Οι υψηλές προσδοκίες φέρνουν ενίοτε απογοήτευση

Την δεκαετία του 1970, μια ομάδα μεγάλων ακαδημαϊκών δασκάλων στις ΗΠΑ, όπως ο Robert Lucas, ο Thomas Sargent και ο Neil Wallace, έκαναν μια μικρή επανάσταση στην μακροοικονομία.

Ενσωμάτωσαν την υπόθεση των ορθολογικών προσδοκιών (rational market hypothesis) που είχε αναπτύξει ένας άλλος αμερικανός οικονομολόγος, ο Muth στις αρχές της δεκαετίας του 1960, στην μακροοικονομία.

Η υπόθεση των ορθολογικών προσδοκιών (rational expectations) ήθελε τους συμμετέχοντες στο οικονομικό γίγνεσθαι να χρησιμοποιούν όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες για να προβλέψουν μελλοντικά γεγονότα, π.χ. το ΑΕΠ, πληθωρισμό κ.τ.λ.  

Μέχρι τότε η βασική θεωρία ήθελε τους συμμετέχοντες να προσαρμόζουν τις προσδοκίες τους για μελλοντικά γεγονότα σταδιακά (adaptive expectations) με βάση τι συνέβη στο παρελθόν.  

Η ενσωμάτωση των ορθολογικών προσδοκιών στην μακροοικονομία την δεκαετία του 1970, δηλαδή του στασιμοπληθωρισμού, συνέβαλε στην αμφισβήτηση της  κυρίαρχης μέχρι τότε κεϋνσιανής θεωρίας και οικονομικής πολιτικής.  

Γιατί αναφερόμαστε σ’ όλα αυτά;  

Η απάντηση είναι για να υπογραμμίσουμε τον ρόλο των προσδοκιών στη διαμόρφωση του μελλοντικού οικονομικού αποτελέσματος, είτε πρόκειται για τον ρυθμό ανάπτυξης είτε πρόκειται για την ανεργία, είτε για κάτι άλλο.

Ιδιαίτερα την σημερινή εποχή έχει γίνει κανόνας να εκπλήσσουν ευχάριστα οι αρχές, π.χ. κυβερνήσεις, κεντρικές τράπεζες κ.τ.λ.

Αυτό είναι δυσκολότερο να γίνει αν οι αρχές ανεβάζουν τον πήχη των προσδοκιών όπως θεωρούμε ότι έχει κάνει η κυβέρνηση με δηλώσεις και διαρροές σχεδίων κ.τ.λ..

Τέτοια παραδείγματα είναι η αναβάθμιση του αξιόχρεου της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα, η μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος από το 2020, η «άσπρη τρύπα» στα δημόσια έσοδα που αναφέρθηκε οικονομικός υπουργός  μέχρι το πρότζεκτ του Ελληνικού και άλλα, π.χ. Σκουριές.   

Ακόμη κι αν η κυβέρνηση καταφέρει να τα υλοποιήσει, η επιβεβαίωση των προσδοκιών δεν θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα.

Αν μάλιστα δεν καταφέρει είτε να τα υλοποιήσει, είτε να τηρήσει τα χρονοδιαγράμματα, το αποτέλεσμα θα είναι μάλλον αρνητικό.

Οι παροικούντες στην Ιερουσαλήμ γνωρίζουν πλέον τα σχέδια του οικονομικού επιτελείου μέχρι τα τέλη του 2019, π.χ. άρση των capital controls, αποπληρωμή του δανείου προς το ΔΝΤ, αύξηση του ανώτατου ορίου κατοχής ελληνικών ομολόγων από τις τράπεζες κ.τ.λ.             

Θα είναι ευχής έργον όλα να πάνε καλά και όλα να υλοποιηθούν μέχρι το τέλος της χρονιάς.  

Όμως, μερικές φορές κάποια από αυτά τα πράγματα «κολλάνε» στην κοινοτική γραφειοκρατία ή αλλού και καθυστερούν. 

Κρατώντας χαμηλά την μπάλα, όπως λέμε στην καθομιλουμένη, κανείς δεν χάνει.

Ούτε η κυβέρνηση, ούτε  η αγορά, ούτε οι απλοί πολίτες.

Η διαχείριση των προσδοκιών είναι λοιπόν σημαντικό στοιχείο μιας πετυχημένης πολιτικής στην οικονομία.