Ο ψηφιακός πόλεμος στην εποχή του 5G

Όπως ήταν αναμενόμενο, με τη διαμάχη για τα δίκτυα 5G και τον τεχνολογικό εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για την υλοποίησή τους, έφθασε και στη Ελλάδα ένα ακόμη κομμάτι του ψηφιακού πολέμου που εκτυλίσσεται την τελευταία διετία.

Αφορμή αποτέλεσαν οι ανησυχίες, κυρίως της κυβέρνησης των ΗΠΑ, όσον αφορά ζητήματα ασφαλείας που προκύπτουν από την καινοτόμο σχεδίαση του 5G, που χαρακτηρίζεται από αυξημένη χρήση λογισμικού (software), αλλά και την ανάγκη παρουσίας πολλαπλών προμηθευτών για την υλοποίησή του.

Μεταξύ άλλων, αυτοί οι προβληματισμοί ενίσχυσαν το κλίμα δυσπιστίας που ήδη ακολουθούσε τις κινέζικες εταιρείες παροχής υλισμικού (hardware) στα δίκτυα τηλεπικοινωνίων. Η εταιρεία Huawei, γνωστή στο αγοραστικό κοινό κυρίως για τα έξυπνα κινητά (smartphones) της, αποτελεί έναν ιδιαίτερα επιτυχημένο πάροχο εξοπλισμού και έχει συμμετοχή στα δίκτυα μερικών από τους μεγαλύτερους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους. Ωστόσο, για αρκετά χρόνια διατηρεί περιπετειώδεις σχέσεις με τις ΗΠΑ, καθώς βρίσκεται στο μικροσκόπιο για αμφιλεγόμενες υποθέσεις υποκλοπών, δικαστικών συμβιβασμών και εταιρικής κατασκοπείας πολύ πριν την έλευση του 5G. Μαζί με τη ZTE, αντιμετωπίζονταν ήδη από το 2010 με καχυποψία από τις ΗΠΑ, καθώς θεωρούνταν ότι είχαν αυξημένες σχέσεις με την κυβέρνηση της Κίνας.

Με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2017, οι ΗΠΑ εισήλθαν σε μια περίοδο αυξημένης επιθετικότητας, επιβάλλοντας σειρά δασμών ειδικά προς την Κίνα, κηρύσσοντας ουσιαστικά εμπορικό πόλεμο εναντίον της.

Ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών δεν έμεινε ανεπηρέαστος, καθώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατέστησε σαφές ότι η Huawei δεν είναι ευπρόσδεκτη, γραμμή που ακολουθήθηκε και από τις μεγαλύτερες εγχώριες εταιρείες τεχνολογίας. Παράλληλα, σε παγκόσμιο επίπεδο, η ένταση απέναντι στις κινέζικες εταιρείες παρατηρούνταν αυξημένη, με ένα συνεχιζόμενο διάλογο (debate) να διεξάγεται σχετικά με την παρουσία τους στα εθνικά δίκτυα και τα ζητήματα ασφαλείας που θα προέκυπταν.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ συνεχίζει ακόμα και σήμερα τη στρατηγική που έχει χαράξει, προσδίδοντας γεωπολιτικά χαρακτηριστικά στο ζήτημα υλοποίησης των δικτύων 5G και δείχνει να το αντιλαμβάνεται ως κομμάτι της μεγαλύτερης εμπορικής διαμάχης της ενάντια στην Κίνα, πέραν των ζητημάτων ασφαλείας που φυσικά είναι εξαιρετικής σημασίας. Με αυτή τη λογική, οι ΗΠΑ ασκούν πιέσεις σε άλλα κράτη, σε παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να ακολουθήσουν τη στρατηγική τους αποκλείοντας την κινέζικη εταιρεία από τα δίκτυά τους.

Παρακολουθώντας τον κλάδο της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών (ICT), έρχονται τακτικά στην επιφάνεια σχετικές ειδήσεις που αφορούν εξοπλιστικά ζητήματα υποδομών για τα δίκτυα 5G. Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Βραζιλία, Ολλανδία, Γαλλία, Ινδία και εσχάτως Ελλάδα, είναι μόνο μερικές χώρες για τις οποίες παρουσιάζονται αναφορές αμερικανικών πιέσεων ενάντια στη χρήση εξοπλισμού Huawei στα νέα τους δίκτυα.

Ωστόσο, η Ευρώπη για την ώρα διατηρεί μια πιο μετριοπαθή στάση, κρατώντας τις επιλογές της ανοιχτές. Μερικά μόνο από τα κράτη-μέλη, όπως η Πολωνία και η Εσθονία, έχουν δείξει τις προθέσεις τους προχωρώντας σε διμερείς συμφωνίες με τις ΗΠΑ για κοινή αντιμετώπιση των δικτύων 5G, χωρίς όμως να προχωρήσουν σε αποκλεισμό της Huawei.

Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ουγγαρία δεν φαίνεται να υποκύπτουν, αφήνοντας για την ώρα ανοιχτή την πόρτα για χρήση εξοπλισμού Huawei. Σουηδία και Ολλανδία κρατούν τις ισορροπίες, αποφεύγοντας να τοποθετηθούν, προετοιμάζοντας όμως το έδαφος με νομοθετικές ρυθμίσεις που στοχεύουν στην εξασφάλιση της μελλοντικής ασφάλειας των δικτύων τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύντομα αναμένονται αποφάσεις σε Γερμανία και Μεγάλη Βρετανία καθώς η συζήτηση επί του θέματος βρίσκεται στο απόγειό της. Στις υπόλοιπες χώρες δεν υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις ή/και αποφάσεις, έτσι οι πάροχοι καλούνται να πάρουν θέση παρά την επενδυτική αβεβαιότητα.

Πάροχοι από την Ελβετία (Sunrise), τη Γερμανία (Telefonica Deutschland), τη Φινλανδία (Telia), τη Γαλλία (Orange) και τη Νορβηγία (Telenor) έχουν στηρίξει τη Huawei, ενώ αντίστοιχα πάροχοι από τη Δανία (TDC), την Ιρλανδία (όλοι), τη Νορβηγία (Telia), την Ισπανία (Telefonica) και την Ολλανδία (KPN) φαίνεται να απομακρύνονται από αυτή, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το δίκτυο κορμού, το οποίο ίσως αποδειχθεί πιο κομβικό από άποψη ασφάλειας.

Όμως, υπάρχουν και οι φωνές που καλούν για ενιαία προσέγγιση εκ μέρους της ΕΕ, όπως αυτή της καγκελαρίου Α. Μέρκελ, η οποία μιλώντας στο γερμανικό κοινοβούλιο υπογράμμισε τη σημασία υιοθέτησης μιας κοινής ευρωπαϊκής γραμμής, ούτως ώστε να σταλούν κατάλληλα μηνύματα σταθερότητας προς το Πεκίνο, άποψη που είχε διατυπώσει και ο υπουργός Άμυνας της Λιθουανίας. Για την ώρα, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται υλοποιήσιμο, καθώς η έλλειψη κάποιας οδηγίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και τα πολιτικά χαρακτηριστικά που έχει λάβει η διαμάχη αυτή δυσκολεύουν τη δημιουργία μιας κοινής αντιμετώπισης.

Η επικρατούσα αβεβαιότητα αποτελεί εμπόδιο για τις επερχόμενες επενδύσεις. Για παράδειγμα, η γερμανική Deutsche Telekom ανακοίνωσε πάγωμα των επενδύσεων σε 5G μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο από την κυβέρνηση. Επιπρόσθετα ένας πιθανός αποκλεισμός παικτών από την αγορά δύναται να επιφέρει δυσάρεστες συνέπειες, όπως εξασθένιση του ανταγωνισμού, καθυστερήσεις στην ανάπτυξη και μια επακόλουθη αύξηση του κόστους ανάπτυξης των δικτύων, μια αύξηση που θα επιβάρυνε το τελικό προϊόν.

Κλείνοντας, είναι αντιληπτό ότι η ασφάλεια των δικτύων αποτελεί σημαντικότατη παράμετρο της ορθής λειτουργίας τους. Από την άλλη, παρά τις αμφιβολίες, υπάρχουν δυνατές φωνές που θεωρούν ότι κινέζικες εταιρείες και ασφάλεια μπορούν να συνυπάρξουν και δεν επιθυμούν να ακολουθήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Επιπλέον, είναι απαραίτητη η διερεύνηση και λήψη εναλλακτικών μέτρων όπως συχνοί έλεγχοι από τρίτα μέρη, η έκδοση πιστοποιητικών αξιοπιστίας και η εγκαθίδρυση διαδικασιών και πρωτοκόλλων ασφαλείας, που θα διασφαλίζουν τη συμμόρφωση των παρόχων εξοπλισμού και θα επιτρέπουν την ασφαλή απομάκρυνση αμφίβολου λογισμικού και υλισμικού από την αγορά με ελάχιστη προσπάθεια και κόστος.

Τέτοια μέτρα αναμένεται να θωρακίσουν τα δίκτυα 5G, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τον αποκλεισμό μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας καθώς και τις επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει μια τέτοια ενέργεια.

* Ο Δρ. Ιωάννης Νεοκοσμίδης είναι CEO, inCITES Consulting

** Ο Βαγγέλης Λογοθέτης είναι Σύμβουλος επιχειρήσεων, inCITES Consulting