Να ετοιμαζόμαστε για τα χειρότερα

Όταν έχει σκοτάδι έξω, όλοι τα βλέπουν μαύρα, ακόμη κι αν είναι πριν από την αυγή, έλεγε στη στήλη ο καθηγητής του Χάρβαρντ Ricardo Hausmann το 2011, αναφερόμενος στην ελληνική κρίση χρέους. Αυτό είναι σωστό αλλά κανείς δεν ξέρει αν είσαι μετά τα μεσάνυχτα ή λίγο πριν από την αυγή, στο μέτρο που δεν έχεις ρολόι ή δεν ξέρεις να διαβάζεις τα άστρα όπως οι παλιοί.

Το ίδιο ισχύει σήμερα. Η Ελλάδα έχει πάει πολύ καλά στο μέτωπο της εξάπλωσης του κορωνοϊού μέχρι στιγμής, χάρη στα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση, όμως οι οικονομικές συνέπειες είναι πολύ άσχημες. 

Μια γεύση πήραμε χθες, με τον δείκτη PMI του Μαρτίου να βυθίζεται στις 42,5 μονάδες από 56,2 μονάδες τον Φεβρουάριο, καταγράφοντας μείωση της παραγωγής και των νέων παραγγελιών στον μεταποιητικό τομέα. 

Όπως λοιπόν η αυγή άργησε να έλθει μετά το 2011 που είχα τη συνομιλία με τον καθηγητή Hausmann, έτσι και τώρα κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος, αν η οικονομική ανάκαμψη θα έλθει σχετικά γρήγορα ή πιο αργά. 

Οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις των αναλυτών ήθελαν πριν λίγο καιρό οι οικονομίες της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής, να βυθίζονται στην ύφεση το δεύτερο τρίμηνο και μετά ένα κακό πρώτο εξάμηνο να ανακάμπτουν δυναμικά το δεύτερο μισό του 2020. Όμως, οι μεγάλοι διεθνείς οίκοι αναθεωρούν επί τα χείρω τις προβλέψεις τους για ολόκληρο το 2020, παρότι έχουν γνώση των στοιχείων που δείχνουν την κινεζική οικονομία να ανακάμπτει τάχιστα.

Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών κ. Σταϊκούρα, η ελληνική οικονομία θα συρρικνωθεί έως 3% το 2020. Αμφιβάλλουμε. Παρά την άμεση και σημαντική δημοσιονομική ένεση στην Ελλάδα και άλλες χώρες της ευρωζώνης και την επεκτατική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, το οικονομικό σοκ από τον κορωνοϊό είναι σαφώς μεγαλύτερο. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που η ελληνική οικονομία είναι μονομπλόκ σε σημαντικό βαθμό, δηλαδή στηρίζεται πολύ στις υπηρεσίες και κυρίως στον τουρισμό και στους δορυφόρους του, π.χ. εστίαση και μεταφορές.  

Με το παγκόσμιο εμπόριο να κατρακυλά και τις χώρες-εταίρους στην ευρωζώνη να πηγαίνουν ή να βρίσκονται κοντά στη κορύφωση της Φάσης-1 της πανδημίας, ο Απρίλιος είναι χαμένος μήνας και το ίδιο ισχύει για τον Μάιο. Ακόμη κι αν το δεύτερο μισό του Μαΐου εξελιχθεί πιο καλά. 

Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι δύσκολο να δει κανείς πόσοι ξένοι τουρίστες θα θέλουν να έλθουν για διακοπές στην Ελλάδα, όταν κι αυτοί έχουν δεχθεί οικονομικό πλήγμα. Επιπλέον, είναι αμφίβολο αν όλες οι εγχώριες εταιρείες που ανέστειλαν τις εργασίες τους θα επανέλθουν πλήρως ή κάποιες δεν ανοίξουν ξανά με αρνητικές συνέπειες για την απασχόληση και την κατανάλωση.

Σ’ ένα τέτοιο διεθνές και εγχώριο περιβάλλον, όπου το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν θα έχει αποκτήσει ανοσία, οι ανησυχίες για ένα νέο κύμα εξάπλωσης του κορωνοϊού από το φθινόπωρο και μετά θα είναι στο μυαλό όλων. Αυτό λογικά θα τους κάνει πιο διστακτικούς να καταναλώσουν, κάνουν ταξίδια και αναλάβουν επενδυτικά ρίσκα.   

Ακόμη λοιπόν κι αν το δεύτερο εξάμηνο αποδειχθεί καλύτερο από το πρώτο, η ύφεση μοιάζει το πιο πιθανό αποτέλεσμα. Αν λοιπόν τα βάλουμε όλα μαζί και τελείως χονδρικά, η κυβέρνηση θα πρέπει να είναι ευχαριστημένη αν η συρρίκνωση του ΑΕΠ κυμανθεί μεταξύ 3% και 5% το 2020. Μια ύφεση μεταξύ 5% και 10% δεν θα πρέπει να αποκλείεται. 

Όσον αφορά την πολυπόθητη αυγή του καθηγητή Hausmann, αυτή αργεί ακόμη. Το σκοτάδι δεν φαίνεται να διαλύεται πριν από το 2021.