Τι έκανε η πανδημία στις ανισότητες εν Ελλάδι

Είναι κρίμα που στην Ελλάδα δεν έχουμε τον πλούτο των στατιστικών που έχουν άλλες χώρες για να βγάλουμε ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην κοινωνική ανισότητα. Τα παραπάνω μάς ήλθαν στο νου διαβάζοντας την έκθεση Global Wealth Report της Credit Suisse για τις επιπτώσεις της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2007-2008 και της πανδημίας του κορωνοϊού στο 1% των πιο πλούσιων ανθρώπων του κόσμου. 

Σύμφωνα λοιπόν με τα βασικά σημεία της έκθεσης, η χρηματοοικονομική κρίση της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα πόνεσε πλούσιους και φτωχούς και μάλιστα οι πλούσιοι είδαν το ποσοστό τους στον παγκόσμιο πλούτο να μειώνεται. Το αντίθετο παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Covid-19. Οι εκατομμυριούχοι αυξήθηκαν πάνω από 56 εκατ. καθώς άνω των 5 νέων εκατομμυριούχων προστέθηκαν στις τάξεις τους. Δεν εκπλήσσει λοιπόν που το μερίδιό τους στον παγκόσμιο πλούτο αυξήθηκε κατά μία ποσοστιαία μονάδα, στο 45%.

Στην Ελλάδα, η αξιολόγηση είναι πολύ πιο δύσκολη. Σε γενικές γραμμές, η αξία των οικιστικών ακινήτων, τα οποία αντιπροσωπεύουν το μεγάλο κομμάτι του πλούτου των ελληνικών νοικοκυριών, ενισχύθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένου του 1ου τριμήνου του 2021. Με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ, για το 2020, «η μέση ετήσια αύξηση των τιμών ήταν 4,7% για τα νέα διαμερίσματα, έναντι αύξησης 7,7% το 2019».  Τα ομόλογα επίσης κατέγραψαν άνοδο ενώ οι ελληνικές μετοχές δεν ακολούθησαν. Όμως, ομόλογα και μετοχές αντιστοιχούν σε μικρό κομμάτι του πλούτου τους.

Οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν την ίδια περίοδο που το μεσοσταθμικό εισόδημα παρέμεινε περίπου σταθερό και η ιδιωτική κατανάλωση μειωνόταν λόγω των σημαντικών κρατικών ενισχύσεων πάσης φύσεως.

Ρίχνοντας μια ματιά στην τελευταία Έρευνα Εργατικού Δυναμικού του Απριλίου, διαπιστώνουμε ότι αυξήθηκε ο αριθμός των ανέργων έναντι του ίδιου μήνα το 2020 και του Μαρτίου 2021. Οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 154 χιλ. σε σχέση με τον Απρίλιο του 2020, αλλά αυξήθηκαν κατά 39 χιλ. σε σύγκριση μ’ ένα μήνα πριν. Στο τέλος του 2020, οι άνεργοι είχαν μειωθεί συγκριτικά περισσότερο κατά 8 χιλ. περίπου σε σχέση με τον μειωμένο αριθμό των απασχολούμενων ενώ είχαν αυξηθεί κατά 52 χιλ. περίπου εκείνοι που δεν εργάζονταν ή αναζητούσαν δουλειά. Γνωρίζοντας επίσης ότι πολλοί εργαζόμενοι της παράτυπης οικονομίας δεν μπορούσαν ούτε να εργασθούν, ούτε να λάβουν κάποια κρατική ενίσχυση, το συμπέρασμα στο οποίο πρέπει να καταλήξουμε είναι ότι οι τελευταίοι -συνήθως ανειδίκευτοι εργάτες- είναι οι μεγάλοι χαμένοι. Μαζί φυσικά μ’ όσους στην επίσημη οικονομία είδαν τα εισοδήματά τους να μειώνονται. Είναι ο αριθμός των δύο ανωτέρω κατηγοριών τόσο μεγάλος σε συνδυασμό  με τις αυξήσεις στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και των καταθέσεων, ώστε να ισχυρισθούμε ότι η πανδημία αύξησε σημαντικά τις ανισότητες στο εισόδημα και στον πλούτο; 

Αν και τα στοιχεία στην Ελλάδα είναι πλημμελή, η απάντηση είναι πως ακόμη κι αν οι ανισότητες ενισχύθηκαν, η αύξηση ήταν μικρή έως πολύ μικρή για το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού. Όμως, οι πιο πλούσιοι -ίσως το 10% στην Ελλάδα- επωφελήθηκε περισσότερο.