Κορωνοϊός, πετρέλαιο και γεωπολιτική

Καλώς ήλθατε στη γεωπολιτική, την εποχή του κορωνοϊού.

Πριν από τρεις εβδομάδες περίπου, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν κυρώσεις εναντίον μιας θυγατρικής της κρατικής ρωσικής εταιρείας πετρελαίου Rosneft για τη στήριξή της στο καθεστώς Μαδούρου στη Βενεζουέλα. Ο διευθύνων σύμβουλος της Rosneft είναι ο Igor Sechin, που προέρχεται από τις μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας όπως ο Πούτιν, είναι εθνικιστής και θεωρείται άνθρωπος του Πούτιν.

Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές στη Δύση, ο Sechin έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να πεισθεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν να τα βάλει με την αμερικανική βιομηχανία σχιστολιθικού πετρελαίου που κουβαλά μεγάλα χρέη, ωθώντας τις τιμές του μαύρου χρυσού σε χαμηλότερα επίπεδα. Μ’ αυτό τον τρόπο, η Ρωσία θα υπονόμευε την ενεργειακή ανεξαρτησία των ΗΠΑ και τη δυνατότητά τους να επιβάλλουν κυρώσεις σε ξένες εταιρείες του πετρελαϊκού κλάδου όπως η θυγατρική της Rosneft.

Σύμφωνα μ’ αυτή τη συλλογιστική, ο Πούτιν έκανε μια κίνηση που εξυπηρετούσε  τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ρωσίας, διαφωνώντας με τον ΟΠΕΚ για νέες περικοπές στην παραγωγή πετρελαίου και σε χαμηλότερες τιμές πετρελαίου.

Όμως, άλλοι αμφισβητούν αυτή τη συλλογιστική, υπενθυμίζοντας ότι η Ρωσία δεν ήθελε περικοπές στην παραγωγή, σε αντίθεση με τη Σαουδική Αραβία που δρομολόγησε τις χαμηλότερες τιμές πετρελαίου. Ίσως γιατί οι Σαουδάραβες θέλουν να αναγκάσουν τη Ρωσία να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, γνωρίζοντας ότι η τελευταία μπορεί να αντέξει με το πετρέλαιο έως τα 40 δολάρια το βαρέλι.

Οι ίδιοι υποστηρίζουν επίσης ότι η Ρωσία εξαρτάται πολύ από το πετρέλαιο, αφού ο ενεργειακός κλάδος αντιπροσωπεύει το 30% περίπου του ΑΕΠ και το 60% των εξαγωγών της. Εκτός των άλλων, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου τη δεκαετία του 1980 μαζί με τις υψηλές στρατιωτικές δαπάνες εκτιμάται ότι συνέβαλαν στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. 

Σύμφωνα μ’ αυτή την άποψη, οι χαμηλότερες τιμές του μαύρου χρυσού πληγώνουν περισσότερο τη ρωσική οικονομία και τη σαουδαραβική σε σχέση με την αμερικανική, στην οποία οι εξαγωγές αντιπροσωπεύουν το 13% του ΑΕΠ.

Πάντως, ένα πράγμα είναι μάλλον βέβαιο. Οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου δεν θα κατέρρεαν μ’ αυτό τον τρόπο, αν η παγκόσμια ζήτηση δεν προβλεπόταν πως θα υποχωρούσε φέτος για πρώτη φορά από το 2009, σύμφωνα με τον ΙΕΑ. Κι αυτό είναι συνέπεια της εκτιμώμενης επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, που είναι συνέπεια και της εξάπλωσης του κορωνοϊού.

Και η οικονομική επιβράδυνση σε συνδυασμό με τη σημαντική πτώση των τιμών του πετρελαίου θα προκαλέσουν εσωτερικά πολιτικά προβλήματα. Πρώτον, στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες και δεύτερον, σ’ εκείνες που εξαρτώνται από τις εξαγωγές γενικά όπως η Κίνα και η Γερμανία.

Είτε λοιπόν η Ρωσία δρομολόγησε την πτώση των τιμών του πετρελαίου για γεωπολιτικούς λόγους είτε όχι, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει. Η εξάπλωση του κορωνοϊού έχει οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις, που δεν αφήνουν τις μεγάλες δυνάμεις απαθείς στο γεωπολιτικό παίγνιο.