Καθηγητής Χάρβαρντ: Από την πανδημία περνάμε στην ενδημία κορωνοϊού

Με την επικρατούσα παραλλαγή Όμικρον και την υποπαραλλαγή της, Όμικρον 2, η Covid-19 δεν αποτελεί πλέον σοβαρή απειλή για τη ζωή των παιδιών, των νέων και των υγιών ατόμων μέσης ηλικίας. Με αυτό το δεδομένο, ήρθε η ώρα οι συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού να «απελευθερωθούν» από τα περιοριστικά μέτρα και να προχωρήσουν με τη ζωή τους. Το σύστημα υγείας πρέπει να εστιάσει στους ηλικιωμένους και ευπαθείς, με αυξημένο testing και άμεση θεραπευτική παρέμβαση, σε μια πολιτική που θα στοχεύει στη μείωση των νοσηλειών και των θανάτων.

Τα παραπάνω συμπυκνώνουν το μήνυμα της διάλεξης με θέμα «Covid-19 από την πανδημία στην ενδημία», που έδωσε τη Δευτέρα στους φοιτητές του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ ο διακεκριμένος, ελληνικής καταγωγής καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ Στέφανος Κάλης (Stefanos N. Kales).

Όπως είπε, η πλήρης εξάλειψη των κρουσμάτων κορωνοϊού είναι ένας μη ρεαλιστικός και μη επιτεύξιμος στόχος, γι' αυτό πρέπει να εστιάσουμε στον ρεαλιστικό στόχο της μείωσης των σχετιζόμενων με την Covid-19 νοσηλειών και θανάτων.

Στέφανος Κάλης

Στη συνέντευξή του στο iatronet.gr ο κ. Κάλης εξηγεί τι είναι αυτό που τον κάνει τόσο αισιόδοξο πως έπειτα από δύο χρόνια πανδημίας οδεύουμε προς την ενδημική φάση της νόσου, κατά την οποία οι επιπτώσεις της λοίμωξης θα προσομοιάζουν με μια γρίπη ή ένα κοινό κρυολόγημα για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.

Ο ίδιος αποφεύγει να σχολιάσει τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα και τις επιδόσεις της χώρας καταγωγής του, διότι δεν τα ζει από κοντά και συνεπώς δεν έχει την πλήρη εικόνα. Έχει όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον η εξήγηση που δίνει για τις εκατόμβες θανάτων που προκάλεσαν στη χώρα μας τα τελευταία πανδημικά κύματα, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου οι επιπτώσεις ήταν χειρότερες στην αρχική φάση της πανδημίας, όταν η Ελλάδα είχε μείνει ανέγγιχτη.

Τι σας κάνει τόσο αισιόδοξο ότι ήδη διανύουμε τη μετάβαση στην ενδημική φάση της Covid-19;

Η εκτίμηση βασίζεται σε στοιχεία και δεδομένα από μελέτες. Τα πολλά κρούσματα της Όμικρον σήμερα, στη μεγάλη τους πλειονότητα, δεν σημαίνουν επιπτώσεις αλλά ενόχληση. Μόνο για τους ευάλωτους ανθρώπους έχουν σοβαρές επιπτώσεις και εκεί πρέπει να προσέξουμε. Αυτό είναι το μήνυμά μου.

Σε κάθε νόσο μαθαίνουμε ότι υπάρχουν παράγοντες κινδύνου. Υπάρχουν ομάδες στον πληθυσμό που κινδυνεύουν και άλλες που δεν κινδυνεύουν. Μέχρι τώρα στην Covid-19 η πολιτική σε όλο τον κόσμο είναι να παίρνουμε μέτρα που αφορούν όλο τον πληθυσμό, με τον ίδιο τρόπο. Όμως ο σχετικός κίνδυνος να πεθάνει αν νοσήσει ένας ηλικιωμένος άνω των 80 ετών είναι περίπου 10.000 φορές μεγαλύτερος από τον κίνδυνο που έχει ένα παιδί. Για ένα παιδί, στην ουσία, ο κίνδυνος είναι σχεδόν μηδενικός.

Σήμερα, πολύς κόσμος έχει εμβολιαστεί, πολύς κόσμος έχει νοσήσει και πολλοί έχουν κάνει και τα δύο. Εγώ έχω κάνει 3 δόσεις Pfizer πολύ νωρίς, η τρίτη δόση τον Οκτώβριο. Νόσησα με Όμικρον τον Ιανουάριο, όπως και όλη η οικογένειά μου, αλλά είχα μόνο λίγο μπούκωμα για δύο μέρες. Όπως περίπου το 80% του πληθυσμού της Αμερικής. Η ανοσία τώρα είναι τεράστια στον πληθυσμό των ΗΠΑ.

Στο νοσοκομείο όπου δουλεύω, που είναι συνδεδεμένο με το Harvard, έχω περίπου 5.000 εργαζόμενους. Στις πρώτες 40 μέρες της πανδημίας είχαμε περίπου 100 περιστατικά, 9 νοσηλείες και 2 θανάτους. Στα δύο χρόνια που ακολούθησαν, έχουν νοσήσει περίπου 1.000 άτομα και είχαμε μόνο 3 νοσηλείες και κανένα θάνατο. Το τελευταίο περιστατικό που νοσηλεύτηκε, ήταν τον Αύγουστο του 2021 και δεν ήταν εμβολιασμένος. Δεν είχαμε κανέναν εμβολιασμένο με εισαγωγή στο νοσοκομείο από το υγειονομικό προσωπικό. Τον Δεκέμβριο και Ιανουάριο, είχαμε πάρα πολλά περιστατικά με Όμικρον. Τα επίπεδα γενετικού υλικού στα αστικά λύματα της Βοστώνης ήταν περίπου 15 φορές πάνω από όσο ήταν στο πρώτο κύμα. Κι αυτό είναι πάρα πολύ αντικειμενικό, γιατί δεν εξαρτάται από το πόσα τεστ γίνονται. Όμως οι νοσηλείες και οι θάνατοι είναι πολύ λιγότεροι.

Λέτε ότι τα παιδιά, οι νέοι και οι υγιείς ενήλικες πρέπει να προχωρήσουν, χωρίς αυστηρά μέτρα και testing. Πώς να φανταστούμε την επόμενη μέρα;

Το testing είναι ό,τι πρέπει για ευάλωτους ανθρώπους, γιατί αν βγει θετικό, παρεμβαίνουμε έγκαιρα και δίνουμε τη θεραπεία. Υπάρχουν τρία σκευάσματα πλέον, της Pfizer, της Merck και ένα άλλο που λέγεται fluovoxamine και ήταν για ψυχιατρική χρήση, αλλά έχουν δείξει μελέτες ότι μειώνει 50% τις πιθανότητες νοσηλείας και θανάτου.

Οπότε υπάρχουν επιλογές, αλλά για το νέο άνθρωπο δεν είναι απαραίτητο το testing, ούτε θα δώσουμε φάρμακα. Αυτονόητο είναι ότι κάθε ένας που έχει αρρωστήσει θα μείνει στο σπίτι 5 μέρες ή μέχρι να γίνει καλά.

Κάποιοι συνάδελφοί σας λένε πως μπορεί μια επόμενη παραλλαγή να είναι πιο επικίνδυνη. Όπως η Άλφα και η Δέλτα ήταν πιο επικίνδυνες από αυτές που αντικατέστησαν και προκάλεσαν πολύ περισσότερους θανάτους, τουλάχιστον στην Ελλάδα.

Στην πραγματικότητα, η Δέλτα δεν ήταν τόσο επικίνδυνη όσο το αρχικό στέλεχος. Στην Ελλάδα, η μεγάλη διαφορά κατά τη γνώμη μου είναι ότι επειδή δεν υπήρχε πρώτο κύμα, όταν άρχισε να μεταδίδεται μετά το καλοκαίρι του 2020, ο πληθυσμός ήταν ανοσολογικά παρθένος.

Εγώ το έζησα από πολύ κοντά στην Αμερική, στο πρώτο κύμα, γιατί κλείσαμε το πανεπιστήμιο και ήμουν στο νοσοκομείο κάθε μέρα για να υποστηρίξω τους υγειονομικούς - «στρατιώτες» της πρώτης γραμμής. Στις 38 πρώτες μέρες είχαμε τις χειρότερες επιπτώσεις. Μετά, για δύο χρόνια, σπάνια είχαμε κάτι σοβαρό στο υγειονομικό προσωπικό. Αυτό συνέβη και σε άλλες χώρες. Συνεργάζομαι με έναν συνάδελφο στην Παμπλόνα της Ισπανίας που έχει παρόμοια δεδομένα.

Βέβαια, κανείς μας δεν είναι Θεός και δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα πώς θα είναι το επόμενο κύμα. Όμως η εξελικτική της βιολογίας θέλει τον ιό να γίνεται πιο ήπιος, γιατί και ο ίδιος θέλει να επιβιώνει. Με την Όμικρον μπορούσε να χτυπήσει και ανθρώπους που είχαν νοσήσει πριν και εμβολιασμένους με τρεις δόσεις. Αλλά οι επιπτώσεις είναι μικρές. Η μητέρα μου, 87 χρόνων, είχε λαρυγγίτιδα για πέντε μέρες και ο πατέρας μου στην ίδια ηλικία που κοιμόταν μαζί της, είχε μόνο μια ενόχληση στον λαιμό για δύο ώρες και μετά τίποτα.

Κρατάτε μια επιφύλαξη για την 4η δόση

Πιστεύω πως πρέπει να μελετήσουμε το θέμα. Θα γίνει από το ίδιο το εμβόλιο ή μήπως πρέπει να το βελτιώσουμε; Χρειάζεται έρευνα, δεν πρέπει να είναι μια απόφαση που θα λάβει ούτε η φαρμακευτική εταιρεία ούτε η κυβέρνηση. Πρέπει να είναι επιστήμονες μαζί, αντικειμενικοί, να πάρουν την απόφαση χωρίς επηρεασμούς από άλλα συμφέροντα. Είμαι πάρα πολύ υπέρ του εμβολιασμού, έκανα 3 δόσεις, όπως και όλη η οικογένειά μου. Όπου πάω και με ρωτάνε, λέω να το κάνουν, διότι αυτό πηγάζει από αποτελέσματα μελετών.