Πώς θα περάσουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην ψηφιακή εποχή

Η πανδημία και η καραντίνα αποτέλεσε ένα ξυπνητήρι, μια αφύπνιση σε συγκεκριμένους τομείς της αγοράς. Οι μικρομεσαίες όμως επιχειρήσεις, όπως προκύπτει από εξειδικευμένη έρευνα που έγινε από το Eltrun του Οικονομικού Πανεπιστημίου, με τη στήριξη της Cosmote, δεν έχουν καταφέρει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

Το Euro2day.gr συνομίλησε για την έρευνα με τον Γιώργο Δουκίδη (φωτ. δεξιά), καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου και Διευθυντή του ELTRUN και τον Θάνο Φαλάγγα, Διευθυντή Enterprise & Business Marketing & CRM Σταθερής & Κινητής του ομίλου ΟTΕ. Η συνέντευξη αποτυπώνει την εικόνα όπως αυτή διαμορφώνεται σήμερα, ενώ καταγράφονται οι επιλογές που μπορούν να γίνουν για να βελτιωθεί η εικόνα.

Το εργαστήριο Eltrun του Οικονομικού Πανεπιστημίου, με τη στήριξη της Cosmote, πραγματοποίησε μια πρωτοποριακή έρευνα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το επίπεδο ψηφιοποίησης. Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα;

Γιώργος Δουκίδης: Ήταν μια καινοτόμος πανελλήνια έρευνα, γιατί επικεντρώθηκε στις μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις με 1-50 άτομα προσωπικό, που είναι η ραχοκοκαλιά της εθνικής οικονομίας. Όσον αφορά τα συμπεράσματα, σε θέματα ψηφιακής παρουσίας και ψηφιακής επικοινωνίας, όπως εταιρικό site, κοινωνικά δίκτυα, ψηφιακές επικοινωνίες αλλά και διοικητικά συστήματα (όπως ERP), τα ποσοστά χρήσης είναι ιδιαίτερα υψηλά. Όμως όσον αφορά τον συνδυασμό συμπληρωματικών τεχνολογιών (για παράδειγμα ERP με CRM συστήματα ή ηλεκτρονικό κατάστημα με ψηφιακή καμπάνια), τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλά παρότι οι συνδυασμοί επιφέρουν ουσιαστικά επιχειρηματικά οφέλη. Επίσης σε αρκετές περιπτώσεις, λόγω περιορισμένων πόρων, ακολουθήθηκαν απλές, ελλιπείς ή ερασιτεχνικές λύσεις. Τέλος, η πλειοψηφία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αξιοποίησαν τις τεχνολογίες για να ξεπεράσουν τα προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία, ενώ όσον αφορά τον δείκτη ψηφιακής ετοιμότητας, 1 στις 2 ΜμΕ βρίσκονται ακόμη στα πολύ αρχικά στάδια.

Πώς διαμορφώνεται ευρύτερα η κατάσταση στην αγορά; Πιστεύετε ότι οι τάσεις που ενισχύθηκαν λόγω πανδημίας (e-shoping, ψηφιακές πληρωμές) θα παγιωθούν ή οι καταναλωτές θα επιστρέψουν στις προηγούμενες συνήθειες;

Θάνος Φαλάγγας: Εξετάζοντας τα «θετικά» που αποκομίσαμε από την πανδημία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η καραντίνα αποτέλεσε ένα ξυπνητήρι, μια αφύπνιση σε συγκεκριμένους τομείς της αγοράς. Οι τάσεις που διαμορφώθηκαν την περίοδο αυτή επιβεβαιώνονται και από την έρευνα που τρέξαμε με το ELTRUN καθώς, 7 στις 10 ΜμΕ αξιοποίησαν σε μεγαλύτερο βαθμό τις ψηφιακές τεχνολογίες, ενώ το 48% αύξησε τις τηλεφωνικές παραγγελίες και το 48% είδε άνοδο στις διαδικτυακές πωλήσεις. Αυτή τη στιγμή, το 17% των ελληνικών ΜμΕ διαθέτει e-shop, ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το 2019, κατά 3-4 μονάδες. Ενώ, με βάση τα στοιχεία που διαθέτουμε ως COSMOTE, η ζήτηση σε υπηρεσίες digital παρουσίας και προώθησης υπερδιπλασιάστηκε. Ωστόσο, η ενισχυμένη τάση δεν μπορούμε να πούμε ότι αποδίδεται αποκλειστικά στην πανδημία, αλλά απορρέει και από την ίδια την εξέλιξη της αγοράς. Ο αριθμός των πελατών των e-shop είχε καταγράψει σημαντική άνοδο από τους πρώτους κιόλας μήνες του 2020, δηλαδή ακριβώς πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Σήμερα, περίπου οι μισοί χρήστες του διαδικτύου είναι και online αγοραστές. Αυτό που η υγειονομική κρίση κατέδειξε, είναι ότι ο πελάτης θέλει πλέον να εξυπηρετείται και ηλεκτρονικά. Είναι θέμα των ίδιων των επιχειρήσεων, αν θα συνεχίσουν να απαντούν στην ανάγκη αυτή και μετά την πανδημία.

Τα παραπάνω δείχνουν ότι ενώ έγιναν προσπάθειες, αυτές δεν είναι αρκετές να καλύψουν το ψηφιακό χάσμα. Τι μπορεί να κάνει μια μικρομεσαία επιχείρηση, δεδομένου ότι δεν διαθέτει, λόγω μεγέθους, τους πόρους ή το ανθρώπινο δυναμικό μεγαλύτερων σχημάτων;

Γιώργος Δουκίδης-Θάνος Φαλάγγας: Η έρευνα προσφέρει ένα απλό διαγνωστικό εργαλείο στους επιχειρηματίες, που με εύκολο τρόπο μπορούν να συγκρίνουν τη δική τους κατάσταση όσον αφορά τη χρήση των 14 εργαλείων που εξετάζουμε και να δουν τι τους λείπει. Επίσης να δουν ποια πλεονεκτήματα αποφέρουν οι υπάρχουσες τεχνολογίες στην εταιρεία τους και πώς συγκρίνονται με τα αντίστοιχα πλεονεκτήματα του δείγματος, αλλά και να πάρουν ιδέες από τη χρήση συμπληρωματικών τεχνολογιών. Σίγουρα η τεχνογνωσία και οι πόροι είναι περιορισμένοι στις μικρές εταιρείες, όμως αυτό μπορεί να ξεπερασθεί σε κάποιο βαθμό, γιατί είναι πλέον εύκολο να βρεθεί έτοιμη τεχνογνωσία στο διαδίκτυο καθώς και εξειδικευμένα πρακτικά εκπαιδευτικά σεμινάρια. Επίσης, λόγω των υποδομών cloud, δεν είναι αναγκαίο να επενδυθούν υψηλά χρηματικά ποσά στην αρχή για αγορά τεχνολογιών αλλά η πληρωμή να γίνεται σταδιακά, με βάση τη χρήση τους. Τέλος, θα πρέπει να υλοποιηθούν από την πολιτεία εξειδικευμένα προγράμματα/πρωτοβουλίες που υποστηρίζουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των μικρών επιχειρήσεων, με τις εξειδικευμένες ανάγκες τους.

Από τις 10 ψηφιακές εφαρμογές που εξετάστηκαν στο πλαίσιο της έρευνας (website, e-shop, social media, ψηφιακές καμπάνιες, cloud υποδομές, ψηφιακή ασφάλεια, ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας, ERP, CRM και IoT συστήματα), ποιες θεωρείτε σημαντικότερες για μια μικρομεσαία επιχείρηση; 

Γιώργος Δουκίδης: Είναι λίγο δύσκολο να δώσουμε γενικές απαντήσεις και καλύτερα να δούμε πιο εξειδικευμένα παραδείγματα, όπου για να γίνουν πιο παραγωγικές και ανταγωνιστικές, θα πρέπει να συνδυάσουν εφαρμογές. Για παράδειγμα για μια λιανεμπορική εταιρεία πέρα από το ERP, που βοηθάει τη σωστή διαχείριση των προϊόντων, το CRM σύστημα για διαχείριση των πελατών, είναι αναγκαίο το ηλεκτρονικό κατάστημα και οι οργανωμένες ψηφιακές καμπάνιες για τη δημιουργία μιας πολυκαναλικής υποδομής εξυπηρέτησης. Για μια μικρή μεταποιητική επιχείρηση είναι αναγκαίο το ERP σύστημα για καλύτερη κοστολόγηση των διαφορετικών προϊοντικών κατηγοριών, πιθανόν IoT σύστημα για διαχείριση του εταιρικού στόλου και ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας για καλύτερη επικοινωνία και διαπραγμάτευση με τους εταιρικούς προμηθευτές και πελάτες, που πιθανόν να βρίσκονται στο εξωτερικό. Για έναν επιστήμονα/επαγγελματία είναι αναγκαίο ένα πληροφοριακό site που, σε συνδυασμό με τα κοινωνικά δίκτυα, ενημερώνει ουσιαστικά το ευρύ κοινό για το επιστημονικό αντικείμενο αλλά και η υποδομή CRM του επιτρέπει την αποτελεσματικότερη διαχείριση των πελατών του. Η ψηφιακή ασφάλεια είναι χρήσιμη σε όλες τις ΜμΕ ενώ οι υποδομές cloud δίνουν άμεσες λύσεις, χωρίς την ανάγκη για μεγάλες επενδύσεις.

Εχετε κάποιες πρακτικές προτάσεις για τους μικρούς επιχειρηματίες, ώστε να κινηθούν προς την κατεύθυνση της τεχνολογικής βελτίωσης με το χαμηλότερο δυνατό κόστος;

Θάνος Φαλάγγας: Για πολλές ΜμΕ, η περίοδος της καραντίνας ήταν μια περίοδος «απομυθοποίησης», καθώς αντιλήφθηκαν ότι η υιοθέτηση τεχνολογικών λύσεων δεν είναι τόσο κοστοβόρα. Η έρευνα του ELTRUN κατέδειξε πως υπάρχουν κλάδοι πιο δεκτικοί στην ψηφιακή μετάβαση, όπως οι τεχνικές εταιρείες, η μεταποίηση και οι ανεξάρτητοι επαγγελματίες-επιστήμονες. Ένας ακόμα παράγοντας είναι το μέγεθος της επιχείρησης, καθώς οι ΜμΕ που απασχολούν πάνω από έξι εργαζόμενους υιοθέτησαν ευκολότερα ψηφιακά εργαλεία. Από την άλλη, αποδεικνύεται ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν έχει γεωγραφικούς περιορισμούς. Κι αυτό διότι πλέον μια επιχείρηση μπορεί να λάβει τις ίδιες υπηρεσίες και την ίδια υποστήριξη, είτε βρίσκεται στην Καρδίτσα είτε στο κέντρο της Αθήνας. Από την έρευνα, επίσης, προκύπτει πως οι επιχειρήσεις πλέον έχουν αντιληφθεί την αναγκαιότητα της χρήσης τεχνολογικών λύσεων, με καθοριστική τη συμβολή της πανδημίας σε αυτό. Με γνώμονα τα παραπάνω λοιπόν, για να αναπτυχθεί τεχνολογικά μια ΜμΕ σε αυτή τη φάση χρειάζεται εκπαίδευση και υποστήριξη από κάποιον που μπορεί να τη συμβουλεύσει για τις δικές της εξατομικευμένες ανάγκες και να της παρέχει τις αντίστοιχες τεχνολογικές λύσεις. Άλλωστε οι ψηφιακές λύσεις που βρίσκονται πλέον στο Cloud δεν απαιτούν σημαντική αρχική επένδυση για την αγορά τους, ένα μικρό ποσόν κάθε μήνα είναι αρκετό για τη χρήση τους. Γεγονός που καθιστά το κόστος απολύτως ελεγχόμενο και σε συνάρτηση με τις ανάγκες της κάθε επιχείρησης, όπως για παράδειγμα με τον αριθμό των υπαλλήλων που χρησιμοποιούν τα συγκεκριμένα ψηφιακά εργαλεία. Με τη βοήθεια ενός ειδικού, μια μικρή χρηματική επένδυση από μια επιχείρηση, μπορεί να γίνει μία αναπτυξιακή επένδυση με γρήγορη απόσβεση, που θα εξασφαλίσει την επιβίωσή της στον επιχειρηματικό στίβο.