοιπόν, των προοδευτικών πολιτών ενόψει των ευρωεκλογών είναι η παρουσίαση ενός τολμηρού και ολοκληρωμένου οράματος πολιτικής ενοποίησης.
Πρέπει να μιλήσουμε για θέματα όπως η εναρμόνιση των φορολογικών συντελεστών σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η εταιρική φορολογία των επιχειρήσεων, για να αντιμετωπίσουμε τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Να εκσυγχρονίσουμε τη διακυβέρνηση της ευρωζώνης, ώστε να μετεξελιχθεί σε πραγματική οικονομική, νομισματική και πολιτική ένωση, με κοινό προϋπολογισμό και εσωτερικούς μηχανισμούς πρόληψης και αντιμετώπισης κρίσεων, όπως είναι η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου.
Να ολοκληρωθεί η τραπεζική ένωση με την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Εγγύησης Καταθέσεων, ώστε όλοι οι Ευρωπαίοι να έχουν την ίδια προστασία, ανεξαρτήτως του τόπου διαμονής τους. Να αλλάξουμε το ξεπερασμένο από την προσφυγική κρίση σύστημα Δουβλίνο ΙΙΙ, καταργώντας τον κανόνα της πρώτης χώρας εισόδου, ώστε να μην πέφτει το βάρος μόνο στα κράτη πρώτης γραμμής. Να ενισχύσουμε τις δημοκρατικές δομές της Ένωσης, ενισχύοντας τις αρμοδιότητες του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Να προχωρήσουμε με τη διαμόρφωση κοινής εξωτερικής πολιτικής και τη δημιουργία ευρωστρατού, ώστε να μην πέφτει το βάρος υπεράσπισης των ευρωπαϊκών συνόρων μόνο στις χώρες της περιφέρειας, όπως συμβαίνει με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Στις επερχόμενες ευρωεκλογές, οι πολίτες θα έχουν την ευκαιρία με την ψήφο τους να καθορίσουν την πορεία που θα ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στο μέλλον. Η επιλογή επικεφαλής υποψηφίων από τα ευρωπαϊκά κόμματα για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ένα πρώτο βήμα για τη διαμόρφωση ενός πραγματικά ευρωπαϊκού Δήμου. Η διαδικασία αυτή προϋποθέτει πως ο πρόεδρος που τελικά θα επιλεγεί, θα έχει την εμπιστοσύνη του κοινοβουλίου.
Είναι απαραίτητο πριν από τις ευρωεκλογές να δημιουργηθεί μια ευρύτερη προγραμματική συμμαχία μεταξύ Κεντροαριστερών, Φιλελευθέρων και Πρασίνων, απέναντι στη στασιμότητα που εκφράζει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και την επιθυμία για διάλυση της Ευρώπης από τις ακροδεξιές δυνάμεις. Πρέπει όλοι να υπερβούμε τα αυστηρά κομματικά όρια και να κάνουμε τολμηρές επιλογές ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στις αναγκαίες αλλαγές.
*Ο κ. Νίκος Ανδρουλάκης είναι Ευρωβουλευτής με την ΕΛΙΑ στην Ομάδα Σοσιαλιστών και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.