Όμηροι των εταιρειών-ζόμπι 

Η ελληνική οικονομία κατέγραψε ύφεση 8,2% το 2020, αλλά το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε σταθερό γύρω στο 16% ενώ η απασχόληση αυξήθηκε. Δεν γνωρίζουμε να υπάρχει άλλη χώρα της ευρωζώνης που να έχει επιδείξει κάτι ανάλογο, όπως έχουμε αναφέρει ξανά στο πρόσφατο παρελθόν. Αυτό σε σημαντικό βαθμό οφείλεται στα πάσης φύσεως μέτρα στήριξης που ελήφθησαν από την κυβέρνηση.  

Εξίσου παράδοξο για κάποιον τρίτο παρατηρητή που δεν γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες του εγχώριου επιχειρείν και του πολιτικού συστήματος είναι κάτι άλλο. Το 2020, έβαλαν λουκέτο λιγότερες εταιρείες σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά ενώ χιλιάδες έσπευσαν να αλλάξουν ΚΑΔ.

Οι επαΐοντες πιστεύουν ότι τα ανωτέρω φαινόμενα έχουν κοινή εξήγηση και ονομάζεται κρατική στήριξη. Κοινώς, πολλοί προχώρησαν σ’ αυτές τις κινήσεις για να εισπράξουν κάθε είδους κρατική βοήθεια, από δάνεια με κρατική εγγύηση, επιστρεπτέες προκαταβολές, επιχορηγήσεις κ.λπ. Είναι επομένως λογικό να υποθέσει κάποιος πως οι ανωτέρω εταιρείες μαζί με άλλες που δεν έσπευσαν να εκμεταλλευθούν τις αδυναμίες του συστήματος για να τα κονομήσουν αλλά είναι θύματα της κρίσης της πανδημίας θα φυτοζωούν όταν το χαλί της κρατικής στήριξης τραβηχτεί. Κοινώς, δεν θα μπορούν να αναπτυχθούν, να επενδύσουν και να επεκταθούν, αλλά θα προσπαθούν να επιζήσουν. Είναι επόμενο λοιπόν να συνασπισθούν κατά κάποιο τρόπο για να προστατεύσουν τις δουλειές και τα συμφέροντά τους, προβάλλοντας τη διατήρηση των θέσεων εργασίας ως βασικό επιχείρημα.

Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των προβληματικών εταιρειών, τόσο το καλύτερο γι’ αυτές και τους ιδιοκτήτες τους. Αν μη τι άλλο, αυξάνεται το ειδικό βάρος τους, όταν μιλάνε με τα πολιτικά κόμματα. Είναι πιο εύκολο λοιπόν να πείσουν τα τελευταία για την ορθότητα των θέσεών τους, επιδιώκοντας λογικά νέες ρυθμίσεις. Δεν είναι η πρώτη φορά που θα συμβεί κάτι τέτοιο στην Ελλάδα. Το παρελθόν διδάσκει πως αυτό συμβαίνει συχνά, όταν οι ψήφοι είναι πολλοί και το πολιτικό κόστος μεγάλο. Τα άλλα κόστη, π.χ. δημοσιονομικό, περνάνε σε δεύτερη μοίρα ενώ ακολουθεί ένας ανταγωνισμός υποσχέσεων για ρυθμίσεις. Έτσι, αρκετοί δημοσιονομικοί και άλλοι πόροι που θα μπορούσαν να διοχετευθούν αλλού και να έχουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα για την εθνική οικονομία και την απασχόληση δεσμεύονται για τη διάσωση εταιρειών χωρίς προοπτικές και μέλλον. Με άλλα λόγια, η εθνική οικονομία γίνεται σε κάποιο βαθμό όμηρος των ζόμπι και το τίμημα είναι συχνά χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης.       

O Αυστροαμερικανός οικονομολόγος Τζόζεφ Σουμπέτερ είχε δηλώσει ότι «η επιτυχία του καπιταλισμού δεν συνίσταται στην παραγωγή περισσότερων μεταξωτών καλτσών για τις βασίλισσες αλλά γιατί τις έκανε προσιτές στις εργάτριες των εργοστασίων». Το κόστος ενός κεριού το 1800, που θα επέτρεπε σε κάποιον να διαβάσει για μία ώρα, ήταν 6 ώρες εργασίας. Σήμερα, το ίδιο κερί κοστίζει λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο της ανθρώπινης εργασίας. Αυτά δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν, αν στόχος ήταν η διάσωση των εταιρειών που δεν ήταν ανταγωνιστικές, δηλ. χρέωναν υψηλότερες τιμές και πρόσφεραν προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας.   

Δυστυχώς, η ιστορία δείχνει ότι δύσκολα η Ελλάδα θα αποφύγει την ομηρία των ζόμπι. Το παρήγορο ίσως είναι ότι μπορεί να μην είναι τόσα πολλά.